Nazariy fizika kursi

P " -
operator 
vaS_ 
elektronlarning o ‘ rnini almashtiradi. Demak, (9.7) ifoda o ‘ rniga
,
 r
2
 )■ ^ j ( y _ . , J;i ) = - Ф ( г , , r2). .S'(
5
. , ^ )
(9 .8 )
formulani olish mumkin.
Hosil qilingan ifodadan ikkita imkoniyat kelib chiqadi: birinchidan
^ Ф ( г
1
,г2) = + Ф (г „ г 2) 
(9.9)
boisa, u holda
pus
(^ ,> 
) = “ Я 
>sz2)
(9.10)
0
‘ rinli b oiadi, ikkinchidan
^
2
Ф (г ,, r2) = - Ф ( г , , r
2
) 
(9.11)
boisa, u holda
P "S (s Zi, s J = + S (s Zi,sZ2)
(9.12)
kelib chiqadi. Birinchi imkoniyatda koordinataga b o g iiq boigan 
funksiya simmetrik funksiya, spinga tegishli funksiya esa antisimmetrik 
funksiya orqali ifodalanishini bildiradi. Ikkinchi imkoniyat holida esa 
aksincha, ya’ ni koordinata funksiyasi antisimmetrik, spin esa simmetrik 
funksiya orqali ifodalanadi. Demak, geliy atomini ifodalovchi to iq in
funksiyasi uchun ikki tipdagi to iq in funksiyalar hosil boiadi:
=
ф а
( ri > r2) •
К
, 
), 
(9.1 3)
Ф 2 = Ф Д г , , г 2) - 5 в (s=!,srj). 
(9.1 4)
273

---

Bunda .v va 
a
indekslar orqali simmetrik va antisimmetrik to‘ lqin 
funksiyalari 
belgilangan. 
Tajribalardan 
ma’ lum 
bo‘ ldiki, 
geliy 
atomining normal holatida uning to‘ lqin funksiyasi koordinatalar 
bo‘ yicha simmetrik funksiya va spinlar bo‘yicha antisimmetrik bo‘ ladi. 
Geliy atomining bunday holati parageliy deyiladi, to'liq spin nolga teng 
bo‘ ladi va (9.14) to‘ lqin funksiyasi bilan ifodalanadi. Agarda to‘ liq spin 
birga teng bo‘ lsa, ya’ni to‘ lqin funksiyasi koordinatalar bo‘yicha 
antisimmetrik funksiya va spinlar b o‘ yicha simmetrik funksiya b o‘ lsa, u 
holda geliy atomi ortogeliy holatida bo‘ ladi.