Nazariy fizika kursi

En
energiyaga ega b o iib , УЛ,(ri ) holatida joylashgan boisin, 
ikkinchisi esa - 
Em
energiya va 
V„,(X2)
holatda boiadi. U holda 
En + E m
energiyaga tegishli b oigan nolinchi yaqinlashishdagi to iq in funksiyani
(r,, r2) = -y/„ (r, W m (r2) 
(9.19)
shaklida tanlab olish mumkin. Demak,
# 0 ( ■ * [ , Г 2 M
( Г 1 > Г 2 ) =
( Г M
, ( Г 1 
W n ,
( Г 2 ) +
f t o ( Г 2
)
( Г 1 
( Г 2 ) =
= EjPn (Г, 
(r2) + Em^ n (r, )p m (r,)
ya’ ni
H 0
(r,, r2 )y/, (r,, r2
) =
(E n
+ 
E m
)^, 
(r,, r2
) 
(9.20)
boiadi. Shu bilan birga, 
En
+
Em
energiya ikkinchi holatga ham tegishli 
boiadi, ya’ ni bu holda birinchi elektron 
Em
holatda, ikkinchisi esa 
En 
holatda b oiish i mumkin.
Bu holatning to iq in funksiyasi
r,,r2) = -v/„,(r1)i//„(r2) 
(9.21)
ko‘rinishda b o ia d i va (9.20) dagi ifodaga o ‘ xshash quyidagi
tf0(r„r,)i//2(r,,r, ) = (£■„ + E J iff2(
r„r2) 
(9.22)
ifodani yozish mumkin.
Shunday qilib, g ‘ alayonlanmagan 
En + Em
sistemaga birinchi va 
ikkinchi elektronlar holatlarining almashuvi bilan farq qiladigan 
V, 
va 
y/2
ikkita holat tegishli boiadi. Bu holda aynish holatiga duch 
kelinadi. Geliy atomining nazariyasida uchraydigan bunday aynish 
almashuv aynishi deyiladi. Demak, g'alayonlanish nazariyasining 
umumiy qoidasiga binoan nolinchi yaqinlashishdagi to iq in funksiyasi
275

---

aynigan holatlaming superpozitsiyasidan tashkil topgan bo‘ lish kerak, 
ya’ ni
G ‘ alayonlanish nazariyasining asosiy tenglamalaridan foydalanib, 
g'alayonlashgan 
sistemaning 
c, va c, 
amplitudalarini hamda 
E  
energiyaga tegishli bo‘ lgan kvant sathlari aniqlanadi. Bizning holda ikki 
karrali almashuv aynishi 
mavjud 
bo‘ lganligi sababli quyidagi 
tenglamalar o ‘ rinlidir:
bo‘ lib, g ‘alayonlanmagan harakatning energiyasini beradi,