Nazariy fizika kursi



Download 9,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet56/242
Sana11.04.2022
Hajmi9,41 Mb.
#542879
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   242
Bog'liq
Kvant mexanikasi. Musaxanov M.M. Raxmatov A.S


/
(2.95)
Olingan 
\jfT{ x ,y ,z
) funksiya impuls operatorining ham xususiy
funksiyasi ekanligi hisobga o lin sa , 
T
kinetik energiyani va 
P x, Py, P-_
impulslami bir vaqtning o ‘zida o lc h a sh mumkinligi kelib chiqadi.
T
operatorni kvant mexanikasida ko ‘p q ollaniladigan sferik
koordinatalar sistemasida ham yozish mumkin. Bu sistemada V“ 
operator
82



/
(
2
.
96
)
k o ‘rinishga ega. Endi (2.93) ga (2.96) qo ‘yilsa va (2.73) hisobga 
olinsa
kinetik energiya operatori sifatida va 
Ш /
2
т /
operatomi esa 
transversal b o ‘yicha harakatlanuvchi kinetik energiya operatori deb 
qarash mumkin.
To‘la energiya operatori. 
Kvant 
mexanikasidagi 
muhim
operatorlardan yana biri bu to ‘la energiya operatori hisoblanadi va u 
H
orqali belgilanadi. Klassik mexanika singari kvant mexanikasida ham 
to ‘la energiya operatori kinetik va potensial energiya operatorlari 
y i’g in d isid an iboratdir. Klassik mexanikada zarrachalam ing o ‘z-o‘ziga 
ta ’siri zarrachalar koordinatalarining funksiyasi hisoblangan 
U (x ,y ,z)
o ‘z-o‘ziga ta ’sir potensial energiyasi orqali tavsiflanadi. Kvant 
m exanikasida ham zarrachalam ing o ‘z-o‘ziga ta’sirini tavsiflash uchun 
sistemani to ‘la energiya operatori huddi shunday hadga ega b o ‘ladi:
(2.99) ifodada birinchi hadni kinetik energiya operatori deb, ikkinchi 
hadni esa potensial energiya operatori deb qarash mumkin. Kvant 
m exanikasida zarrachaning to ‘la energiyasini kinetik va potensial 
energiyalarning yig‘indisi sifatida qarash mumkin emas, chunki kinetik 
energiya impulsning 
funksiyasi 
b o ‘lsa, 
potensial 
energiya esa 
koordinatalar funksiyasidir. 
M a’lumki, 
aniq impulsga va aniq 
koordinataga ega b o lad ig a n kvant ansambllarning holatlari bir vaqtning 
o ‘zida m avjud emas. Zarrachani alohida kinetik va potensial 
energiyalarini o lc h a sh orqali, zarrachani to liq energiyasini o lc h a sh
ifoda olinadi, bunda 
M 2- m a’lum b o ig a n impuls momenti 
kvadratining operatori, 
T
esa:
(2.98)
ga teng bo'ladi. 
Tr
operatom i radius-vektor b o ‘yicha harakatlanuvchi
H = f+ U ( x , y ,z )
(2.99)
83


mumkin emas. T o ‘la energiyani yaxlit, yagona kattalik sifatida bevosita 
o ‘lchash zarur. Zarracha to ‘la energiyasining qiymatlari 

Download 9,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   242




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish