62
2. Kimyo fani bo’yicha sinfdan tashqari ishlarni tashkillashtirish prinsiplari
qanday? Misol keltiring.
3. Kimyo fani bo’yicha sinfdan tashqari ishlarning sizga qanday shakllari
ma’lum. Ularni ta’riflang.
4. Qanday qilib kimyo fani bo’yicha olimpiadalar tashkillashtirish mumkin.
5. Sinfdan tashqari ishlarning biridagi dasturini misol bilan keltiring.
23-ma’ruza
Mavzu: Kimyo ta’limida dastlabki kimyoviy tushunchalarni
shakllantirishning nazariy asoslari
Ma’ruza rejasi:
1. Kimyo ta`limini eng muhim uch funksiya asosida o`rganish.
2. Kimyo kursida atom - molekulyar ta`limotini o`rganish.
3. Mavzu mazmunining tahlili
4. Dastlabki kimyoviy tushunchalarning mazmuni
5. Mavzuning o’rganishning metod va
manbalari
Kimyo o`qitish nazariyasi va metodikasida maktab kimyo kursi mazmunini
uchta funksiya: ta`limiy, tarbiyaviy, rivojlantiruvchi holatlarda o`rganish eng
muhim bosh masala bo`lib hisoblanadi. Maktab kimyo kursi shunday tuzulganki,
uning har
bir bosqichining o`z nazariy konsepsiyasi mavjud.
Bu konsepsiyaning bosh vazifasi
: eng muhim kimyoviy tushunchalar,
element haqidagi bilimlar, modda, kimyoviy reaksiyalari, kimyoviy ishlab
chiqarish, o`quvchilarni element xossalarini bashorat qilishiga o`rgatish kabi
bilimlarni shakllantirish, boyitish, nazariy jihatdan rivojlantirishdan iborat.
Kimyo o`qitishning aniq masalalarini ko`rib chiqishda quyidagicha ketma -
ketlikka asoslanamiz. Avvalo har bir nazariy konsepsiyani o`rganishning
metodikasini ko`rib chiqamiz.
Keyin, eng muhim kimyoviy tushunchalarni shakllantirish, rivojlantirish,
faoliyatga tadbiq etish, ular orasidagi nazariy bog`lanishlar tizimiga kiritishdan
iborat.
Maktab kimyo kursida atom - molekulyar ta`limot, dastlabki kimyoviy
tushunchalar mavzusida o`rganiladi.
Maktab kimyo kursining boshlang`ich tushunchalari, kirish qismi aynan
shu mavzu bilan boshlanadi. Bu mavzudagi tushuncha qoida, qonun, nazariya
faktlari - tayanch bilimlar deb atalib kimyo kursining kelgusi boshqichlarida shu
belgilarga asoslanadi. Dastlabki kimyoviy tushunchalar mavzusini o`rganishning
maqsadlari quyidagilar:
Ta`limiy maqsad: Modda haqida, kimyoviy elementlar, kimyoviy
reaksiyalar haqidagi tushunchalarni shakllantirish. Atom - molekulyar
ta`limotining asosiy qoidalarini ongli holatda egallash. Tarkibining doimiyligi
qonuni, modda massasining saqlanish qonuni, mohiyatini o`rganish va ularni
qo`llashga
erishish;
63
Oddiy kimyoviy asbob- uskunalar va tajribalarni amalga oshirish kimyoviy
tajribalarni bajarishda texnika xavfsizligi qoidalariga amal qilishni o`rganish.
Tarbiyaviy maqsad: Fizika, biologiya, tabiatshunoslik kabi fanlar bilan
aloqadorlikni ta`minlash orqali dialektik - materialistik ishonchini shakllantirish; atom
molekulalarning realligi va olamning materiyadan jihatidan birligini shakllantirish;
Ilmiy kashfiyotlarning ochilishi qiyinligini ko`rsatish bilan mehnatsevarlikni
tarbiyalash, O`zbekiston kimyogar olimlari kashfiyotlari orqali vatanparvarlik
tarbiyasini berish. Kimyo faniga qiziqishni shakllantirish.
Rivojlantiruvchi maqsadi: Kimyoviy tushunchalar mohiyatini anglab olishda
dastlabki kimyoviy tushunchalar mavzusi juda katta rol o`ynaydi. O`quvchining
dunyoqarashini shakllantiradi.
1. Mavzu
mohiyatini
qo`llash
orqali
o`quvchilarda
fikrlash
usullari,
chog`ishtirish,
analiz
va
sintez
qilish
kabi
tafakkuriy
qirralarini
takomillashtirish.
2. Kimyo fani metodlari bilan tanishish orqali o`quvchilar kuzatish, xulosa
chiqarish, muhokama qilish kabi ko`nikmalarga ega bo`ladilar.
3. Atom va molekula haqidagi tushunchalar, kimyoviy simvolika haqidagi
bilimlar orqali o`quvchilarda abstrakt tafakkur rivojlanadi.
4. Normal bo`lmagan bilimlarning shakllanishi va rivojlanishini ta`minlash.
Mavzu mazmunining tahlili
. Har bir kimyoviy nazariya o`zida o`zaro
bog`langan tushunchalarning murakkab tizimdan iborat.
Ettinchi sinf kimyo kursining birinchi nazariy mavzusi dastlabki kimyoviy
tushunchalar bo`lib hisoblanadi. Unga atom molekulyar nazariya mohiyatining
nazariy konsepsiyasi bayon etiladi. Bu mavzuning nazariy konsepsiyasini
o`quvchiga birdaniga berish mumkin emas. Avvalo tushunchalar mohiyati
shakllantiriladi. Keyin esa nazariy konsepsiya beriladi. Dastlabki kimyoviy
tushunchalar tuzilishi va mazmuni o`zaro bog`langan bo`lib, ular o`z ichiga
quyidagi tushunchalarni oladi.
“Atom molekulyar ta`limot nuqtai nazaridan kimyoning asosiy
tushunchalari va qonunlari” bo’limida Italiya olimi Avogadro (1776-1856)
qonunini o’rganish nazarda tutilgan. Bu bo’lim quyidagilarni o’z ichiga oladi:
1. Avogadro qonuni.
2. 1 gramm – molekula gazning hajmi.
3. Gazlarning molekulyar og’irligini topish.
4. Molekulyar
formula chiqarish
5. Formulalar orqali reaksiya tenglamasini yozish.
Avogadro gazlarning xususiyatiga qarab bir xil sharoitda bir xil hajmdagi
har xil gazning molekulyar soni teng bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
