Navoiy viloyati pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Ustki  suvlar.  Atmosferadan  tushayotgan  qor  va  yomg’ir  suvlarning  aeratsiya  zonasida  linza 

ko’rinishida  yoki  o’zidan  suv  o’tkazmaydigan  yupqa  qatlamlar  ustida  to’planishidan  ustki  suvlar 

paydo  bo’ladi.  Ular  yer  yuziga  yaqin  joylashgan  bo’lib,  ularning  tarqalish  soxasi  suv  bilan 

ta'minlanish  soxasiga  mos  keladi.  Bu  suvlarning  qalinligi  suv  o’tkazmaydigan  qatlam  o’lchamiga 

bog’liq.  Ularning  o’lchami  qancha  katta  bo’lsa,  suv  qalinligi  xam  shuncha  katta  bo’ladi.  Ustki 

suvlar  satxi  suvning  linza  atrofidan  oqishi  bilan  belgilanadi.  Agar  yuqoridan  singayotgan  suv 

xarakati uzoq davom etib suv satxini ko’tarsa, u xolda ustki suvlar pastda joylashgan grunt suvlarini 

tuyintiradi. (1-rasm) 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-rasm. Ustki suvlar. 

 

Bu  suvlarning  o’ziga  xos  xarakterli  xususiyati  shundaki,  uning  miqdori  yil  fasllari  davomida 

keskin  o’zgarib  turadi.  Baxor  oylarida  yomg’irning  ko’p  yog’ishi,  qorlarning  tez  erishi  natijasida 

suvli gorizontning qalinligi oshsa, yoz oylarida quyoshning qizdirishi, o’simliklarning o’zidan suvni 

bug’lantirishi  ta'siri  natijasida  uning  miqdori  kamayib  ketadi.  Shuning  uchun  ular  mavsumiy  suv 

xisoblanadi.  Ximiyaviy  tarkibiga  ko’ra  ular  chuchuk  yoki  sho’rroq,  organik  birikmalar  bilan 

ifloslangan  bo’ladi.  Bu  suvlar  zaxirasining  qamligi,  organik  birikmalarga  boyligi,  tarqalish 

maydonining  chegaralanganligi  sababli  ulardan  shaxar  va  qishloqlarni  suv  bilan  ta'minlash 

maqsadida foydalanib bo’lmaydi.