Navoiy kon-metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti Energo-Mexanika fakulteti

Navoiy kon-metallurgiya kombinati
Navoiy davlat konchilik instituti
Energo-Mexanika fakulteti
O‘zbekistonning eng yangi tarixi fanidan



MUSTAQIL ISH
Mavzu: O‘zbekiston mustaqilligi huquqiy asoslarining yaratilishi
Guruh: 21A-22MT
Bajardi: Abdullayev Qahramon
Qabul qildi: Sayidova.M


Navoiy-2022
Reja

1. 
   Konstitutsiya – mustaqilligimiz va demokratik jamiyatimiz poydevori.
   
2. 
   O‘zbekistonning ma’muriy-hududiy tuzilishi, aholisi va moddiy imkoniyatlari.
   
3. 
   Mustaqilligimizning mustahkam huquqiy asosi.
   

Prezidentimiz Islom Karimov O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010-yil 12-noyabrdagi qo‘shma majlisidagi “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish konsepsiyasi”dagi asosiy ma’ruzasida. 1992-yil dekabrda qabul qilingan mamlakatimizda demokratik taraqqiyot va fuqarolik jamiyatini shakllantirishning asosiy tamoyillarini belgilab bergan Konstitutsiyaning ahamiyatini ta’kidladi.

Prezidentimiz Islom Karimov O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 2010-yil 12-noyabrdagi qo‘shma majlisidagi “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish konsepsiyasi”dagi asosiy ma’ruzasida. 1992-yil dekabrda qabul qilingan mamlakatimizda demokratik taraqqiyot va fuqarolik jamiyatini shakllantirishning asosiy tamoyillarini belgilab bergan Konstitutsiyaning ahamiyatini ta’kidladi.
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi butun davlat miqyosida eng yuqori yuridik kuchga ega bo‘lgan asosiy normativ hujjatdir. U inson va fuqaroning huquq va erkinliklarini e’lon qiladi va kafolatlaydi, ijtimoiy va davlat tuzumi asoslarini, boshqaruv shakli va davlat tuzilishini belgilaydi.
Bu har bir kishi o'z mamlakati Konstitutsiyasi haqida bilishi kerak bo'lgan birinchi narsa.
Chuqurroq nazar tashlaydigan bo‘lsak, Konstitutsiyamizda davlat va jamiyat tuzilishiga oid g‘oyalar, qarashlar tizimi ifodalangan. U eng muhim qadriyatlarni e'lon qiladi va himoya qiladi: inson va fuqaroning huquq va erkinliklari, xalq hokimiyatning yagona manbai, turli siyosiy qarashlarning erkin yashash imkoniyati, mulk shakllarining xilma-xilligi, davlat hokimiyatining cheklanishi. qonun bilan - va boshqa umume'tirof etilgan demokratik qadriyatlar.
Mamlakat suvereniteti, demokratiya, diniy bag‘rikenglik, ijtimoiy adolat, insonparvarlik va xalq baxt-saodatining kafolati bo‘lgan Konstitutsiya jamiyatimiz tinchligini mustahkamlashda huquqiy asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Konstitutsiyada davlat hokimiyatining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bo‘linishining huquqiy tamoyillari o‘z ifodasini topgan.
Bu ularning mustaqil rivojlanishiga, hokimiyat tarmoqlari o‘rtasida o‘zaro tiyib turish va muvozanatning samarali mexanizmini shakllantirishga zamin yaratdi.
Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish konsepsiyasida Konstitutsiyamizda mustahkamlangan tamoyil va normalar barcha sohalarda muvaffaqiyatlarga erishish uchun asos bo‘lib xizmat qilgani, demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirishning eng muhim ustuvor yo‘nalishlari belgilab berilgani alohida ta’kidlangan. O'zbekistonda.
“Mustaqil O‘zbekiston davlati xalqimizning tarixiy yutug‘idir”, deb yozadi I.A. Karimov “O’zbekiston: Milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura” asarida.
Bizning eng oliy maqsadimiz, I.A. Karimov, – xalqning chinakam mustaqillikka erishish, farovonlik va farovonlikka erishish, O‘zbekistonning jahon hamjamiyatidagi mamlakatlar qatoridan munosib o‘rin egallash haqidagi orzusini ro‘yobga chiqarish. Biz o‘z zaminimizda suveren o‘zbek davlatchiligi poydevorini qurmoqdamiz. Biz mustaqillikka tarixiy voqea orqali kelganimiz yo‘q, uni osonlikcha, kurashsiz, sovg‘a sifatida qabul qilganimiz yo‘q. Bu mustaqillik xalqimiz uchun qanchalik azizdir. 1991-yil 31-avgustda o‘z taqdirini o‘zi hal qilish huquqini qo‘lga kiritgan xalqning azaliy orzusi ushaldi: O‘zbekiston Respublikasi o‘zining davlat mustaqilligini e’lon qildi.
O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, respublika demokratik, huquqiy davlat, bozor iqtisodiyotiga asoslangan fuqarolik jamiyati qurish yo‘liga tushdi. Mamlakatda boshlangan barcha islohotlarning asosiy maqsadi inson, uning hayoti munosib turmush darajasidir. O‘zbekistonning yangi jamiyati jahon sivilizatsiyasidan uzoqda emas, balki mamlakatimizda yashayotgan xalqlarning tarixiy mentalitetini hisobga olgan holda, insoniyat allaqachon shakllantirgan umuminsoniy qadriyatlar asosida qurmoqda. O'zgarishlar jamiyat hayotining barcha jabhalariga ta'sir ko'rsatadi, atrofda sodir bo'layotgan o'zgarishlarni doimiy ravishda tahlil qilish talab etiladi, buni yoshlar bilishi ayniqsa muhimdir.
Har qanday demokratiya umuminsoniy qadriyatlarni hisobga oladi, xalqaro qonunlarga tayanadi, shu bilan birga uni qurishda mamlakatning milliy xususiyatlari va xalq mentalitetini hisobga oladi.
O‘zbekistonda demokratiyaga o‘tishning o‘ziga xos “model”i ishlab chiqilgan bo‘lib, uning nazariy asosini O‘zbekiston Prezidenti I.A. tomonidan ilgari surilgan umume’tirof etilgan besh tamoyil tashkil etadi. Karimov: iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi tamoyili, qonun ustuvorligi prinsipi, islohotlar jarayonida davlatning yetakchi roli haqidagi pozitsiyasi, kuchli ijtimoiy siyosat va respublikaning bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o‘tishi. . Dunyoviy taraqqiyot yo‘lini tanlagan O‘zbekiston suveren mustaqil davlat sifatida mavjudligining dastlabki kunlaridanoq uni davlatdan ajratib, din bilan munosabatlarini aniq belgilab oldi. Bugun mamlakatimiz boshqa din vakillariga nisbatan bag‘rikenglik bilan munosabatda bo‘lish namunasidir va bu demokratiya sari intilayotganimizning yana bir tasdig‘idir. Aytish mumkinki, O‘zbekiston o‘z tanlagan yo‘lidan qat’iy, o‘sish qiyinchiliklarini yengib o‘tdi; jamiyat hayotining barcha sohalaridagi o‘zgarishlar mamlakatimizda ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga ega demokratik huquqiy davlat, rivojlangan fuqarolik jamiyati barpo etiladi, degan xulosaga kelish imkonini beradi.
Shunday qilib, biz respublikada sodir bo‘layotgan, jamiyat hayotining barcha jabhalariga ta’sir ko‘rsatuvchi xilma-xil o‘zgarishlarni o‘rganishimiz, jamiyatning demokratiya sari harakatini umumiy tahlil qilish, odamlarning tafakkuri va hayotga munosabatini o‘zgartirish, ularning ijtimoiy va fuqarolik salohiyatini oshirish jarayonlarini o‘rganishimiz kerak. faollik, jamiyatni isloh qilish va yangilash zarurligiga ishonch.
O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan barcha islohotlarning asosiy maqsadi ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga ega huquqiy demokratik davlat qurishdir. O‘zbekiston mustaqil taraqqiyotining birinchi kunidanoq ijtimoiy taraqqiyotning o‘ziga xos modelini ishlab chiqishni taqozo etgan ko‘plab rang-barang va o‘tkir muammolarni hal qilishi kerak edi, u demokratik jamiyat qurishning “o‘zbek modeli” deb nomlandi.
Jamiyat taraqqiyotining yangi modeli fuqarolik jamiyatini barpo etishni o‘z ichiga oladi. Biz millatning chinakam gullab-yashnashiga faqat fuqarolik jamiyatidagina erisha olamiz, bunda davlatning asosiy vazifasi strategiyani belgilash va uning amalga oshirilishini nazorat qilishdan iborat bo‘ladi. Shunday qilib, demokratik, adolatli fuqarolik jamiyatini barpo etish bizning strategiyamizdir. Bu milliy taraqqiyotning umumiy konsepsiyasi.
O‘zbekistonda G‘arb demokratiyasiga nisbatan yangi demokratiya shakllanmoqda. Mustaqillikka erishgandan so‘ng o‘tgan 20 yil davomida O‘zbekistonda mamlakat hayotining barcha jabhalarida tub o‘zgarishlar ro‘y berdi. O‘zbekiston parlamentarizm g‘oyalarini rivojlantirib, ilg‘or xorijiy tajribani hisobga olgan holda qonun ijodkorligi mexanizmini takomillashtirish yo‘lidan ishonch bilan bormoqda. Yaqin kelajakda milliy qonunchilik jamiyatimiz va davlatimiz hayotining barcha sohalarini yanada liberallashtirish uchun qulay huquqiy shart-sharoit va kafolatlar yaratish yo‘lida rivojlanadi.
Islohotlar siyosati O‘zbekistonda fuqarolarning eng muhim huquq va erkinliklari: siyosiy tanlash huquqi, vijdon erkinligi, tadbirkorlik, so‘z, mulk huquqini himoya qiluvchi demokratik huquqiy davlat asoslarini yaratishga qaratilgan. Ular O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, Kodekslari va qonunlarida, Ombudsman – Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakilining faoliyatida nazarda tutilgan. Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasini, inson huquqlariga oid 30 dan ortiq boshqa xalqaro hujjatlarni ratifikatsiya qilgan.
Davlat funktsiyalarining qisman nodavlat tashkilotlarga oʻtkazilishi siyosiy liberallashuvning koʻrinishi boʻlib, ular orasida ikki mingdan ortiq uyushmalar, jamgʻarmalar, birlashmalar, shuningdek, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari, mahallalar mavjud. Siyosiy partiyalarning faolligi O‘zbekistonda jamiyat hayotini demokratlashtirishning yangi omiliga aylandi. Ularning fuqarolik pozitsiyasi jamiyatdagi manfaatlar muvozanatini saqlaydi va davlat tuzilmalariga qarshi muvozanat vazifasini bajaradi.
Fuqarolar tinchligi, millatlararo va konfessiyalararo totuvlikni, turli ijtimoiy qatlamlar manfaatlari mutanosibligini ta’minlashda barcha siyosiy kuchlarning birligi eng muhim davlat boyligi bo‘ldi. Ularni Prezident Islom Karimov boshchiligidagi davlatning jamiyat hayotining barcha jabhalarini liberallashtirish yo‘lidagi islohotchilik yo‘lini qo‘llab-quvvatlashda hamjihatlik birlashtiradi.
– O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan tub iqtisodiy islohotlarda o‘z ifodasini topgan iqtisodiy siyosat kuchli suveren davlatni shakllantirish uchun mustahkam moddiy asoslar yaratishga qaratilgan. Maqsadimiz demokratik, adolatli, fuqarolik jamiyatini shakllantirishdir. Bu bizning ezgu orzuimiz, strategiyamizdir, – dedi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimov birinchi sessiyadagi ma’ruzasida
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining I chaqiruvi.
Demokratik islohotlar orqali O‘zbekiston fuqarolik jamiyatini barpo etishga intilmoqda. Demak, ko‘plab vazifalar, boshqaruv funktsiyalari bevosita xalq tomonidan amalga oshiriladi, o‘zini o‘zi boshqarish organlari rivojlanadi. “Fuqarolik jamiyati” va “jamiyat” tushunchalari bir xil emas. Jamiyat - bu davlatning barcha belgilarini o'z ichiga olgan odamlar jamoasi. Fuqarolik jamiyati jamiyatning bir qismi, davlat organlari va boshqaruvidan tashqari hokimiyatning bir qismidir.Fuqarolik jamiyatining rivojlanish darajasi fuqarolarning siyosiy va jamoat tashkilotlariga birlashish darajasi, siyosiy va jamoat tashkilotlarining ta’sir va rivojlanish darajasi bilan belgilanadi. tashkilotlar. O‘zbekiston tarixida mustaqillik yillari, avvalgi davrdan farqli o‘laroq, mamlakatimizda inson huquq va erkinliklarini ta’minlash uchun zarur shart-sharoit yaratilgani bilan alohida ajralib turadi. O‘zbekistonda inson huquqlari va erkinliklarini kafolatlovchi huquqiy mexanizm yaratildi.
O‘zbekistonda inson huquq va erkinliklariga oid qator xalqaro hujjatlar tan olingan. “Inson huquqlari deklaratsiyasi”, “Iqtisodiy ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro pakt”, “Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro pakt va fakultativ protokol” ularga tegishli. O‘zbekiston BMT Kotibiyatining 21 ta yirik pakt va konventsiyalariga qo‘shilgan.
1995 yilda Oliy Majlis sessiyasida Oliy Majlisning inson huquqlari bo'yicha vakili saylandi. Uning faoliyat sohasi “Inson huquqlari bo'yicha vakil (ombudsman) to'g'risida”gi qonun bilan belgilangan. Rais BMTning Inson huquqlari bo‘yicha markazi, YXHT Demokratik institutlar va inson huquqlari byurosi bilan yaqin hamkorlikda ishlaydi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1996-yil oktabrdagi “Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy markazini tashkil etish to‘g‘risida”gi farmoniga asosan Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy markazi tashkil etildi. U umume’tirof etilgan xalqaro huquq normalarini amalga oshirish strategiyasini ishlab chiqish, xalqaro va milliy tashkilotlar bilan hamkorlikni rivojlantirish bilan shug‘ullanadi.
Mamlakatimizda inson huquqlari bo‘yicha ana shunday milliy institutlar, “Ijtimoiy fikrni o‘rganish” nodavlat markazi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Amaldagi qonun hujjatlari monitoringi instituti va boshqa qator tashkilotlar ham yaratilgan va samarali faoliyat yuritmoqda.
O‘zbekistonda fuqarolarning saylash va saylanish huquqining Konstitutsiyada belgilangan asosiy tamoyillariga muvofiq demokratik jamiyat saylovlari tizimi shakllantirildi. 1991-yil 18-noyabrda “Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi toʻgʻrisida”gi qonun, 1993-yil 28-dekabrda “Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga saylov toʻgʻrisida”gi qonunlar qabul qilindi. Mazkur Qonunlar saylov tizimining huquqiy asosi bo‘lib xizmat qiladi. 1994-yil 5-mayda qabul qilingan “Fuqarolar tanlash huquqining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonun esa saylovchilar huquqlarini kafolatlovchi muhim huquqiy hujjat bo‘ldi. Boshqa davlatlarning saylov tizimida bunday qonun yo‘q.
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda siyosiy partiyalar, jamoat tashkilotlari tashkil etilishi va faoliyatining huquqiy asoslari yaratildi.
Respublika parlamenti tomonidan qabul qilingan “Jamoat tashkilotlari to‘g‘risida”gi (1991-yil 15-fevral), “Erkinliklar va diniy tashkilotlar to‘g‘risida” (1998-yil 28-aprel), “Kasaba uyushmalari huquqlari va faoliyatining kafolatlari to‘g‘risida”gi (iyul) qonunlar. 2, 1992 yil), "Siyosiy partiyalar to'g'risida" (1996 yil dekabr) shular jumlasidan.
O‘zbekistonda ommaviy axborot vositalari faoliyatining huquqiy asoslarini yaratish bo‘yicha qator chora-tadbirlar amalga oshirildi. Birinchidan, Konstitutsiyada (67-modda) ommaviy axborot vositalari erkinligi, ularning qonun doirasidagi faoliyati, senzuraga yo‘l qo‘yilmasligi qayd etilgan. “Nashriyotlar faoliyati to‘g‘risida”gi qonunlar, “Mualliflik huquqi va boshqa huquqlar to‘g‘risida”gi qonunlar (1996 yil avgust), “Axborot olish erkinligi to‘g‘risida”gi, “Axborot olish erkinligi to‘g‘risida”gi qonunlar kabi qator qonunlarning qabul qilinishi. “Jurnalist faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida” (1997 yil aprel), “Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi qonun (1997 yil dekabr) demokratik jamiyatga mos keladigan ommaviy axborot vositalarining huquqiy asoslarini belgilab berdi.
Prezidentimiz farmonlari, hukumat qarorlari, mustaqillik yillarida Oliy Majlis tomonidan qabul qilingan qonunlar ommaviy axborot vositalarining “to‘rtinchi hokimiyat” darajasida faoliyat yuritishi uchun shart-sharoit yaratmoqda.
Mustaqillik yillarida nafaqat o‘zbeklar, balki boshqa xalq va millatlar o‘rtasida ham etnik-madaniy asosda birlashtiruvchi jarayonlar sodir bo‘ldi.
Inson huquqlari boʻyicha faoliyat darajasi va sifatini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar tizimida demokratik mamlakatlar tajribasini hisobga olgan holda yuridik kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash milliy tizimini takomillashtirish, uzluksiz huquqbuzarliklar tizimini yaratish hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻldi. inson huquqlari bo'yicha ta'lim. Davlatimiz rahbari tashabbusi bilan barcha maktablar, akademik litseylar, kollejlar, oliy ta’lim muassasalarida “Inson huquqlari” maxsus o‘quv kursi joriy etildi.
Nega bu ulkan islohotlar hayotimizda amalga oshirilmoqda? Davlat qurilishi, jamiyatni demokratik yangilash, iqtisodiyotni liberallashtirish, ma’naviy-ma’rifiy ishlar, bir so‘z bilan aytganda, oldimizda turgan barcha muammo va vazifalarni hal etishda hech qanday holatda tamoyilni unutmasligimiz kerak. Islohotlar – islohot uchun emas, eng avvalo inson uchun, uning manfaatlarini ta’minlash uchun. Darhaqiqat, bugun qaysi sohaga, qaysi sohaga – paxtachilik yoki g‘allachilikka, ijtimoiy hayotga, yangi ob’ektlar qurilishiga murojaat qilmaylik.
yoki shahar va qishloqlarni obodonlashtirish – pirovardida yurtimizda istiqomat qilayotgan odamlar uchun hamma narsa qilinayotganiga amin bo‘ldik.
Demak, demokratik jamiyatning bosh timsoli inson, uning huquq va erkinliklari bo‘lib, O‘zbekistonda yangi jamiyat qurish yo‘lida jamiyat hayotining barcha jabhalarida amalga oshirilayotgan izchil islohotlar buni tasdiqlaydi. Shu yillar davomida Asosiy qonun mamlakatimizda huquqiy demokratik davlat, fuqarolik jamiyati, bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodiyot barpo etish, xalqimiz farovon hayot kechirish, jahonda munosib o‘rin egallashda mustahkam poydevor bo‘lib xizmat qildi. bosqich.
Mustaqillik yillarida mamlakatimiz va xalqimiz osoyishtaligi, xalq farovonligini ta’minlash, demokratik huquqiy davlat barpo etish, o‘z manfaatlarini ta’minlashda mamlakatimiz hayotining barcha jabhalarida erishilayotgan yutuqlarning asosi bo‘layotgani bugun har bir O‘zbekiston fuqarosiga ma’lum. , inson huquq va erkinliklari oliy qadriyat sifatida jamiyatni demokratlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilish – Konstitutsiyada o‘z ifodasini topgan huquqlar, g‘oyalar, tamoyillardir.