3– Amaliy mashg‘ulot
Kran elektr yuritmalarining keltirilganquvvatini topish.
Kuchlanishi 380 V bulgan uch fazali asinxron dvigatelni quvvatini aniqlang. Statik yuklama momentining dv
igatelni valini tezligiga mos qiymatida oralik uzatishlardagi isroflarni xisobga olib, kurilgan grafigidan foydalaning.
Mexanizmni mexaniq yuklamasining grafigi.Dvigatelni valini aylinish tezligi nn=730 ayl/min.
Xisoblashni ikki turda bajaring.
a) Davomiy pauzani xisobga olish;
b) Davomiy pauzani xisobga olmasdan.
Izox:Qisqaqayta rejim yuklama vaqtida PV<60%. Agar PV>60% da elektr dvigatel uzok davomiy rejim xisoblanadi.
Agar PV<10% bulsa dvigatel qisqa rejim uchun tanlanadi.
Echish.
a) Nm
Nisbiy ulchash davomiyligi
PV%=
Dvigatelning ekvivalent quvvatini
Vt
Ulanish davomiyligi PV2=25% bulganda dvigatelning nominal qiymati quyidagicha
kVt
b) Elektromagnitli momenti
Nm
PV1=29% bulganda aktiv quvvat
kVt
Nominal ulanish davomiyligi PV2=25% da aktiv quvvat
kVt
YAkin bulgan standart quvvatga yakinlashtirilib tanlanadigan quvvat Re=30 kVt,Pn=725 ayl/min PV=25% ni tanlaymiz.
3-jadval.
№
|
M1,nm
|
M2,nm
|
M3,nm
|
Pn,
ayl\min
|
t1,
sek
|
t2,
sek
|
t3,
sek
|
tr,
sek
|
tsikl
|
1
|
600
|
500
|
200
|
600
|
10
|
15
|
8
|
50
|
83
|
2
|
400
|
500
|
200
|
700
|
15
|
18
|
10
|
20
|
63
|
3
|
700
|
600
|
300
|
750
|
13
|
20
|
10
|
40
|
83
|
4
|
800
|
500
|
180
|
960
|
8
|
10
|
12
|
60
|
90
|
5
|
360
|
480
|
200
|
1000
|
15
|
17
|
17
|
80
|
129
|
6
|
550
|
600
|
300
|
1200
|
9
|
15
|
18
|
70
|
112
|
7
|
200
|
400
|
500
|
1400
|
20
|
25
|
15
|
60
|
120
|
8
|
800
|
500
|
250
|
1500
|
12
|
18
|
10
|
80
|
120
|
9
|
600
|
500
|
500
|
960
|
14
|
20
|
16
|
75
|
125
|
10
|
450
|
600
|
600
|
1000
|
12
|
12
|
15
|
65
|
104
|
11
|
500
|
400
|
400
|
860
|
17
|
15
|
23
|
85
|
140
|
12
|
300
|
300
|
400
|
1300
|
10
|
20
|
20
|
70
|
120
|
13
|
450
|
480
|
600
|
1400
|
15
|
19
|
11
|
60
|
105
|
14
|
600
|
500
|
600
|
1500
|
7
|
15
|
10
|
50
|
82
|
15
|
300
|
250
|
400
|
2800
|
20
|
26
|
18
|
40
|
104
|
16
|
500
|
350
|
480
|
1000
|
15
|
30
|
20
|
25
|
90
|
17
|
500
|
500
|
500
|
760
|
10
|
10
|
10
|
30
|
60
|
18
|
400
|
650
|
300
|
960
|
15
|
20
|
25
|
45
|
105
|
19
|
350
|
450
|
300
|
150
|
5
|
25
|
10
|
75
|
115
|
20
|
500
|
700
|
300
|
1000
|
18
|
28
|
15
|
80
|
141
|
4 – Amaliy mashg‘ulot
Elektr ta’minoti tizimida nosinusoidallik va nosimmetriya koeffitsientlarni aniqlash
Nosimmetriya uchta sabab asosida yuzaga keladi:
-Tarmoq elementlari fazalarida yuklamalarni bir xil bo‘lmasligi.elektr yuritmalarni faza yuklamalanini doimiy bo‘masligi;
-Fazalarni ketma – ket ta’mirlashda va bir fazani qisqa tutashuvidan liniyani tuliq bo‘lmagan fazalarda ishlashi va baoqalar;
-Liniyani fazp parametrlarini reng bo‘lmasligida;.
Istalgan sistemani uchta nosimmetrik kuchlanishini simmetrik sistemaga bo‘lish mumkin: to‘g‘ri ketma- ketlik U1, fazalar ketma-ketligi berilgan sistema bilan mos tushadi,, teskari ketma- ketlik U2, fazalar ketma ketligi qarama –qarshi, va nul ketma -ketlik U0,hammavektorlar bir xil yo‘nalgan.
Kuchlanish vektorlarni ŪA, ŪV ,ŪS, o‘zaro bog‘lanish tenglamasini klassik usulda yozilsa simmetrik tashkil etuvchi vektorlar Ū1, Ū2 ,Ū0 quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
bunda a va a2 bir biridan 120ova 240ofarq qiladigan operatorlar.
Faza kuchlanishlari UA, UBi US va liniya kuchlanishi UAB, UBCi USA.dan iborat.
Metrologik standartlarda kuchlanishni ulchashda oniy qiymatiga fazani nuldan utishida yuqori garmonikalarni sundirish tadbirlari ko‘riladi. Bunda vektorlarni joylashish burchaklari noma’lumligicha qoladi.
Bundan tashqari muammo sun’iy tuyuladi.Burchaklarni o‘lchash majburiy emas,agar hamma parametrlar simmetrik bo‘lsa,ularni burchak siljishini algebraik formulalar yordamida faqat kuchlanish modulini ulchash mumkin.
Bu formulalar quyida keltirilgan.Fazalar aro to‘g‘ri va teskari ketma-ketlik kuchlanishlarni quyidagi formulalari yordamida aniqlanadi : (2)
Bunda burchak f2Uy vektorga nisbatan U2 vektorni burchagi. Formulada simvollar aνa4va a22 liniya kuchlanishlari kvadratiga mos belgilangan turtinchi daraja va juft kvadratlari yig‘indisi kvadratlari ko‘paytmasi. Ut aniqlashda suratdagi ildiz ostida belgi «+» qo‘llaniladi,U2 ni aniqlashda «—» — belgisi quyiladi. Agar (2) manfiy bo‘lsa, burchak φ2ga, 180oqo‘shiladi
Kuchlanish va tokni nosinusoidalligi
O‘zaruvchae va o‘zgarmas tokli o‘zgartgichli elektr yuritmalar va voltamper tavsiflari chiziqli bo‘lmagan yuritmalarni ishlashida kuchlanish egriligini buzilishi yuzaga keladi.
Tok va kuchlanish bu hollarda sinusoidalholatidan o‘zgaradi. Garmonik tashkil etuachilarni usulidan foydalanib, berilgan nosinusoidal egrilikni garmonikani amplituda qiymati va boshlang‘ich burchagli sinusoidal yig‘indisiga bo‘lish mumkin. 1 rasmda kuchlanishni birinchi U1 va beshinchi U5 garmoniksi keltirilgan. Kuchlanishni U ko‘rinishi nafaqat garmonika amplitudasi, balki U1 (burchak φ5) kuchlanishni faza siljish burchagigi ham bog‘liqdir. Burchak φ5, oshishida a nuqta unga va yuqoriga, b nuqta - unga va pastga siljiydi. Kuchlanishni maksimal qiymati kamayadi. Elektron turdagi jihozlarni kuchlanishni maksimal oniy qiymati kurilmani normal ishlashiga ta’sir qiladi va shuning uchun faqatgina garmonikani amplitudasini nazorat qilish etarli bulmaydi. Kuchlanish Uelektr yuritmani ish rejimiga ta’siri xuddi kuchlanishni U1va U5 g a r m o n i k a l a r i s i n g a r i b o‘ l a d i . SH u n i n g u ch u n g a r m o n i k a n i a n a l i z i n o s i n u s o i d a l r e j i m l a r n i hisoblashni qulay usuli hisoblanadi.
1 Rasm.Nosinuoidal egrilikni sinusoidal egrilikka bo‘laklash
Malumki, induktiv XLνva sig‘im XSνqarshilik chastotni garmonikasi ν ga bog‘lanishi qarshiliklar XL va XS ni asosiy chastotasiga munosabati:
XLν= ν*XL XSν= XS/ν
SHuning uchun elektr jihollarni kirishlarida kuchlanishni v-garmonikani yuzaga kelishida uning toki induktiv xarakterda bo‘ladi. (masalan , reaktorda) protsent ko‘rinishda v garmonikada 17 marta, sig‘im xarakterga ega bo‘lgan elektr yuritmalarda (masalan, kondensatorbatareyalarda) - v garmonikada 17 marta katta bo‘ladi. Bu kondensatorlarni qizishi va ishdan chiqishiga olib keladi.
Garmonikalar xar xil ketma – ketlikli magnit maydonini yuzaga keltiradi. Kuchlanish egriligi xar bir fazada bir biridan 120oga siljigan(3-garmonikada to‘la davrda), 3- garmonikada hamma fazalarda burchagi buyicha bir biri bilan mos tushadi va nul ketma-ketlikni tashkil etadi. Boshqa garmonikalar ham shuningdek 3 karraga o‘zgaradi. SHuning uchun 3 karrali garmonika toklari nulsiz uch fazali tarmoqlarda bo‘lmaydi va uchbursak ulangan cho‘lg‘amdan chetga chiqmaydi. Garmonikalar v=4,7,10,13...(v— 1 uchga bo‘linadi).Fazalar ketma –ketligi garmonikalar uchun to‘g‘ri ketma –ketlik bilan mos tushadi, garmonikalar v = 2,5,8,11...(v + 1 uchga bo‘linadi. Agar garmonika amplitudasi fazalarda har xil bo‘lsa yanada murakkab bo‘ladi. Bunday holat bir fazali o‘zgartgichlarni tarmoqqa ulashda yuzaga keladi. Bunda garmonikani teskar kerma – ketligi v = 2, 5, 8,11... asosiy chastota fazalari bilan mos tushadi, v = 4, 7,10,13... garmonikalar teskari tartibda bo‘ladi. Nosimmetrik garmonika manbalari temir yo‘l podstansiyalari va pulat erituvchi yoy pechlari hisoblanadi.
O‘zgartgich agrigatlar tarmoqqa ishlab beradigan garmonikalari v = k p ± 1, formula bilan aniqlanadi. Bunda k — o‘zgartgich pulsatsiyasi, ya — butun son bo‘lib 1 dan ∞gacha bo‘ladi. Olti pulsli o‘zgartgich tarmoqqa 5, 7, 11,13, 17,19 garmonikalar va yana; 12-pulsli — 11,13,23,25va yana. O‘zgartgichni v- tok garmonikalari Iv≈ I1,/ν .SHuning uchun, masalan, I5 ≈ 0,2 I1,I25≈0,04I1 va xkozo. Toki YOyli pulat eritish pechlarida juft garmonikalar 2 va 4 bo‘ladi. Eksperimental tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, yoyli pechlar uchun Iν≈ I1,/ν2 nisbat to‘g‘ri.
Elektroenergiyani parametrlarini elektrjihozlarga tasiri
Xarakteristikani tasiri
-Kuchlanishni nominalidan chetga chiqishi, chastota va kuchlanishni tebranishi, yomon kurinishlarga olib keladi.
-Elektr energiyani isrofini tarmoqda va elektr jihozlarda oshishiga olib keladi;
-Elektr energiya isrofi oshadi, ish muddati kamayadi va elektr energiyani hisobgaasoblarni xatoligi oshadi;
-Elektr yuritmani ishida past sifatli energiya bilan ta’minlanishi natijasida ishlab chiqarish unumdorligini pasvyishi kuzatiladi va mahsulot yaroqsiz bo‘ladi.
Birinchi uchtasi elektr zarar, so‘ngisi texnologik zarar bo‘ladi.
Har bir holatni sababini aniqlash uchun elektr energiyani parametrlarini va elektr jihozlarni ish rejimlariga ta’sirini analiz qilish kerak.
Elektr energiyani parametrlarini tarmoqlar va jihozlarda isroflarga ta’siri.
Kuchlanish quvvat va energiya isrofiga ta’sir qiladi.
CHastotani chetga chiqishi tarmoqlarda quvvat, energiyani va elektrjihozlarda ta’sir etmaydi.
CHastotani va kuchlanishni tebranishi hamma aylanuvchi mashinalarda isroflarni oshishiga olib keladi. Havoda elektr uzatish liniyalari va transformatorlarda isroflar kuchlanishn va chastotani tebranishida juda kam.
Xavoda elektr uzatish liniyalarida quvvat isrofi.
Bunda △Rs —sinusoidal rejimda va quvvt isrofida;
Transformatorlarda
bunda k2, va kg- koeffitsientlar, 2-jadvalda keltirilgan;
U2 vaU𝝂 — 𝝂- garmonikani teskari ketma –ketlik kuchlanishi, %;
St.nom- transformator va aylanadigan mashinalarni nominalquvvati;
Bunda RD.nom —mashinani nominal quvvati;
Kondensator batareyalarda
bunda Qk.nom – BKni nominal quvvati.
k2 va kG koeffitsientlarni har xil elektr jihozlar uchun qmymatlari
2- jadval
Jihozlar turi
|
k2
|
kG
|
Tu rbogeneratorlar
|
1,86
|
1,77
|
Gidrogeneratordar va dempfer cho‘lg‘amli sinxron dvigatel
|
0,68
|
1,12
|
SHuningdek, dempfercho‘lg‘amsiz
|
0,27
|
0,40
|
Sinxron kompensatorlar
|
1,31
|
1,95
|
Transformatorlar 35—220 kV
|
0,5
|
0,3
|
SHuningdek, 6—10 kV
|
2,67
|
1,62
|
Kondensator batareya
|
0,003
|
0,003
|
Asinxron elektrodvigatellar uchun koeffitsientlar formula buyicha :
k2=2,41kD kg=2kD
kD dvigatelni nominal quvvati koeffitsient formula buyicha:
Rd.nom <5kVt da kD=3+0,3(5- Rd.nom)
5d.nom <100kVt kD=1+0,02(100 - Rd.nom)
100d.nom <1000kVt kD=0,4+0,0007(1000 - Rd.nom)
Rd.nom>1000kVt kD=0,4
Liniyada quvvatni simmetriyalash bilan aniqlash formulasi,kVt.
bunda R-liniyani va -faza yuklama toklari
Teskari ketma –ketlik toki ma’lum bo‘lsa isrof
Teskari ketma ketlik kuchlanishi yordami bilan isrofni aniqlash,kVt
bunda-Snjihozning nominal quvvati (kVa,kVt,kVar)
YUqori garmonika kuchlanish va tokini kamaytirish bilan quvvatni kamaytirish:
liniyada:
elektrjihozlarda:
koeffitsientlar αν va bν 3- jadvalda keltirilgan
3- jadval
Garmonika nomeri
|
αν
|
bν
|
Transformatorlar
|
Aylanuvchi mashinalar
|
Kondensator batareya
|
2
|
2
|
0,44
|
0,350
|
2
|
4
|
2,8
|
0,23
|
0,125
|
4
|
5
|
3,2
|
0,19
|
0,089
|
5
|
7
|
3,7
|
0,19
|
0,054
|
7
|
11
|
4,7
|
0,19
|
0,027
|
11
|
13
|
5,1
|
0,20
|
0,021
|
13
|
17
|
5,8
|
0,22
|
0,014
|
17
|
19
|
6,2
|
0,23
|
0,012
|
19
|
23
|
6,8
|
0,25
|
0,009
|
23
|
25
|
7,1
|
0,26
|
0,008
|
25
|
Izoh: 6-10kV transformatorasinxron va sinxron(dempfer cho‘lg‘amsiz) dvgatellarda quvvat isrofini hisoblash kondensator batareyalarda kuchlanishni teskari ketma – ketlik koeffitsienti 3 dan 1%gacha 5- garmonika 6 dan 2%, ettinchi –s4 dan1%gacha kamayadi.
Har bir jihozni quvvati 1000kVa (kVt,kVar), Asinxron dvigatelni urtacha quvvati 20kVt. Quvvati 14kVt bo‘lgan T -2 ni teskari ketma –ketlik kuchlanishi, Teskari ketma –ketlik kuchlanishi AD-5kVt
Teskari ketma –ketlik kuchlanishi SD- 0,22kVt
Teskari ketma –ketlik kuchlanishi KB -0,003kVt
Quvvat isrofi T 1,44kVt
Quvvat isrofi AD-1,9kVt
Quvvat isrofi SD-0,15kVt
Quvvat isrofi KB -0,8kVt
Hisoblash natijalari shuni kursatadiki, kuchlanish nesimmetriyasida asinxron dvigatellarda va transformatorlarda; sinxron dvigatellarda quvvat isroflari 10—20mart kam, kondensatorlarda esa juda kichik.
5-Amaliy ish
1000kvt>100kvt>5kvt>
Do'stlaringiz bilan baham: |