Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti "avtomatlashtirish va boshqaruv"

8.
Kommutatsion apparatlarning kalitlariga qanday xavfsizlik shiorlari osib 
qo‘yilishi kerak? 
9.
Ish joyini kim tayyorlashi mumkin?
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6- AMALIY MASHG‘ULOT 
Ishlab chiqarish jarayonida
nollashtirishni hisoblash. (4soat) 
Mashg‘ulotning maqsadi:
 
Ishlab chiqarish jarayonida nollashtirishni hisoblash va 
nollashtirishni aniqlash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar hosil qilish. 
Mashg‘ulotning rejasi: 
1.
Nollashtirishni hisoblash; 
2.
Nollashtirishni hisoblashga doir namunaviy misol; 
3.
Amaliy mashg‘ulotni bajarish uchun berilgan variantlar; 
4.
Sinov savollari. 

---

115 
Tayanch so‘zlar va iboralar:
 
nollashtirish, nolli himoyalovchi o‘tkazgich, 
mustahkam yerga ulangan transformator, himoyalovchi yerga ulagich qurilmalari. 
1. Nollashtirishni hisoblash.
Nollashtirish, bu kuchlanish ostida qolish mumkin bo‘lgan tok o‘tmaydigan 
qismlarni oldindan nolli himoyalovchi o‘tkazgich bilan biriktirib qo‘yishiga 
tushuniladi (
1-rasm
). 
1-rasm. Nollashtirishning prinsipial sxemasi
Mustahkam yerga ulangan transformatorning kuchlanishi 1000 V gacha 
bo‘lgan tarmoqlarida himoyalovchi yerga ulagich qurilmalarini sxemalarini tahlili 
shuni ko‘rsatadiki, bunda faza kuchlanishi qobiqga o‘tib ketishi holatidan sxemalar 
xavfsizligini ta’minlab bera olmaydi (
2-rasm
). 
SHu holatda yerga ulagich qurilmalari orqali yoyilib o‘tayotgan yer bilan 
tutashuv toki, quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
)
(
e
o
f
e
R
R
U
I



(
A
)
 
bu erda, 
f
U
- faza-nol o‘tkazuvchi kuchlanishi, (
V
); 
o
R
- faza-nol o‘tkazuvchi qarshiligi, (
Om
); 
e
R
- yerga ulagich qarshiligi, (
Om
); 

---

116