Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman» Navoiy innovatsiyalar instituti rektori

10-MAVZU. BOSHLANG‘ICH SINF “ONA TILI VA O‘QISH SAVODXONLIGI” DARSLARIDA AMALIY-IJODIY ISHLAR HAMDA O‘QUVCHILARNI AQLIY FAOLIYAT USULLARIGA O‘RGATISH.
Reja:

1.Boshlang‘ich sinf “Ona tili va o‘qish savodxonligi” darslarida bajariladigan amaliy-ijodiy ishlarning turlari

2. Boshlang‘ich sinf “Ona tili va o‘qish savodxonligi” darslarida bajariladigan amaliy-ijodiy ishlarning shakllari.
3 .o‘quvchilarni aqliy faoliyat usullariga o‘rgatishga doir topshiriqlar.
«LEКSIКOLOGIYA» BO‘LIMINI O‘QITISH METODIКASI


Tayanch tushunchalar:
Leksikologiya, so‘zning atash ma’nosi, bir ma’noli va ko‘p ma’noli so‘zlar, so‘zning o‘z va ko‘chma ma’nolari, ma’nodosh so‘zlar, uyadosh so‘zlar, shakldosh so‘zlar, paronimlar, o‘zbek tili leksikasining boyish manbalari, eskirgan so‘zlar, yangi so‘zlar, iboralar, tasviriy ifoda, atamalar, ilmiy atamalar, kasbiy atamalar, shevaga oid so‘zlar, olinma so‘zlar, lug‘at, lug‘atshunoslik.
Maktab ona tili kursida «Leksikologiya» bo‘limining tutgan o‘rni va uning vazifalari. O‘quvchilar «Leksikologiya» bo‘limi orqali tilning lug‘at boyligi bilan tanishadilar. Mazkur bo‘lim «Leksikologiya haqida suhbat», «So‘zning atash ma’nosi», «Bir ma’noli va ko‘p ma’noli so‘zlar», «So‘zning o‘z va ko‘chma ma’nolari», «Ma’nodosh (sinonim) so‘zlar», «Ma’nodosh so‘zlarda umumiy va xususiy ma’nolar», «Ma’nodosh so‘zlar qatorida bosh so‘z», «Uyadosh so‘zlar», «Shakldosh so‘zlar», «Paronimlar», «O‘zbek tili leksikasining boyish manbalari», «Eskirgan so‘zlar», «Yangi so‘zlar», «Iboralar», «Iboralarning qo‘shma so‘z va so‘z birikmalaridan farqi», «Tasviriy ifoda», «Atamalar. Ilmiy atamalar», «Кasbiy atamalar», «Shevaga oid so‘zlar», «Olinma so‘zlar», «Lug‘at va lug‘atshunoslik», «Lug‘at turlari va ulardan foydalanish» singari mavzularni o‘z ichiga qamrab oladi.
Maktabda «Leksikologiya» bo‘limini izchil kurs sifatida o‘qitish juda katta ta’limiy ahamiyatga ega. Mazkur bo‘limni o‘qitishning ta’limiy ahamiyati shundaki, o‘quvchilar tilning asosiy birligi - so‘z haqidagi ta’limot bilan tanishadilar va ularning tilni bir butun tizim sifatida tushunishlari hamda o‘zlashtirishlariga imkon tug‘iladi. Zero, leksika tilning barcha bo‘limlari bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, shu bo‘limlarni o‘qitishda izchillik bilan amalga oshiriladi.
Maktabda «Leksikologiya» bo‘limini o‘qitishdan ko‘zlanadigan asosiy maqsad o‘quvchilarni o‘zbek adabiy tilining so‘z xazinasiga olib kirish, ularning so‘z zaxirasini oshirish va so‘zdan to‘g‘ri hamda o‘rinli foydalanish malakalarini rivojlantirishdan iboratdir.
«Leksikologiya» bo‘limini o‘rganishda quyidagi vazifalar hal qilinadi:

• 
  so‘zning shakl va ma’no qirralarini tushunish;
  
• 
  o‘quvchilar nutqidagi kamiste’mol so‘zlarni seriste’mol so‘zlarga aylantirish; ularning lug‘at zaxirasini yangi so‘zlar bilan boyitish;
  
• 
  o‘quvchilarda amaliy-stilistik malakalarni takomillashtirish;
  
• 
  nutq uslublarini farqlashga, ayni bir narsa, voqea-hodisani oddiy, badiiy va ilmiy uslublarda bayon qilishga o‘rgatish;
  

• 
  nutq sharoitiga mos ravishda so‘z tanlash malakalarini kengaytirish;
  
• 
  turli izohli lug‘atlar bilan ishlash malakalarini hosil qildirish.