Navoiy davlat pedagogika instituti "tasdiqlayman"

Joriy qilishning umumiy prinsiplari 
● joriy qilishning ko’p qirraliligi, ya’ni uning turli ko’rinishlarini to’g’ri 
uyg’unlashtirish talabi(majburiy, tanlangan, tashabbusli); 
● jamoa va shaxsiy ishlarni, frontal va tabaqalashgan yondoshishning uyg’unligi; 
● joriy qilishni pedagoglarning mustaqil ta’limi va malaka oshirishlarining o’zaro 
bog’liqlik prinsipi; 
● fan yutuqlarini joriy qilishni umumlashtirish va ilg’or tajribani ommalashtirishning 
o’zaro bog’liqligi. 
Pedagogika fanini amaliyotga joriy qilish jarayonini tashkil qilishda to’laqonli 
ishlangan pedagogikaning bo’limini tanlash maqsadga muvofiqdir. Ular, o’quv-metodik 
tavsiyalar bilan ta’minlangan bo’lishi zarur. 
Ayrim hollarda fan yutuqlarini tez joriy qilish masalasi qo’yiladi. Buning uchun, uni 
hal qilish yo’llari jiddiy va ehtiyotkorlik bilan tanlanadi. Uning ayrimlarini keltiraylik: 
♦ amaliyotga dolzarb, nazariy muammolarni tadqiq qilishni zudlik bilan ilmiy 
muassasalar rejasiga kiritish zarur; 
♦ tadqiqotlarning muhim natijalarini o’qituvchilar uchun tez-axborot sifatida nashr 
qilish; 
♦ joriy qilishga tavsiya qilingan materiallarni zudlik bilan nashr qilish va 
ko’paytirish; 
♦ murakkab ilmiy ishning oraliq natijalari bo’lgan, haqqoniy sinab ko’rilgan, 
amaliyotga muhim tavsiyalarni tadqiqotchilar jamoasi, uzoq muddatli tadqiqot ishi 
yakunlanmasdan oldin ham joriy qilishga taklif qilish mumkin. 

---

267 
Endi, joriy qilish jarayonining tarkibini, uni asosiy elementlarini ajratib va ular 
orasidagi bog’lanishlarni topib, uni o’tkazishga taalluqli “tayanch nuqtalar” aniqlanadi. 
Dastlab, joriy qilishning maqsadi aniqlanadi. Umumiy maqsad, mavjud amaliyotni 
normativ boshqariladigan holda o’zgartirishdan iborat bo’lib, u joriy qilinayotganga 
adekvat bo’lishi kerak. Ammo, har bir aniq holda, ushbu maqsad xususiy xarakterga ega 
bo’lib, uni amalga oshirish har safar umumiy masalani hal qilishga xizmat qiladi. 
Joriy qilish vositalariga turli materiallar (instruktiv, bosqichma-bosqich ishlab 
chiqilgan, yakuniy) va aniqlangan faoliyat turlarini (yangi g’oyalarni o’rganish, 
tavsiyalarni seminar va kurslarda oydinlashtirish, joriy qilish tajribasi bilan tanishish) 
qamrab oladi. 
Joriy qilish natijalari asosan o’quv-tarbiyaviy jarayonning yutug’i bilan aniqlanadi: 
o’quvchilar erishgan bilim, malaka va ko’nikmalarning sifati, ularning bilish faolligi, 
umumiy va maxsus rivojlanishi, odobi va boshq. bilan aniqlanadi. Natija, maqsad bilan 
mos tushmasligi mumkin, bu holda maqsadni qayta tahlil qilishga to’g’ri keladi. 
SHuning uchun, maqsadni amaliyotdan kelib chiqib tuzatish, yoki uni amalga oshirish 
uchun, qo’shimcha choralar ko’rish kerak. 
Pedagogika fani yutuqlarini amaliyotga muvaffaqiyatli joriy qilish uchun, quyidagi 
shartlar zarur: 
■ ijtimoiy (eng avvalo o’qituvchi faoliyatining ijtimoiy yo’naltirilganligi, 
o’quvchilarni hayotga tayyorlashdagi o’zining funksiyasini ongli tushunishi); 
■ ma’naviy – psixologik (amaliyotchi – pedagoglarda yangini o’zlashtirish ehtiyojini 
shakllantirish, ijodiy tashabbuskorlikni oshirish, joriy qilish bilan mashg’ul shaxslarni 
ma’naviy qo’llab-quvvatlash, joriy qilishda qatnashayotganlarni talab va taqdirlashni 
ongli uyg’unlashtirish); 
■ ilmiy-nazariy ( amaliyotchi –novatorlarda ilmiy maktabga, olim va amaliyotchilar 
jamoasiga, joriy qiluvchilarning nazariy darajasiga, mutaxassis xodimlarga taalluqli 
nazariy g’oyalarni aniq tavsiyalar bilan uyg’unlashtirish; 
■ ilmiy-metodik (instruktiv-metodik xarakterdagi materiallar bilan ta’minlanganligi, 
ilmiy-pedagogik tavsiyalarni o’qituvchilarning imkoniyatlariga mosligi, joriy 
qilayotganlarga ta’lim tashkilotlari tomonidan yordamni rejali tashkil qilish); 
■ ta’lim muassasalari va ularning xodimlari faoliyatini boshqaruvchi huquqiy 
normativ xujjatlarga qat’iy rioya qilish. 

---

268 
Joriy qilishning samaradorligini tavsiflovchi mezonlarni uch guruhga ajratish 
mumkin: tashkiliy-boshqaruvchilik, psixologik-pedagogik va iqtisodiy.