Navoiy davlat pedagogika instituti «Tasdiqlayman»

Yangi davr ma’naviyatiga o’tish yoki islom mintaqa madaniyati davri ma’naviy yutuqlarining ommalashuvi bosqichi, deb atash mumkin.

Yangi davrning ma’naviy mohiyati - Yangi davrning buyuk haqiqati ikki asosda: 1) dunyoni surat va ma’no yaxlitligida o’rganish va 2) bahamjihatlikda boshqa-rishga intilish bilan o’zligini namoyon etadi.

Ikkinchi bosqich - milliy ma’naviyatimizning YAngi davr yevropa madaniyati bilan bevosita to’qnashuviga oid bo’lib, bu jarayon boshlanishdanoq foje’ bir tarzda - qadim Turon xalqlarining Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi va 150 yillik mustamlaka holatida murakkab bir tarzda kechdi.

Talabalarga tayyorgarlik uchun yordamchi materiallar:

1. Islom ma’rifatchiligi bosqichining asosiy yutuqlari:

1) Borliq haqiqatini anglab yetishning aqlga, mantiqiy tafakkurga tayanuvchi turli muvoziy (parallel) yo’nalishlari shakllanishi,
2) Kalom falsafasi tomonidan islomiy Tavhid ta’limotining mintaqadagi barcha eski aqidalar majmuidan har tomonlama ustunligini aql va mantiq qudrati bilan isbotlab berilishi,
3)Allohning oxirgi kitobi Qur’oni karim oyatlaridagi ma’naviy boylikni teran anglab yetish uchun islomgacha yaratilgan butun madaniy merosni chuqur o’rganish va yangicha asoslarda anglab yetish harakatining har taraflama rivojlanishi,
4) aniq va tabiatga oid fanlarga qiziqishning behad kuchayishi, fanlar tasnifi va qomusiy adabiyotlarning yuzaga kelishi (“Ihvon-us-safo” guruhi, Abu Nasr Forobiy, Abu Abdulloh Xorazmiy (vafoti 997 yil), Abu Rayhon Beruniy (973-1048), Abu Ali ibn Sino)
5) turkiy va forsiy badiiy adabiyotda Firdavsiy (940-1020) “Shohnoma”si, Yusuf Xos Hojibning “Qutadg`u bilig” dostoni (1069 yilda yozilgan) kabi buyuk tarixiy va ma’rifiy asarlarning yaratilishi,
6) qiyosiy tilshunoslikning paydo bo’lishi (Mahmud Koshg`ariyning “Devonu lug`otit-turk” asari),