Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti «davlat va huquq nazariyasi»

2. Qonuniylik va huquqiy tartibot kafolatlari va ularning ta’minlash usullari.
Jamiyatda qonunlar bilan kishilar O’zbekiston Respublikasida turli ijtimoiy munosabatlar tartibga 
solinib qonunlar hayotda to’g’ri qo’llaish uchun qonuniylikni tegishli usullar orqali amalga 
oshiriladi. Bunday usullar davlat tomonidan belgilangan bo’lib, qonuniylikni kafolati deb ataladi. 
Qonuniylikni amalga oshirish kafolati quyidagiarldan iborat; 
Iqtisodiy kafolat. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 53-moddasiga asosan jamiyatning 
iqtisodiy negizini bozor iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishga qaratilga turli hil shakllardagi mulk 
tashkil qiladi. Davlat istemolchilarining huquq ustunligini hisobga olib, iqtisodiy faoliyat,
tadbirorlik va mehnat q’ilish erkinligini hisobga olib, iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va mehnat 
q’ilish erkinligi, barcha mulk shakllarining teng huquqligini muhofaza qiladi. 
O’zbekistonda hususiy mulk va boshqa mulk shakllarining hilma-hilligi, halkning moddiy va 
ma’naviy farovonligini oshirishga hizmat qiladi. Bu esa fuqarolarning mehnat q’ilish huquqi, karigan 
chogida kasal bo’lmaganida, vaqtincha mehnat kobiliyatini yo’qotganida va boshqa hollarda ijtimoiy 
ta’minot olish huquqi uchun moddiy negiz yaratadi. 
Siyosiy kafolat. Bu O’zbekiston Respublikasining demokratik huquqiy davlat ko’rishidan, 
huquqiy davlat esa umuminsoniy va milliy qadriyatlarga amal q’ilishlik, uning siyosiy tizimidan, 
shuningdek, davlat va jamiyat birlashmalarini boshqarishda keng halk ommasining ishtirok etishini 
ta’minlaydi. 
Mafko’raviy kafolat. O’zbekiston Respublikasida ijtimoiy hayot siyosiy institutlar, mafko’ralar va 
fikrlarni hilma-hilligi asosida rivojlanadi. Hech kasi mafko’ra davlat mafko’rasi sifatida urnatilishi 
mumkin emas. Bu hol siyosiy mafko’ra ishidan holi bo’lib, barcha fuqarolrni qonunlarni hurmat 
q’ilish va qonunlarga ogishmay himoya etish ruhida tarbiyalaydi. 
Huquqiy kafolat. Qonuniylikni amalga oshirish uchun barcha huquqiy normalarni bajarish, ular 
bo’zilgan holatlarini aniqlab olish usullari, , qonun bo’zilishini oldini olish, qonunni bo’zgan 
kishilarga nisbatdan turli jazo choralari; intizomiy, ma’muriy, fuqarolik va jinoiy choralar ko’rishdan 
iborat. 
Jamoatchilik kafolatlari. Qonuniylik va huquqiy tartibotni mustahkamlash faqat davlat 
organlarining ishi bo’lmasdan, bu barcha jamoat birlashmalari, kasaba uyushmalari, siyosiy 
partiyalar, hotin-kizlar, fahriylar va yoshlar tashkilotlari, ijtimoiy uyushmalar, omaviy harakatlar va 
fuqarolarning boshqa uyushmalrining vazifasidir. 
Bu kafolatlar O’zbekistonda barcha halkning qonunlar va boshqa normativ huquqiy hujjatlariga 
amal qilib, qonuniylikka rioya q’ilishni va ularni huquqiy jihatidan tarbiyalab, huquqiy ong va 
huquqiy madaniyatni rivojlantiradi. 
O’zbekiston Rnspublikasida qonuniylik va huquqiy tartibotni bo’zgan kishilarga nisbatan mahsus 
usullar qo’llainiadi. Bu ishontirish va majbur q’ilish usullaridir. Ishontirish usuli keng halk ommasiga 
qonunlarni va huquqiy normalarni tushuntirish orqali, bularning ular ongining yetkazish yo’li bilan va 
boshqa tarbiyaviy choralar ko’rish yo’li bilan amalga oshiriladi. Majbur q’ilish usulida qonunlar va 
boshqa huquqiy normalar bo’zilgan holdadavlat organlari tomonidan uning kuchi bilan majburiy 
choralar ko’rish yo’li bilan majbur etish orqali amalga oshiriladi.