Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o



Download 8,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/199
Sana01.01.2022
Hajmi8,48 Mb.
#299601
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   199
Bog'liq
topografiya va kartografiya asoslari

UMUMGEOGRAFIK KARTA 
proyektsiya 
Matematik asos 
masshab 
geodezik asos 
komponovka
aa 
Kartografik tasvir 
yordamchi elementlar 
legenda 
chizmalar 
ma’lumotnomalar 
suv ob’yektlari 
rel’yef 
o`simlik va tuproqlar 
aholi yashaydigan joylar 
aloqa yo`llari va аloqa 
vositalari 
siyosiy-ma’muriy 
 bo`linishi 
iqtisodiyot va madaniyat 
elementlari 
qo`shimcha ma’lumotlar 
qo`shimcha karta, profillar 
matnlar va raqamli ma’lumotlar
 
diagrammalar 
mazmun elementlari 


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
.
                                                
 
 
 
 
KARTANING MATEMATIK ASOSI 
davlat geodezik 
shaxobchalari 
geodezik asos 
tuz
il
is
hi
 bo`yi
ch

bo`l
ini
shi
 
tayanch 
punktlar 
xususiy 
si
li
ndri
k
 
ge
ogra
fi
k koordi
n
at
al
ar
 
xa
tol
ig
i bo`yi
ch

bo`l
ini
shi
 
xa
tol
ik 
turl
ar

 
xa
tol
ik ko`rs
at
ki
ch
la

 
xa
tol
ik 
chi
zi
ql
ar
 
 
masshtab 
kartografik 
xatolik 
kartografik 
xatolik 
 
uzunlik masshtabi 
az
im
u
ta

konus
li
 
ko`p konus
li
 
 
te
ng ora
li
ql

ixt
iyori
y
 
uz
unl
ik
 
sha
kl
 
burc
ha
k
 
m
aydon
 
te
ng burc
ha
k
li
 
el
ips
 xa
to
li
gi
 
sonli 
so`zli 
chiziqli 
bosh 
to`g`ri
 burc
ha
k
li
 
koordi
na
ta
la

to`g`ri
  a
zi
m
ut
al
 
ko
`nda
la
ng a
zi
m
u
ta

qi
ys
hi
q a
zi
m
ut
al
 
te
ng burc
ha
k
li
 konus
li
 
proye
kt
si
ya
 
ixt
iyori
y
 
konus
li
 
proye
kt
si
ya
 
 
te
ng ora
li
ql
i proy
ekt
si
ya
 
koordi
na
ta
la

konda
la
ng t
si
li
ndri
k
 
to`g`ri
 t
si
li
ndri
k
 
ke
ngl
ik
 
uz
oql
ik
 
abt
si
ss
a
 
ordi
na
ta
 
6
0
 zona 


Kartaning matematik asoslari

Kartani geometrik jihatdan aniq va tasvirlarning to`g`ri bo`lishi kartaning 
matematik  asosiga  bog`liq.  Matematik  asos  o`z  navbatida  bir  qancha 
elementlardan  tashkil  topgan.  Masalan,  proyeksiya  va  koordinata  to`ri,  masshtab 
hamda 
geodezik 
asos 
(triangulyatsiya, 
poliganometrik 
va 
nivelirlash 
shoxobchalari)  va  komponovka.  Hamma  kartalar  kartografik  proyeksiyalar 
asosida tuziladi va Yer ellipsoidini tekis yuzaga yoki qog`ozga tushirish yo`llarini 
ko`rsatib  beradi.  Kartografik  to`r  (geografik  kenglik  va  geografik  uzoqlik)  esa 
geografik  elementlarning  yer  yuzasidagi  o`rnini  tasvirlaydi.  Lekin  ba’zi  bir 
kartalarda  kartografik  to`r  berilmasligi  ham  mumkin.  Masalan,  geografik  atlasda 
faqat  siyosiy-ma’muriy  va  tabiiy  kartalarda  berilsa  yetarlidir.  Chunki  ba’zi  bir 
tasvirlangan  hududlar  maydon  jihatdan  kichkina  bo`lsa,  kartografik  to`r 
ko`rsatilsa  kartaning  o`quvchanligi  qiyinlashadi,  yoki  kartada 

  va 

  larni 
aniqlash ishlari ko`zda tutilmagan bo`lishi mumkin. Ba’zan kartaning maxfiyligi 
ham  e’tiborga  olinadi.  Karta  elementlardan  biri  kartaning  legendasi  (shartli 
belgilar  sistemasi)  kartaning  mazmunini  o`qish  uchun  asosiy  qurol  bo`lib 
hisoblanadi.  Legenda  kartadagi  tasvirlanilayotgan  voqea  va  hodisalarning 
hammasini  o`z  ichiga  olishi  kerak.  Kartaning  legendasi  aniq,  mantiqli  hamda 
qisqa bo`lishi zarur. To`g`ri tuzilgan legenda kartadan to`g`ri va oson foydalanish 
imkoniyatini 
tug`diradi. 
Kartaning 
nomi, 
muallif 
va 
muharrirlarning 
(redaktorlarning)  familiyalari,  nashr  qilingan  vaqti,  qaysi  manbalar  asosida 
tuzilganligi,  nashriyot  manzilgohi  (adresi),  chop  qilingan  joy  nomi  va  boshqalar 
ham kartaning yordamchi elementlariga kiradi. 
 
Kartalardagi  ochiq  joylardan  (ramkaning  ichidagi  va  tashqarisidagi) 
mukammal  foydalanish  maqsadida  asosiy  kartaga  qo`shimcha  ravishda,  qirqim 
kartalar  (vrezka),  grafiklar,  profillar,  diagrammalar,  blokdiagrammalar  va 
jadvallar beriladi, bu esa kartani yanada mukammallashtiradi. Bularning hammasi 
kartaning qo`shimcha elementlarini tashkil qiladi. 
 

Download 8,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish