Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o



Download 8,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/199
Sana01.01.2022
Hajmi8,48 Mb.
#299601
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   199
Bog'liq
topografiya va kartografiya asoslari

asbob  balandligiga
  teng  bo‘lgan  nisbiy 
balandliknigina o‘lchash mumkin. Bundan tashqari, oldinga nivelirlashda har bir 
stansiyada  asbob  balandligini  aniq  o‘lchash  zarur  bo‘lganligidan  ish  ancha 
qiyinlashadi va mehnat ko‘p sarf bo‘ladi. 


     O‘rtadan nivelirlashning afzalliklari quyidagilardan iborat: 
a)  har  bir  stansiyada  reyka  balandligiga  teng  bo‘lgan  nisbiy  balandlikni,  ya’ni 
oldinga nivelirlashdagiga nisbatan kattaroq nisbiy balandlikni o‘lchash mumkin; 
b) har bir stansiyada nivelir balandligini o‘lchashning hojati yo‘q; 
v)  nivelirning  qarash  trubasi  nivelir  bilan  reyka  orasidagi  masofani  kattalashtirib 
ko‘rsatganligidan  oldindan  nivelirlashdagiga  qaraganda  ikki  barobar  uzunroq 
masofani nivelirlash mumkin. 
g)  asbob  ikki  nuqta  o‘rtasiga  o‘rnatilganligidan  yer  egriligining  va  atmosfera 
refraksiyasining ta’siri juda kamayadi;  
d) asbob nivelirlanayotgan ikki nuqtaning qoq o‘rtasiga o‘rnatilganda asbob vizir 
o‘qining gorizontal emasligi natijasida ro‘y beradigan xatoning ta’siri bo‘lmaydi. 
Bu o‘rtadan nivelirlashning asosiy afzalligi bo‘lib hisoblanadi. 
     O‘lchov  asboblarining  ishidagi  xatoni  butunlay  yo‘qotib  bo‘lmagani  singari, 
qanchalik  sinchiklab  tekshirilmasin,  nivelirning 
vizir  o‘qini
  ham  mutlaqo 
gorizontal holatga keltirib bo‘lmaydi. Shu tufayli oldingan nivelirlashda reykadan 
V sanoq emas, sal noto‘g‘riroq sanoq b’

b

 olinishi mumkin. 
 
 
     Bu  xato  nisbiy  balandlikni  aniqlash  natijasiga  ta’sir  qiladi.  Oldinga 
nivelirlashda xato 

 ni yo‘qotib bo‘lmaydi. 
     O‘rtadan  nivelirlashda  o‘lchash  natijasiga  bu  xato  deyarli  ta’sir  etmaydi. 
Masalan, qarash trubasi orqadagi reykaga vizirlanib sanoq olinganda ro‘y bergan 
xato  tufayli  a  sanoq  o‘rniga  a’  q  a  Q 

  sanoq,  oldindagi  reykaga  qarab  sanoq 
olinganda esa v o‘rniga b’ q b Q 

 sanoq olinadi.  
     Shu sanoqlardan nisbiy balandlik hisoblab chiqariladi. 
        h q a’ - b’ 
 
  a’ va b’ lar o‘rniga ularning qiymati qo‘yilsa  
 
           h q (a Q 

) - (b Q 


           h q a Q 

 - b - 

, yoki 
           h q a - b bo‘ladi. 


 
 
     Shunday  qilib,  o‘rtadan  nivelirlashda  asbobning  vizir  o‘qi  aniq  gorizontal 
bo‘lmaganligi  sababli  reykalardan  sanoqlar  olingandagi  xato  bir-biriga  teng 
bo‘ladi,  ya’ni  har  ikkala  reykadan  olingan  sanoqlar  bir  xil  miqdorga  o‘zgaradi. 
Natijada ikki nuqta orasidagi nisbiy balandlik to‘g‘ri aniqlanadi. 

Download 8,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish