Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

Krasovskiy referens-ellipsoidi
 deb nom berildi. Krasovskiy ellipsoidi 
yerni haqiqiy shakli geoidga yaqin. 
Yer ellipsoidi qutblari
 siqiqligi
: 1:298,3. Radiusi 6371,11 km. 

---

Hozirgi 
vaqtda 
yer 
ellipsoidining 
elementlari 
F.N.Krassovskiy 
va 
A.A.Izotovlar  hisoblab  chiqqan  va  barcha  geodezik  ishlarda  Krassovskiy 
ellipsoidi asos qilib olingan.  
Yer – quyosh tizimidagi uchinchi sayyora bo’lib, Yerdan quyoshgacha bo’lgan 
masofa 149,6 mln. km ni tashkil qiladi. Yerning orbita bo’ylab o’rtacha  harakati 
sekundiga  29,8  km  ni,  Yer  orbitasining  uzunligi  940  mln.  km,  yer  o’z  o’qi 
atrofida 23,43 soatda bir marta aylanib chiqadi. 
F.N. Krassovskiy ma’lumotlari bo’yicha Yerning o’lchamlari quyidagilar: 
Ekvotorial radius yoki katta yarim o’q – 6378,245 km 
Qutbiy radius yoki kichik yarim o’q – 6356,863 km 
O’rtacha radius – 6371,110 km 
Qutbiy siqiqlik – 1:298 yoki 21,36 km 
Ekvotorial siqiqlik – 1:30000 yoki 213 km 
Meridian uzunligi – 40008,550 km 
Ekvator uzunligi – 40075,696 km 
Yer yuzasining maydoni – 510083000 km
2
 
Yerning hajmi – 1,083 x 10
12
 km 
Hozirgi  paytda  Yer  shaklining  bir  necha  variantlari  mavjud,  chunki  yerning 
shakli umumlashgan tushunchadir.  
Sferoid
  –  Yer  shaklining  umumiy  va  yirik  ko’rinishi  bo’lib,  bunda  yer  bitta 
aylanish  o’qiga  va  ekvotorial  simmetrik  tekislikka  ega  bo’ladi.  Sferoid  aniq 
ifodalangan  simmetriya  o’qiga  ega  emas,  uning  hamma  o’qlari  bir  xil  bo’ladi, 
shuning  uchun  yer  shaklining  sferoid  ko’rinishi  yerning  haqiqiy  shakliga 
o’xshamaydi. 
Ellipsoid
  –  asosiy  o’q  aniq  ifodalangan,  ekvotorial  simmetriya  tekisligi 
mavjud,  meridional  tekisliklar  ham  aniq  ifodalangan.  Yerning  bu  ko’rinishi 
geodeziyada  koordinatalarni  hisoblashda,  kartografik  andozalarni  tuzishda 
ishlatiladi.  Ellipsoidning  yarim  o’qlari  orasidagi  farq  21  km,  katta  yarim  o’q 
6378,16 km, kichik yarim o’q – 6356,77 km, ekssentrisitet – 1/298,25 ni tashkil 
qiladi. 
Uch  o’qli  ellipsoid
  –  Yerning  ekvatorial  kesimi  ham  ellips  shaklga  ega 
ekanligi  aniqlangan.  Bunda  yarim  o’qlar  farqi  200  m  atrofida  ekssentrisitet  – 
1/30000  ni  tashkil  qiladi.  Yerning  bu  ko’rinishidan  geografik  tadqiqotlarda 
umuman foydalanilmaydi. 
Geoid
  –  Yersimon  shakl  degan  ma’noni  bildiradi,  dunyo  okeanining  o’rtacha 
sathiga mos keladigan yuza sathi bo’lib, bu yuzada og`irlik kuchi bir xil qiymatga 
ega, bu yuza gorizontal holatda bo’ladi.