Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti biologiyaning kontseptual asoslari

Birshіchi meyoz bo’linishi: 1-profaza. 1-metafaza: 1-anafaza. 1–telofaza bosqichlaridan tashkil topadi. Birinchi bo’linish fazalarinnng ichida eng murakkabi va uzoq davom etadigani profazadir (birinchi profaza ba'zi organizmlarda bir necha kunlab, oylab yoki yillab davom etishi mumkin).
I- metofazada juft – juft holatda xromosomalar hujayraning ekvator tekisligi bo’ylab joylashadi (mitoz metafazasida esa ayrim xromosomalarning joylashishini eslang). Shundan keyin I -anafaza boshlanadi. Gomolog xromosomalar butunligіcha xromatidlarga ajralmagan holda qutblarga tomon harakatlana boshlaydi. Mitoz anafazasida esa har bir xromosoma xromatidga ajralib, xromatidlar qutblarga harakatlanadi.
I- telofazada xromosomalar soni ikki marta kamaygan hujayralar hosil bo’ladi. Birinchi meyoz bilan ikkinchn meyoz orasidagi juda qisqa vaqtni interkinez deyiladi. Interfaza bo’lmaydi, chunki bunda DNK molekulalarining yana ikki xissa ortishiga extiyoj yo’q. Ikkinchі meyoz bo'linish birinchisiga qaraganda juda tez kechadi va II - profaza, II - metafaza, II - anafaza va II - telofazalardan iborat bo’ladi.
II–profazada xromosomalar spirallashadi, yadro qobigi parchalanadi, yadrocha yo’qolib ketib, bo’linish urchug’і hosil bo’ladi (endi konyugatsiyalanish kuzatilmaydi).
II–metafazada huddi mitozdagi kabi xromosomalar ekvator tekisligiga joylashadi.
II anafazada xromatidlar bir-biridan ajralib alohida xromosomalarga aylanadi va qutblarga tomon harakatlanadi (I anafazada gomolog xromosomalar bir-biridan ajralishini eslang).
II telofazada ikkita xromosomalar gaploid to’plami bo’lgan hujayralar hosil bo’ladil Shunday qіlib meyoz, natijasida har bir diploid to’plam boshlangich hujayra ketma-ket ikki marta bo’linishi natnjasida 4 gaploid to’plamli jinsіy hujayralar - gametalar hosil bo’ladi ( 27, 28, 29, 30, 31,32– rasmlar ).
Meyozning biologik ahamiyati:
1. Meyoz tufayli avlodlar almashinuvi davomida xromosomalar sonining doimiyligi o’zgarmaydi. Agar gametogsnezda xromosomalar soni kamaymaganda har bir yangi avlodda xromosomalarning soni tinmasdam ikki xissadan ortib boraveradi. Natijada turning eng xarakterli xususiyatlaridan biri xromosomalar sonnning doimiyligi buzilar edi.
2. Meyozda gomologik xromosomalarning juda ko’p xilma-xil kombinatsiyalari hosil bo’ladi. Ota yoki ona xromosomalari meyozda har xil gametalarga tarqalishi natijasida gametalarda xromosomalarning yangi to’plami hosil bo’ladi.