Navoiy davlat pedagogika instituti tabiatshunoslik fakulteti

 
Laboratoriya ishi 18 
Mavzu:
Atrof muhitning ifloslanishining kimyoviy moddalardan foydalanish muammolari. 
Darsning maqsadi: 
Kimyoviy moddalar va ularning tirik organizmlarga ta`siri ni o’rganish
 
Kerakli jihozlar: 
Kimyoviy moddalardan namunalar, tablitsalar.
 
Topshiriqlar: 
1.
 
Kimyoviy moddalarning atmosferaga ta`siri
 
2.
 
Kimyoviy moddalarning tuproq mikroorganizmlariga ta`siri 
3.
 
Kimyoviy moddalarning tirik organizmga ta`siri
 
Tabiatning ifloslanishida sanoat chiqindilari ham katta ahamiyatga ega. Sunggi yillarda 
A.Navikov ma’lumoti buyicha sanoatda atrofga 4000-4200 mln.t. chiqindilar, tabiiy energiyadan 
17500-17600 mln.t. chiqindilar, 1600 mlrd.t. tashlandiq suvlar chiqarilmoqda. 
Yangi ximiyaviy moddalar yaratilishi. Agarda 1945-1959 yillari 1 mln.har xil ximiyaviy 
modda yaratilgan bo’lsa 1960-1969 yillar 1,2 mln yangi ximiyaviy birikma kashf qilindi. Hozir yer
kurrasida har xil 40 mln .t. atrofida sintetik modda ishlab chiqarilmoqda. Ular deyarli 
parchalanmaydi. 
Tabiiy resurslardan intensiv foydalanish jon boshiga iste’mol qilinadigan (moddalar) 
materiallar o’sishiga sabab bo’lmoqda. Agar 19 40 yil jon boshiga iste’mol qilinadigan materiallar 
7,4t 1960 yil 14,3 t tashkil etsa, 2000 yil 35-40 t ga etadi. 
Hozir dunyo bo’yicha quruqlik yuzasining 11% qishloq xo’jalik ekinlari bilan 17,5% i o’tloq 
va yaylovlar bilan band. Insonning xo’jalik maishiy ehtiyojlari uchun yiliga daryo oqimining 20% 
dan ortig’i foydalanilmoqda buning 6,0-6,5%i qayta suv havzalariga tushmoqda. 
Zaharli kimyoviy moddalar bilan tashqi muhitning ifloslanishi, o’z navbatida aholi 
sog’ligiga va barcha jarayonlarga salbiy ta’sir ko’rsatadi, shuning uchun ham zaharli kimyoviy 
moddalarni xalq xo’jaligida ko’plab ishlatishning zararli oqibatlarini oldini olish kerak, shuningdek, 
atmosfera havosini, suv va tuproqni korxonalarning chiqindilari, hamda oqava suvlaridan asrash 
yo’llarini o’ylab topish dolzarb muammolardan hisoblanadi.