Navoiy davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi psixodiagnostika va eksperimental psixologiya

Interpretatsiya omillari sxemasi

Biroq shuni alohida ta’kid etish joizki, interpretatsiya psixologning sintetik qobiliyatlari funksiyasi bo‘lib, hech qachon yaxlit jarayonning o‘zgarmas sxemasini mexanik maxsuloti kabi chiqib kelavermaydi. Blok-sxemaning qo‘llanilishi chegarasi aynan shunda. Ushbu nuqtai-nazardan qaraydigan bo‘lsak, psixodiagnostika bilan kunda shuG‘ullanadigan kishi o‘zini muttasil kuzatib borishi darkor. U o‘zining individual yondashuviga (aslida bunday yondashuv o‘rinli emas) xulosalar ob’ektivligiga salbiy ta’sir etuvchi elementlarni kiritmayotganligi xususida o‘ylanishi shart.
Interpretatsiyaning ikki xilini farqlashimiz mumkin. Birinchisi, ad hok- ya’ni keyingi tadqiqotlar usullari ko‘rinishini o‘zgarishiga olib keladigan hamda qisman olingan natijalar asosida yaratilayotgan farazlarga taalluqli, ikkinchisi, post hok- u vaziyatning umumiy ko‘rinishining alohida qismlari mazmunini topishga qaratilgan (masalan, baholash shkalasi bo‘yicha, testlar to‘plami profili yoki sindromlar rivojlanishi xususidagi xronologik ma’lumotlar). I.Mid: «..o‘tmishni bugungi tushunchalar yordamida qayta tiklash (rekonstruksiya qilish) kerak, ya’ni bizning o‘tmish xususidagi bilimlarimiz bugungi kun hisobidan bo‘lmog‘i joiz»- deb to‘g‘ri ta’kidlagan.

hodisa interpretatsiya konstrukt

Механизмни тасдиқ этувчи кейинги диагностик маълумотлар

Симптом 1

Таxминий механизм

Birlamchi hisob

verifikatsiya

Sifatiy va miqdoriy interpretatsiya.

Sifatiy interpretatsiya - muayyan simptom yoki manifestatsiya (xatti-harakat, faoliyat natijasi)ning Shaxs uchun ehtimolli muhim ma’nosini topishdir. U psixik hodisalarning determinantalari ko‘pliliga va olingan har bir psixodiagnostik natijalar ko‘p talqinliligiga asoslangan. Uning aniqliligi va adekvatligi, bir tomondan, diagnostik ma’lumotlar, ularning vaziyat bilan belgilanganligi hamda Shaxs uchun ehtimolli ahamiyatliligi o‘rtalaridagi faraz qilinayotgan o‘zaro aloqalarga bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi tomondan, boshqa ma’lumotlar konstellyasiyasi va kontekstiga qarab diagnostik ma’lumotning ma’nosi modifikatsiyasini bilishga bog‘liq.

Semantik interpretatsiya sifatiy yondashuvning oddiy shakli bo‘lib, diagnostik axborotning ma’nosini so‘zma-so‘z aniqlashga intiladi. Mazmunni psixologik interpretatsiyasi o‘zining murakkabligi bilan ajralib turadi, uning maqsadi axborotni Shaxs tuzilmasi bilan aloqada ko‘zdan kechirish.
Bu ikki shaklning farqini Zazzoning hayvonlar testi protokolidan olingan misolda yaqqol ko‘rishimiz mumkin. Bola tushuntirmoqda: «Bug‘u bo‘lsam edi, o‘rmonlarda tez chopa oladigan bo‘lardim.» Semantik darajada asoslangan ma’nosi yo xatti-harakatga, yo tabiat (o‘rmon) qo‘ynida bo‘lish ehtiyoji sifatida interpretatsiya qilinadi. Boshqa qarorlar kontekstiga tayanadigan yaxlit interpretatsiyada ushbu javobda erkka, mustaqillikka intilish ko‘zda tutiladi.