Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti fizika va astronomiya o

Kerakli asbob va qurilmalar: chizg‘ich, transporter, to‘g‘nag‘ichlar, uch yoqli prizma, oq qog‘oz yopishtirilgan karton.
Ishning maqsadi: Yorug‘likning sinish qonunini o‘rganish.
Nazariy qism.
Qadimdan yorug‘likning emperik qonunlari kashf etilgan: yorug‘­likni birjinisli muhitda to‘g‘richiziq bo‘ylab tarqalashi, yorug‘likni mustaqil tarqalishi, yorug‘likni qaytishi va sinishi qonunlari.
S ingan BD nur, tushuvchi AB nur va tushish nuqtasidan o‘tgan BN normal –bir tekislikda yotadi; tushish burchagi α sinusining sinish burchagi β sinusiga nisbati berilgan ikki­modda uchun o‘zgarmas miqdordir.ikkimodda uchun o‘zgarmas miqdordir.



1-rasm 2-rasm
(1)
Ikkinchi tomondan
(2)
n_1,2 birinchi moddaning ikkinchisiga nisbatan nisbiy sindirish koeffisentdir. 1 va 2 ni solishtirsak n_2,1 va n_1,2 lar orasidagi munosabatni aniqlaymiz. Biror moddaning bo‘shliqqa nisbatan sindirish koeffiseynti n-o‘sha moddaning absalyut sindirish koeffiseynti deb atash qabul qilingan. Ikki moddaning nisbiy sindirish koeffiseynti ularning absolyut sindirish ko‘rsatkichi nisbatiga teng.
yoki n₁Sinα=n₂Sinβ (3)
To‘la ichki qaytish. Yorug‘lik optik zichligi katta moddadan optik zichligi kichchikroq moddaga o‘tganda nur normaldan o‘zoq­lashadi (2-rasm). Bu holda dan kichik shunday l₂ –ni topish mumkin u holda sinish burchagi ga teng, ya’ni singan nur sirg‘anuvchan nur bo‘lib qoladi.
Tajribalar tushish burchagi i₁>i_l bo‘lganda singan nurning bo‘l­masligini: tushuvchi yorug‘likning butunlay qaytishini ko‘rsatadi. Bu hodisa to‘la ichki qaytish deb ataladi. Buning uchun (to‘la ichki qay­tish)
a) Nur optik zichligi katta moddadan optic zichligi kichik moddaga tushishi lozim.
b) tushish burchagi limit burchagidan (i₁>i_l) katta bo‘lishi lozim. To‘la ichki qaytish hodisasidan optik asboblarda nur yo‘lini o‘zgartirish uchun foydalanadilar.
Nazariy qismni mustahkamlash uchun ikki guruhga mavzuga oid to‘rttadan masala beriladi. Masalalarni ishlab guruhlariga ball olib berishadi. Ishlab bilmagan masalalarini o‘qituvchi bilan birgalikda doskada ishlanadi.