Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti fizika va astronomiya o

Tarbiyaviy: O‘z- o‘zini anglash salohiyatini shakllantirish.
Rivojlantiruvchi: Ilmiy dunyoqarashini shakllantirish.
Tayanch kompitensiyalar: Axborot bilan ishlash kompetensiya­si: turli axborot manbalaridan kerakli ma’lumotlarni mustaqil ravishda izlab topa olishi va ulardan foydalanish, axborot xavfsizligi qoidalarini bilish va rioya qila olish.
Dars turi : Aralash
Dars o‘tish metodi: “Zinama zina” o‘yini ,“Burchaklar “ metodi
Darsning jihozi: Darslik, tarqatma materiallar
Darsning rejasi:
I. Tashkiliy qism.

• 
  Salomlashish.
  
• 
  Davomatni aniqlash.
  
• 
  Talabalarni dars mavzusi bilan tanishtirish
  

II. O‘tilgan mavzuni takrorlash.

“Zinama zina” o‘yini

Talabalar ikki guruhga bo‘linadi , savollar oddiydan murakkabga qarab yo‘nalgan bo‘ladi, savollarga javob bergan talabalar pog‘onalardan ko‘tariladi

Yangi mavzu bayoni
Kerakli asbob va qurilmalar: Lyuksmetr (3-4), parallel nur dastasini beruvchi yorug‘lik manbai (1), tubi shaffof silindrik idish (2), tekshiriladigan suyuqlik.
Ishning maqsadi: Suyuqliklarda yorug‘likning yutilish koeffitsiyen­tini tajribada aniqlash.
Nazariy qism
Yorug‘lik biror muhitdan o‘tganda, unda qisman yutilishi ma’lum. Bunda elektromagnit to‘lqin energiyasi boshqa turdagi energiyaga aylanadi. Yorug‘lik to‘lqin bilan modda orasidagi uzaro ta’sir yoruglik to‘lqinini modda atomi va molekulalariga ta’siri bilan xarakterlanadi. Bunda atom yoki molekulalar tarkibidagi elektronlar majburiy tebrana boshlaydilar. Natijada yutilgan nurning bir qismi issiklik energiyasiga, bir qismi ikkilamchi nur sifatida hamma tomonga tarqaladi. Bu protsesslardan birinchisi haqiqiy energiya yutilishidan, ikkinchisi esa energiyani sochilishidan iborat.
Faraz qilaylik - qalinlikdagi suyuklik sirtiga normal yoruglik oqimi tushayotgan bo‘lsin (1-rasm)
- qalinlikdagi yoruglik susayishi.
(1)
bo‘ladi.
m – yutish koeffitsiyenti bo‘lib, suyuqlik tabiatiga va tushuvchi yoruglik nuri to‘lqin uzunligiga bog‘liq. Tenglikni ikkala tomonini ga bo‘lib, 0 dan - gacha oraliqda integrallasak, Buger – Lambert qonuni kelib chiqadi.
yoki (2)
o‘nli logarifmlarda yoki (3)

1-rasm.
(2) va (3) dan
K – ham yutishni xarakterlab, m bilan quyidagicha bog‘langan. K=mlge
K=0,4343 m
Bu ishdan maqsad berilgan suyuqlik uchun oq yorug‘likni yutilish koeffitsientini aniqlashdir. Umuman aytganda, yorug‘likni suyuklik tomonidan yutilishidan tashqari suyuqlik havo chegarasidan qaytish: suyuqlik shisha chegarasidan qaytish: idish tubidan o‘tishda yutilish protsesslari ham mavjud. Bularni hisobga olish uchun (3) formulani quyidagicha yezish mumkin:
(4)

4. 
   yana quyidagicha yezish mumkin:
   

(5)
Agar deb belgilasak, buladi. Demak uning grafigidagi chiziqning qiyalik burchagi tangensi yutilish koeffitsiyentini beradi. Shunday grafikni chizish uchun x va u ni bir necha qiymatiga ega bo‘lish kerak.