Navoiy davlat pedagigika instituti tabiiy fanlar fakulteti

R - CH₂ - Br + 2Na ► [R - CH₂:]Na+ + NaBr

Oraliq mahsulot galoid alkilning ikkinchi molekulasi bilan ta’sir etib to’yingan uglevodorodlarni hosil qiladi:

R - CH₂: + R - CH₂ - Br ► R - CH₂ - CH₂ - R + Br^-

Bu reaksiya birlamchi galoid alkillar bilan o’tkazilganda yaxshi natija beradi. Ikkilamchi, uchlamchi galoid alkillardan foydalanilganda esa qo’shimcha mahsulotlar hosil bo’lishi hisobiga kerakli uglevodorodning hosil bo’lish miqdori kamayib ketadi. Natriy metali o’rniga litiy, rux, magniy kabi metallardan ham foydalanish mumkin.

Bulardan tashqari to’yingan uglevodorodlarni metall karbidlariga suv ta’sir ettirib, karbon kislotlar va ularning tuzlarini elektroliz qilib, metall oragnik birikmalardan ham olish mumkin.

To’yingan uglevodorodlar neftni qayta ishlash vaqtida ko’p miqdorda hosil bo’lganligi va tabiatda tayyor holda mavjud bo’lganligi sababli yuqoridagi usullar bilan deyarli olinmaydi.

Mavzu: Alifatik to’yinmagan uglevodorodlar.

Reja:

1. 
   Alkenlarning gomologik qatori, tuzilishi.
   
2. 
   Alkenlarning nomlanishi va izomeriyasi.
   
3. 
   Alkenlarning olinishi.
   

Molekulalarida 5- bog'lardan tashqari n- bog'lar (qo'sh yoki uchbog') hosil bo'ladigan uglevodorodlar to'yinmagan uglevodorodlar deyiladi.

To'yinmagan uglevodorodlar molekulalaridagi uglerod atomlari soni tegishli to'yingan uglevodorodlar molekulalaridagi uglerod atomlari soniga teng, vodorod atomlari soni esa kam bo'ladi, masalan:

^C7^H16 C7H14 ► C7H12 ^ C7H1Q ► ^C7^H8