|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI
Fakultet: Energo mexanika
Ta’lim yo’nalishi: 5310200-Elektr energetikasi
5310100-Energetika
Kafedra: Elektr energetikasi
Fan: Elektr texnik materiallar
MUSTAQIL ISH
Mavzu: “Murakkab yarim o’tkazgichlar”
Bajardi __ kurs ___ guruh talabasi_________________
f.i.sh.
Tekshirdi ________________________________________
lavozimi, f.i.sh.
Navoiy -2021 yil
«Elektr texnik materiallari » fanidan masalalar va mashqlar to‘plami
Agarda germaniyning taqiqlangan sohasi E=0,665 eV, valent sohadagi kovaklarning holat zichligi va o‘tkazuvchanlik sohasidagi elektronlar holat zichligi mos holda: mV=0,388m0; mC=0,55m0, , ekanligi ma’lum bo‘lsa, 300 K haroratda Fermi sathini toping, bunda m0 – erkin elektronning massasi.
Qalinligi h=1,5 mm pezoelektrik kvars plastinaga X o‘qi bo‘ylab mexanik kuchlanish σ1=2·105 N/m2 ta’sir qiladi. Agarda X o‘qi bo‘ylab bo‘ylama pezoeffekt pezomoduli d11 = 2,3⋅10−12 Kl/N ga teng bo‘lsa, plastinaning qarama-qarshi tomonlarida hosil bo‘ladigan kuchlanishni toping. Kvarsning dielektrik singdiruvchanligi 4,6 ga teng.
300 K haroratda atomlar tarkibida 0,5 % qalay bo‘lgan misning solishtirma qarshiligi 0,0386 mkOm*m. Misning 400 va 20 K haroratlardagi solishtirma qarshiliklari orasidagi munosabat ni aniqlang.
1 va 2 kGs chastotada transformator o‘zagida umumiy magnit yo‘qotilishi gisterizesda va uyurma toklarda mos holda 2 va 6 Vt/kg ga teng. 5 kGs chastotada o‘zakda va uyurma toklardagi magnit yo‘qotilishni hisoblang.
YAssi kondensator plastinalari oralig‘iga qalinligi h=3 mm dielektrik list zich qilib joylashtirilgan. Kondensatorga U =300 V kuchlanish berilgan. Kondensator va dielektrikdagi zaryadlarning sirt zichliklari σ1 va σD lar topilsin. Dielektrik singdiruvchanlik 6 ga teng.
Misda T=250 K haroratda elektronlarning erkin yugurish yo‘li topilsin. Berilgan haroratda uning solishtirma qarshiligi 0,017 mkOm/m ga teng.
Termokompensirlangan kompozitsion (ya’ni dielektrik singdiruvchanlik harorat koeffitsienti nolga teng) keramik material dielektrik singdiruvchanliklari ε1=50; ε2=70 va αε1=2⋅10–4 K–1, αε2 =–1,5⋅10–3 K–1 bo‘lgan ikkita dielektrik asosida yasalgan. Tarkibiy qismlar xaotik joylashganligini hisobga olib keramikaning dielektrik singdiruvchanligini toping.
300 K haroratda solishtirma qarshilikli 0,08 Om⋅m p-tip germaniydagi elektronlar va kovaklarning konsentratsiyasining toping. Zaryad tashuvchilarning xususiy konsentratsiyasi xona haroratida ni=2,1⋅1019 m–3 ga teng elektronlar harakatchanligi µn=0,39 m2/(V⋅s), kovaklar harakatchanligi µp=0,19 m2/(V⋅s).
Harorat 30 dan 250 oS gacha o‘zgarganda misning issiqlik o‘tkazuvchanligi λT qanday o‘zgaradi.
Ma’lumki, alyuminiy a=0,4041 nm davrli yoqlari markazlashgan kub panjarada kristallanadi. Kristall panjaradagi har bir atomga 3 ta elektron to‘g‘ri keladi deb hisoblab, erkin elektronlar konsentrasiyasi topilsin.
Harorat 20 dan 200 0C ga o‘zgarganda misning solishtirma issiqlik o‘tkazuvchanligi necha marta o‘zgarishini aniqlang.
20 °C da elektr lampadagi volfram ip qarshiligi 35 Om ga teng. Agarda lampani 220 V elektr manbasiga ulanganda ipdan 0,6 A tok o‘tishi ma’lum bo‘lsa, lampa ipining haroratini aniqlang. 20 °C haroratda volframning solishtirma qarshik harorat koeffisiyenti 5·10-3 K-1.
Sirtiy solishtirma qarshiligi s=400 Om bo‘lgan uglerod qatlamidan yasalgan yuqori chastotali shaybasimon rezistorning qarshiligini toping. r1=3 mm, r2=7 mm.
1. teshikli keramik disk
2. kontakt yuzalar
3. rezistiv qatlam
Sim uchlaridagi potensiallar farqi 220 V bo‘lsa, 0,0265 mkOm*m solishtirma qarshilikli alyuminiy simda elektron qancha vaqt davomida 1,5 km masofani bosib o‘tadi?
Sim uchlaridagi potensiallar farqi 220 V bo‘lsa, 0,068 mkOm*m solishtirma qarshilikli nikel simda elektron qancha vaqt davomida 2 km masofani bosib o‘tadi?
Toza temirda magnit induksiyaning to‘yinishi B=2 Tl. Temir kristall panjarasi qirrasi a=0,286 nm li hajmi markazlashgan kubni tashkil qilishini hisobga olgan holda, bitta temir atomiga to‘g‘ri keluvchi magnit momentni hisoblang (magneton Borlarda).
Agarda germaniyning taqiqlangan sohasi E=0,665 eV, valent sohadagi kovaklarning holat zichligi va o‘tkazuvchanlik sohasidagi elektronlar holat zichligi mos holda: mV=0,388m0; mC=0,55m0, , ekanligi ma’lum bo‘lsa, 300 K haroratda Fermi sathini toping, bunda m0 – erkin elektronning massasi.
Qalinligi h=1,5 mm pezoelektrik kvars plastinaga X o‘qi bo‘ylab mexanik kuchlanish σ1=2·105 N/m2 ta’sir qiladi. Agarda X o‘qi bo‘ylab bo‘ylama pezoeffekt pezomoduli d11 = 2,3⋅10−12 Kl/N ga teng bo‘lsa, plastinaning qarama-qarshi tomonlarida hosil bo‘ladigan kuchlanishni toping. Kvarsning dielektrik singdiruvchanligi 4,6 ga teng.
300 K haroratda atomlar tarkibida 0,5 % qalay bo‘lgan misning solishtirma qarshiligi 0,0386 mkOm*m. Misning 400 va 20 K haroratlardagi solishtirma qarshiliklari orasidagi munosabat ni aniqlang.
1 va 2 kGs chastotada transformator o‘zagida umumiy magnit yo‘qotilishi gisterizesda va uyurma toklarda mos holda 2 va 6 Vt/kg ga teng. 5 kGs chastotada o‘zakda va uyurma toklardagi magnit yo‘qotilishni hisoblang.
YAssi kondensator plastinalari oralig‘iga qalinligi h=3 mm dielektrik list zich qilib joylashtirilgan. Kondensatorga U =300 V kuchlanish berilgan. Kondensator va dielektrikdagi zaryadlarning sirt zichliklari σ1 va σD lar topilsin. Dielektrik singdiruvchanlik 6 ga teng.
Misda T=250 K haroratda elektronlarning erkin yugurish yo‘li topilsin. Berilgan haroratda uning solishtirma qarshiligi 0,017 mkOm/m ga teng.
Termokompensirlangan kompozitsion (ya’ni dielektrik singdiruvchanlik harorat koeffitsienti nolga teng) keramik material dielektrik singdiruvchanliklari ε1=50; ε2=70 va αε1=2⋅10–4 K–1, αε2 =–1,5⋅10–3 K–1 bo‘lgan ikkita dielektrik asosida yasalgan. Tarkibiy qismlar xaotik joylashganligini hisobga olib keramikaning dielektrik singdiruvchanligini toping.
300 K haroratda solishtirma qarshilikli 0,08 Om⋅m p-tip germaniydagi elektronlar va kovaklarning konsentratsiyasining toping. Zaryad tashuvchilarning xususiy konsentratsiyasi xona haroratida ni=2,1⋅1019 m–3 ga teng elektronlar harakatchanligi µn=0,39 m2/(V⋅s), kovaklar harakatchanligi µp=0,19 m2/(V⋅s).
Harorat 30 dan 250 oS gacha o‘zgarganda misning issiqlik o‘tkazuvchanligi λT qanday o‘zgaradi.
Ma’lumki, alyuminiy a=0,4041 nm davrli yoqlari markazlashgan kub panjarada kristallanadi. Kristall panjaradagi har bir atomga 3 ta elektron to‘g‘ri keladi deb hisoblab, erkin elektronlar konsentrasiyasi topilsin.
Harorat 20 dan 200 0C ga o‘zgarganda misning solishtirma issiqlik o‘tkazuvchanligi necha marta o‘zgarishini aniqlang.
20 °C da elektr lampadagi volfram ip qarshiligi 35 Om ga teng. Agarda lampani 220 V elektr manbasiga ulanganda ipdan 0,6 A tok o‘tishi ma’lum bo‘lsa, lampa ipining haroratini aniqlang. 20 °C haroratda volframning solishtirma qarshik harorat koeffisiyenti 5·10-3 K-1.
S irtiy solishtirma qarshiligi s=400 Om bo‘lgan uglerod qatlamidan yasalgan yuqori chastotali shaybasimon rezistorning qarshiligini toping. r1=3 mm, r2=7 mm.
1. teshikli keramik disk
2. kontakt yuzalar
3. rezistiv qatlam
Sim uchlaridagi potensiallar farqi 220 V bo‘lsa, 0,0265 mkOm*m solishtirma qarshilikli alyuminiy simda elektron qancha vaqt davomida 1,5 km masofani bosib o‘tadi?
Sim uchlaridagi potensiallar farqi 220 V bo‘lsa, 0,068 mkOm*m solishtirma qarshilikli nikel simda elektron qancha vaqt davomida 2 km masofani bosib o‘tadi?
Toza temirda magnit induksiyaning to‘yinishi B=2 Tl. Temir kristall panjarasi qirrasi a=0,286 nm li hajmi markazlashgan kubni tashkil qilishini hisobga olgan holda, bitta temir atomiga to‘g‘ri keluvchi magnit momentni hisoblang (magneton Borlarda).
Xulosa
Elektr energiyasini havo liniyalar yoki kabel liniyalari orqali O’zbekiston Respublikasi tarkibidagi Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlarga zaruriyatga qarab tezkor yetkazish, bashoratlar, elektr sxemalar, bir chiziqli sxemalar tuzib chiqadilar va takdim etadilar, hamda hisobot tayyorlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
