|
VII – Ishning bajarish tartibi.
1) aniqlangan kschik radius buyicha ihtiyoriy nuqtadan aylana chiziladi.
2) Berilgan burchaklarga mos ravishda burchak tezligiga teskari holatda nurlar tortiladi.
3) Har bir nurga aniqlangan nuqtalar belgilanib uzaro tutashtirilib chiqiladi.
4) Turtkichning harakat qonunlari S = S(φ) yoki ψ = ψ (φ) tenglamalarining parametrlari hisoblanib, jadval`ga yoziladi.
5) Kulochokning burilish φk , φu , φq , φya burchaklarning har biri uchun alohida turtkichning siljish yoki burilish qiymatlari belgilanib rolik aylanalari chiziladi.
6) kulochokli mehanizmning bita vaziatini qalin chiziq bilan chizilib, uning barcha ulchamlari shemada kursatiladi.
7) Kulochokning nazariy profili shtrih chiziq bilan, Amaliy profili esa tutash yo`g`on chiziq bilan chiziladi.
8) Bajarilgan ishning hisobot rahbarga topshiriladi.
VIII – Bajarilgan ish tug`risida hisobot
a) Ishning maqsadini tushuntirish.
b) Mehanizm va qurilmaning ishlashi haqida qisqacha ma`lumot berish.
v) talabaning bajargan tajriba ishi tug`risida hulosasi.
IX – tekshirish uchun savollar
1. Kulachokli mehanizmlarni minimal radiusi qanday aniqlanadi?
2. Rolikning diametri qaysi ifoda orqali aniqlanadi.
3. Kulachokli mehanizmni loyhalash uchun qanday parametrlar
X – Foydalanilgan adabiyotlar.
1. R. P. Rustamhujaev. Mehanizm va mashinalar nazariyasidan masala hamda misollar tuplami. Toshkent – «Ukituvchi» - 1978.
2. H. H. Usmonhujaev. Mehanizm va mashinalar nazariyasi. «Uqituvchi» nashriyoti Toshkent – 1970.
3. Mehanizm va mashinalar nazariyasidan tajriba ishlari uchun tayyorlangan kursatma.
11 - T A J R I B A I Sh I.
TIShLI UZATMANING AKTIV ILAShISh eVOL`VENTOVIY PROFILINING AKTIV QISMINING QURISh.
I - Ishning maqsadi.
Talabalarning tishli uzatmalar tug`risidagi tushunchasini yanada oshirishdan, evol`ventoviy profilini qurishni urgatishdan iborat va buning bilan talabalarni nazariy olgan bilimlarini yanada mustahkamlashdan iborat.
II - Mashg`ulot uchun jihozlar.
Tishli g`ildiraklar, turli hil tishli ilashmalar tasvirlangan devoriy gazitalar va mehanizi maketlari hamda qog`oz, Qalam va uchirgichlar.
III - Umumiy ma`lumotlar.
Tishli g`ildiraklarning homashiyolari (zagatovka) materiallari, shakli va ulchamlariga qarab, qo`yma, shtampovka yoki prakat tarzida olinadi.
Mashinasozlikda asosan g`ildirak tishlari mahsus dastgoh-larda frizalash yoki randalash usullari orqali tayyorlanadi.
Tishli uzatmani tayyorlashda uning tuliq parametrlarini aniqlash lozim. Bu parametrlar asosan qo`yidagilardan tuzilgan.
dω – ilashish burchagi,
R – ilashish qutbi,
aω – uqlar aorasidagi masofa
rω1 – va rω1 – boshlang`ich aylanalar radiuslari.
Tish uchlarining aylanalari ilashish chizig`i bilan VI va VII nuqtalarda kesishadi. O`zaro urunuvchi yuzalar VI no`qtada, VII no`qtada esa ular ajiraladi. Ilashish chizig`ining bu qismi aktiv ilashish chizig`i deb ataladi. Tishli uzatma shunday loyhalanishi lozimki VI va VII qismi N1 N2 ilashish chizig`idan tashqariga chiqmasin. Aks holda tishlar ilashish jarayonida bir – biriga qadalishi mumkun.
Tishli ilashish jarayonida faqat bir tomoni bilan kuchni qabul qilib oladi va bir tomoni bilan o`zatadi tishning shu tomoni ish bajaruvchi yuzasi bo`ladi.
Ilashuvchi g`ildiraklarda birining Tish uchi ikkinchisining botiqlik yuzasi orasiga etibor qilinsa ular orasidagi tirqish hosil bulganligi kurinadi, bu tirqishni S – harfi bilan belgilanadi. S – ning kattalik qiymati S = S* . m ga teng buladi. Bunda S* = 0,25 ga teng. Qolgan parametrlarni aniqlash qo`idagi tartib asosida amalga oshiriladi.
Reduktor kinematikaviy tekshirilsin va kuydagi ma`lumotlar asosida, tashki ilashmali normal tishli va ikki g`ildirakning evolventoviy profili loyhalansin; a) mehanizm g`ildiraklari tishlarini soni z1 = 12, z2 = 18 tishli g`ildiraklar moduli m = 12 mm ga teng.
Bizga quyidagi shakllardan A – shaklda tasvirlangan tashqi ilashmali reduktorning etaklovich va etaklanuvchi g`ildiraklaning ilashish holatini aniqlash va loyihada tasvirlash berilgan bulib u quyidagi ketma ketlikda amalga oshiriladi.
1- shakl:
H i s o b l a sh t a r t i b i.
1- shakl (A) shemasida berilgan reduktorning etaklovchi g`ildirakning tishlar soni z = 12 ga etaklanuvchi g`ildirakning tishlar soni z = 18 ga va tishlar moduli esa m = 12 mm ga teng.
1) Hsoblash uchun tishli g`ildiraklarning bo`lish aylanasi radiuslarini aniqlaymiz.
z1 - etaklovchi g`ildirakning bo`lish aylanasi radiusi:
 .
2) etaklanuvchi g`ildirakning bulish aylana radiusi:
 .
3). Reduktor shemasining uzunlik masshtabi koefficenti - μl ni tanlaymiz:
 .
Oddiy tishli uzatma g`ildiraklarining asosiy geometrik
parametrlarini hisoblaymiz.
4). Asosiy aylanalarning radiuslari:
rB1 = r1 . cosα 200 = 72 . cosα 200 = 67,68 [mm].
rB2 = r2 . cosα 200 = 108 . cosα 200 = 103,1 [mm].
5) G`ildirak tishlarining balandligi:
h1 = h2 = 2,25 . m = 2,25 . 12 = 27 [mm].
Tish kalagi balandligi:
ha1 = ha2 =  . m = 1 . 12 = 12 [mm].
bu erda = 1 ga teng.
Tish oyog`i balandligi:
hf1 = hf2 = 1,25 . m = 1,25 . 12 = 15 [mm].
Ilashmaning boshlang`ich aylana yoyi bo`yicha qadami:
P = π . m = 3.14 . 12 = 37,68 [mm].
Tishning boshlang`ich aylana yoyi bo`yicha qaoinligi:
S1 = S2 = 0,5 . P = 0,5 37,68 = 18,84 [mm].
Ikki tishning boshlang`ich aylana yoyi bo`yicha oralig`i:
e1 = e2 = 0,5 . P = 0,5 . 37,68 = 18,84 [mm].
g`ildirak tishlarining chiqiqlari aylanasi radiuslari:
ra1 = r1 + ha1 = 72 + 12 = 84 [mm],
ra2 = r2 + ha2 = 108 + 12 = 120 [mm].
G`ildirak tishlarining botiqligi aylanasining radiuslari:
rf1 = r1 – hf1 = 72 – 15 = 57 [mm],
rf2 = r2 – hf2 = 108 – 15 = 93 [mm].
Galtelning yumoloqlanish radiusi:
ρf = 0,3 . m = 0,3 . 12 = 3,6 [mm].
Do'stlaringiz bilan baham: | 
