Navoiy Davlat Konchilik institute ―Konchilik‖ fakulteti

Minerallarning  shaffofligi  -  minerallar  shaffof  (tog‘  xurustali,  topoza,  island,  shpati)  yarim  shaffof 

(izumurud,  rux  aldamchisi  va  shaffofmas)  va  shaffofmas  (pirit,  magnitet)  turlarga  bo‘linadi.  Ko‘pgina 

minerallarninng katta bo‘laklari shaffofli bo‘lmasdan, ularning mayda plastinkalari va shliflari shaffof bo‘lishi 

mumkin.  

Minerallarning yaltiroqligi – minerallar yaltiroqligining xarakteri va intensivligi ularning nurli sindirish 

va uziga yutish  ko‘rsatkichlari bilan belgilanadi. Nurli yutish  koeffitsenti  yuqori bo‘lgan  minerallar metallik 

---

yaltiroqlikka  ega  bo‘lib,  ularning  yupqa  bo‘laklari  va  shliflari  xam  shaffoflikka  ega  emas.  Minerallarning 

yaltiroqligi  rangiga  bog‘liq  bo‘lmay  balki  ularning  nurli  sindirish  ko‘rsatkichi  bilan  aniqlanadi,  qanchalik 

sindirish  ko‘rsatkichi  yuqori  bo‘lsa  ular  yaltiroqligining  intensivligi  shuncha  yuqori  bo‘ladi.  A.Betextin 

yaltiroqlikni amaliy yul bilan aniqlangan 9 – bosqichga bo‘linadi. Shuningdek yaltiroq sindirish ko‘rsatkichi:  

1.   3-1,9 bo‘lgan metallar (tuz, florid, silikatlar va boshqalar). 

2.   Olmosdek  yaltiroq  sindirish  ko‘rsatkichi  1,9-2,6  bo‘lgan  minerallar.  (Tsirkon  kassiterit,  olmos  va 

boshqalar). 

3.   Metalsimon  yaltirash  sindirish  ko‘rsatkichi  2,6-3,0  gacha  bo‘lgani  minerallar  (kinovar,  gematit  va 

boshqalar). 

4.   Metaldek yaltirash sindirish kursatkichi 3dan yukori bulgan minerallar (galinet, pirit, vismut). 

Shuningdek  minerallarning  yaltiroqligi  minerallarning  yuzasidan  taralayotgan  nur  rangining  xarakteriga 

xam bog‘liq. 

5. 

 Yog‘dek yaltirash (sof tug‘ma oltingugurtlar, kvarts kristallari, nefelin). 

6. 

 Mumdek yaltiroq (kremniyning ayrim turlari, sfaliritning yashirin kristalli xillari). 

7. 

 Jilosiz yaltiroq (quruq kaulin, kurimsimon pirolyuzit). 

8. 

 Shafoqsimon yaltirash (muskovit, plastinkasimon gips). 

9. 

 Ipaksimon yaltirash (asbest).