National researches of uzbekistan: conferences

Foydalanilgan adabiyotlar
.
1. Musurmonova O. Ma’naviy qadriyatlar va yoshlar tarbiyasi. – T.: 1996
2. Yusupov E. Inson kamolotining ma’naviy asoslari. – T.: 1998

---

32
Апрель 2022 10-қисм
Тошкент
‘‘ЎЗБЕКИСТОНДА МИЛЛИЙ ТАДҚИҚОТЛАР: ДАВРИЙ АНЖУМАНЛАР:’’
MAKTAB O’QUVCHILARIDA ART TERAPIYADAN FOYDALANISHNING 
AHAMIYATI 
 Qayumova Samigul Zokir qizi
TerDUPI pedagogika va psixologiya 
mutaxassisligi 1-kurs magistranti
[e-mail] [phone] 
Rajabaliyev Shodibek Amondullo o’g’li
Surxondaryo viloyati Uzun tumani 
XTB Bolalarni ijtimoiy-psixologik 
qo’llab – quvvatlash markazining psixolog - metodisti
Annotatsiya:
Art-terapiyaning ahamiyati va funksiyalari. Maktab o’quvchilarida art-
terapiyadan foydalanishning ahamiyatini o’rganish.

Kalit so’zlar: 
Art terapiya, korreksiya, san’at, kommunikativ, regulyatsiya, rivojlanish, 
texnologiya, agressiya, ta’lim, tarbiya
So’nggi yillarda mamlakatimizda ta’lim-tarbiya tizimining sifati va samaradorligini 
oshirish bo’yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining
“O’zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-
tadbirlari to’g’risida”gi 6108-sonli farmonida “ta’lim tizimiga yuqori samarali xalqaro amaliyotni 
joriy etish, respublika ta’lim tashkilotlarini nufuzli xalqaro reytinglariga kiritish bo’yicha tizimli 
ishlarni amalga oshirish” [1] to’g’risida fikr - mulohazalar bildirganlar.
Darhaqiqat ta’lim tizimiga yangicha xalqaro tajribalarni kiritish bo’yicha ko’pgina takliflar, 
tavsiyalar ishlab chiqilib, amalga oshirilmoqda. Xususan, psixologik xizmat sohasiga art-
terapiyani qo’llash bo’yicha tavsiyalar kiritilmoqda. Art-terapiya 60-yillarning oxirida Qo’shma 
Shtatlarda mustaqil fan sifatida rasman asos solingan, garchi hali ham psixoanalizning nazariy 
asoslarini o’zlashtirgan bo’lsa-da, o’ziga xos xususiyatlarga ega. Art-terapiya san’at yaratishning 
ijodiy jarayoni shifo va hayotni yaxshilash, fikrlar va his-tuyg’ularning og’zaki bo’lmagan muloqot 
shakli ekanligi haqidagi g’oyaga asoslanadi. [2] 
Art-terapiya mashqlari his-tuyg’ularni g’oyalarni va hodisalarni o’rganish, shaxslararo 
ko’nikmalar va munosabatlarni rivojlantirish, o’z-o’zini hurmat qilish va ishonchni shakllantirish, 
o’zini yanada ishonchli tasavvur qilish uchun vosita bo’lib xizmat qiladi. [3] Muxina va boshqa 
tadqiqotchilarning fikriga ko’ra, “bolalar uchun rasm chizish- bu sa’nat emas, balki nutq. Har 
bir rang, har bir satr o’ziga xos kayfiyat, o’ziga xos xarakterga ega. Ularning yordami bilan bola 
ichidagi hamma narsani yetkazadi”.
Ta’limdagi art-terapiya esa - tizimli innovatsiya bo’lib, “nazariy va amaliy” g’oylar, yangi 
texnologiyalar majmuidir. Art - terapiyaning pedagogik salohiyati quyidagi 3 darajada ko’rib 
chiqiladi: maqsad, mazmun va texnologiya. Maqsadli daraja konseptual gumanistik g’oyalar, 
qadriyatlarga asoslanadi va o’quvchining shaxsiyati va ijodiy individualligini rivojlantirish bilan 
bog’liq maqsadlarni shakllantirishga qaratilgan. Mazmun darajasi, shaxsning ma’naviy, ijodiy, ichki 
dunyosini uyg’unlashtiruvchi, tasviriy san’at imkoniyatlarining mavjudligi bilan tavsiflanadi va 
ijodiy faoliyatda shaxsning bilim va o’zini-o’zi anglash ehtiyojlarini shakllantirishga qaratilgan. 
Texnologik daraja takrorlanuvchanlik , kafolatlangan natijalar bilan bir qatorda psixologik 
jarayonni tashkil etishda, moslashuvchanlik va o’zgaruvchanlikni ta’minlash mumkin.
L.D.Lebedeva ta’limda art - terapiyaning quyidagi funksiyalarini belgilaydi: 
1) Katartik-tozalash, salbiy sharoitlardan xalos bo’lish;
2) Regulyatsiya-neyropsixologik stressni olib tashlash, psixosomatik jarayonlarni tartibga 
solish, ijobiy psxo-emotsional holatni modellashtirish.
3) Komunikativ-refleks-aloqa buzilishlarini tuzatishni ta’minlash, adekvat shaxslararo xulq-
atvorni shakllantirish, o’z-o’zini hurmat qilish.
Pedagogik art terapiya o’ziga xos gumanistik amaliyot bo’lib, ta’limda korreksion-
rivojlantiruvchi jarayonning barcha tarkibiy qismlarini (rivojlanish, ta’lim, tarbiya va tuzatish) 
san’at yordamida amalga oshirishdir.[4] 
Maktabda art-terapiya ishi o’quvchilarning psixologik salomatligi muammosining ahamiyatini 
oshirishga imkon beradi va o’qituvchilar tomonidan ularning ehtiyojlarini yaxshiroq tushunishga 

---

33