National researches of uzbekistan: conferences

Апрель 2022 10-қисм
Тошкент
‘‘ЎЗБЕКИСТОНДА МИЛЛИЙ ТАДҚИҚОТЛАР: ДАВРИЙ АНЖУМАНЛАР:’’
yordam beradi. [5]
Art terapiya turlari orqali o’quvchilarda kuzatiladigan agressivlik, tajavuzkorlik, qo’rquv, o’qishda 
orqada qolishlik shuningdek, o’z joniga qasd qilish holatlarini oldini olish, korreksiya ishlarini 
olib borishda muhim ahamiyat kasb etadi. Misol tariqasida boshlang’ich sinf o’quvchilaridagi 
qo’rquvni tuzatish uchun rasm terapiyasidan foydalanish mumkin. Qoʻrquvlar turli yoshda turli xil 
boʻladi. 7-8 yoshli bolada - kasalikdan qoʻrqish, adashib qolishdan qoʻrqish, bolalarni masxara 
qilishdan qoʻrqish, xato qilishdan qoʻrqish, maktabni yoʻqtish, oʻlimdan qoʻrqish, ota-onalarni 
tark etishi va qaytib kelmasiligidan, qon, emlashdan, qorongʻulikdan, yovuz amakidan qoʻrqish 
kabilar boʻlishi mumkin. Oʻquvchining qoʻrquvga boʻlgan munosabatini oʻzgartirishda, nazorat 
tuygʻusini qaytarishda rasm terapiyasidan foydalanib, oʻquvchiga A4 formatdagi qogʻozga oʻzini 
bezovta qiluvchi vaziyat yoki qoʻrquvini chizish tavsiya etiladi. Oʻquvchi qoʻrquv qiyofasini 
koʻrsatish uchun rangli qalamlardan, boʻyoqlardan foydalanishi, qoʼrquvga javob beradigan belgi, 
tasvirlarni chizish muhim ekanligi tushuntiriladi. Chizish jarayoni 10 daqiqagacha davom etishi 
mumkin. Keyingi bosqichda oʻquvchi bilan hozir nima yaratganini muhokamasi oʻtkazilib, tasvir 
nima ekanligi, qayerda boʻlishligi, ismini, bu qoʻrquv toʼgʼridan toʼgʼri unga kelganini nega 
qoʼshniga boʼlmaganini muhokama qilinadi. Soʼng keyingi bosqich modellashtirish bosqichiga 
oʻtiladi. Bunda qoʻrquvga e’tibor berib, anglab yetish tushuniladi. Oʻquvchi ichida nimanidir his 
qiladi, nimanidir oʻylaydi. Oʼquvchilarni qoʻrquvlarini juda katta deyishadi, aslida esa juda kichik 
boʻlib chiqadi. Bu jarayonda qoʻrquvni hajmini his qilish muhim ahamiyat kasb etadi. Soʻngi 
bosqichda qoʻrquv aslida yoʻq tushuncha ekanligi koʻrsatib beriladi. Chizilgan tasvirni qum 
qutisini ichiga solib, qum bilan koʻmib tashlashi yoki tasvirni yoʻq qilib tashlash orqali koʻrasatib 
berish mumkin.[6]
Xulosa oʻrnida aytish joizki, art terapiya keng qamrovli ahamiyatga ega. Art terapiya usullari 
quydagilarga imkon beradi:
- bolaning psixoemotsional holatini oʻzgartirish;
- potensial aqliy resurslarni ozod qilish;
- turli xil badiiy faoliyat turlari uchun ijobiy motivatsiyani shakllantirish;
- muloqotdagi toʼsiqlarni yengib oʻtish, oʼzini va boshqalarni tushunish;
-estetik va axloqiy gʼoyalarni shakllantirish;
- ruhiy farovonlik, quvonchli his-tuygʼularning paydo boʼlishiga yordam beradigan hissiy 
jihatdan qulay muhit yaratish;
-xotirada quvonchli, hayojonli xotiralarni qoldirish, atrofdagi odamlarga, atrofdagi dunyoga, 
san’atga qiziqish uygʼotish; 
-xulq-atvorni tuzatish va samarasiz xatti-harakatlar modellarini samarali modellar bilan 
almashtirish; 
-stressni salbiy ta’sirlarini kamaytirish va toʻliq bartaraf etish;
-ijobiy fikrlashni shakllantirish va h.
Demak, art-terapiyani maktab amaliyotida amaliyotchi psixologlar tomonidan chuqurroq 
oʻrganish va amaliyotga joriy qilish bugungi kunda dolzarb masaladir.