Nasimxon rahmonov

 
 
 
 
 
 
 
 

Telim xalqlar aro o‗kunmak tilar, 
Kun, oy sajda qilg‗ay arig‗ yuzga 
man, 

---

Bu kun otdin inib, yukunmak tilar
(1. 114) 
Xabar. 
Xabar janrini ko‗zdan kechirish shuni ko‗rsatadiki, asardagi biron 
payg‗ambarga oid qissada aytilmagan kichik voqealar bayon qilinadi yoki xabar 
beriladi, shu tariqa qahramonlarning biron muhim qirrasi ochiladi. G‗ayritabiiy 
voqealar, mo‗‗jizalar ham ayrim xabarlarda ishtirok etadi va shu orqali qissa 
qahramonlari – payg‗ambarlarning to‗liq qiyofasi yaratiladi. Masalan, Nuh 
payg‗ambar haqidagi qissada odamlar solih bo‗lmaganlari uchun ularga qirq yil 
davomida yomg‗ir ham berilmadi, farzandlar tug‗ilmadi, odamlar, yilqilar qirilib 
ketdi. Rabg‗uziy shu voqeadan so‗ng ―Xabar andog‗ kelur‖ deya xabar keltiradi: 
―
Avj ibn Unuq to‗fonda halok bo‗lmadi. Aning uchunkim, dayyor jumlasindin ermas erdi. 
Dayyor – evluk – barqilig‗ temak bo‗lur. Avjning barqi yo‗q erdi, tengizlar atog‗inda turur erdi. 
To‗fon suyi tizinga oshmadi
‖.
Xabar janriga oid voqea shundan iborat. Hali to‗fon voqeasini Rabg‗uziy hikoya 
qilmagan bo‗lsa ham, yuqoridagi voqeadan – jamiki insonlar, jonzotlar qirilib 
ketgandan so‗ng Avj ibn Unuq to‗fonda halok bo‗lmagani va buning sababini 
uning xoksorligi – jamiki insoniyatdan farqi boshpanasi yo‗qligidan deb izohlaydi. 
Bu o‗rinda Rabg‗uziy insoniyatni halokatga eltuvchi yo‗l – molparastlik deb 
uqtirmoqchi bo‗ladi. YOki ―Qissai Qorun alayhilla‘na‖da bayon qilingan 
voqealarning ishonchli, dalillarga asoslanganini ta‘kidlash, qolaversa, Qorunning 
ochko‗zligini, Musoning sabrliligini ko‗rsatish maqsadida quyidagi xabarni 
keltiradi: Muso yalavoch har kuni bani Isroilni yig‗ib, minbarga chiqib, majlis 
qilar, xalqqa nasihat qilar edi. Qorun esa oltin piyolada, Musoning ro‗parasida 
cholg‗uchilar hozir qilar, xizmatkorlari oldida sharobxo‗rlik qilardi. Muso esa faqat 
sabr qilardi. 
Bu xabar ham hajm jihatidan qisqa bo‗lishiga qaramay, Qorun haqidagi asosiy 
voqealar oqimiga – Qorunning badnafsligi va molparastligiga, Musoning sabrli 
ekaniga aniqlik kiritish uchun muhim dalil bo‗lgan (2, 12).