Нашрга тайёрлаган: Хадича Мисга Нашриёт

Ўпкаларни тозалаш
Нафас олиш ва чиқаришнинг бузилиши
Инсоннинг бу дунёда олган илк нафаси - ҳаётининг боши, охирги на
-
фас эса - сўнгидир. Бу икки нафас орасида олинган ҳар нафас муҳим. 
Нафаснинг шодлик-ғам, хурсандчилик-хазинлик, жаҳл-сокинлик, 
қўрқув-жасорат каби туйғуларга тарбиявий таъсири бор.
Бадан табиий нафас ёрдамида табиий туйғу, табиий тушунча, таби
-
ий қувват ва аъзоларнинг соғлигини муҳофаза қилади. Чунки нафас ба
-
дан ҳужайраларининг кислород, сув ҳамда озуқа каби моддалар билан 
мувофиқлашувини таъминлайди. 
Бу факторларнинг барчасини ҳисобга олган ҳолда шуни айта оламиз-
ки, нафас соғликни ва фикрларни озиқлантирадиган қувватдир.
Боланинг нафас олиб-чиқаришига диққат қилинса, у нафас оларкан, 
қорнининг шишгани, «ҳай» товуши билан нафас олганини кўрамиз. 
“Ҳай”- Аллоҳнинг исми, яратиш энергиясидир. Бола қорнини ичга 
тортиб,»ҳу» товуши билан нафас чиқаради. “Ҳу” - Аллоҳнинг исми, бу
-
зиш энергиясидир. Бу нафас табиий нафасдир. Инсон «Ҳай» исми шари
-
фи билан дунёга келади, «Ҳу» исми шарифи билан дунёдан ўтади. 
Соғлом бола нафас чиқараётиб, йиғлай олади, нафас чиқараётиб, га
-
плаша олади. Бу табиий нафас олиш ва гаплашиш тарзидир, у ҳаёт бўйи 
шундай қoлиши керак. 

---

126
Вужудни тозалаш
Табиий нафас олиб-чиқарган кишида жигарларнинг барча сегмент
-
лари нафас фаолиятида иштирок этади ва бу ҳолат диафрагмани кучли 
тарзда ҳаракатлантиради. Диафрагманинг ҳаракатлари билан кўкрак ва 
қорин аъзолари массаж олади, қон айланиши осонлашади, аъзолар куч
-
ли, соғлом ва тоза ҳолда бўлади. 
Диафрагма муҳимлиги сабаб “иккинчи юрак” ҳам деб номланади.
Инсон кўп, тез-тез ва аралаш ейиш, сигарет чекиш, стулда ўтириш 
oқибатида ва ёки кексая бошлаганида, диафрагма қаттиқлашади ва 
нафас олиб-чиқариш мувозанати бузилади. Табиий бўлмаган, яхши 
чайналмаган ва аралаш ейилган таомдан чиққан газ қоринни шиши
-
ради, бунинг натижасида диафрагма қовурға суякларининг тагида ёки 
ошқозоннинг остида ҳаракатсиз қолиб кетади. Қотиб қолган диафрагма 
баданнинг етарлича кислород олишига тўсқинлик қилади ва кишининг 
давомли тарзда чарчашига ва ҳолсизланишига сабаб бўлади. 
Бу ҳолатда соатлар давомида стулда ўтириш ёки тор кийим кий
-
иш кўкрак ва қорин бўшлиғидаги аъзоларда қон айланишини янада 
қийинлаштиради, газ чиқаришни тўсиб, унинг қонга аралашишига са
-
баб бўлади. Қон ёмон ҳидли, захарловчи хусусиятлар билан аъзоларга 
кириб боради ва у ерларда янги касалликларни келтириб чиқаради. 
Нормал ҳолатда нафас йўли билан олинган қувват кўкрак мускулла
-
рини кенгайтириш учун харжланган қувватдан кўп бўлиши керак. Аммо 
саноат чиқиндилари, сигарет ва спиртли ичимликлар ҳам нафас тизими
-
ни бузади; унинг табиийлигини ўзгартиради, ҳатто нафас олиб чиқариш 
ускунасини тескари ишлата бошлайди: нафас олганда қорин ичкарига 
тортилади, чиқарганда эса - шишади. 
Бу ўпкаларнинг пастки қисмларини нафас олиш-чиқариш жараёнида 
иштирок эта олмайдиган ҳолга олиб келади. Ва кўкрак мускулларини 
кенгайтириш учун сарфланган қувват нафас олиш йўли билан олинган 
қувватдан кўп бўлади. Бу ҳолда вужуд негатив қувватни бириктиради ва 
натижада қувват мувозанати бузилади. 
Бу ишлов (функция) гаплашиш пайтида ҳам бузилади. Яъни инсон 
нафас олишда ҳам xудди нафас чиқараётгандагидек гапира оладиган 
бўлади. Бу деградация аломатидир. Мазкур ҳолатда нафас, гаплашиш ва 
аъзолар ўртасидаги уйғунлик(гармония) бузилади.
Ҳар бир аъзо фақат ўзигагина оид титрашим (вибрация)да ишлайди.
Динимиз буни “ҳар аъзонинг ўзига оид зикри бор” шаклида тушун
-
тиради. Тескари нафас аъзолар келтирган босими билан кенгайишлар ва 
ич қотиши юзага келади.зикрининг бузилишига йўл очади. Зикри бузил
-
ган ёки зикрдан воз кечган аъзо эса касалланади.
Нафас олиб чиқаришни тартибга келтиришнинг энг қисқа ва қулай 
йўли 3 кунлик очлик қилиш ва Қуръони Каримни нафас бошқаруви би
-
лан овоз чиқариб тажвидли ўқишдир. Қуръони Каримда нафас олиш, 

---

Ойдин Солиҳ «Ҳақиқий Тиббиёт»
127
чиқариш ва тўхташ жойлари кўрсатилган. Бир нафасда 30-60 сониягача 
баланд овоз билан Қуръон ўқиб, 1-2 ой ичида нафас олиб чиқариш тар
-
тибини янгидан изига солиш мумкин. 
Югуриш, жисмоний меҳнат ва сузиш нафас тартибини янгилашнинг 
бошқа йўлларидир. Аммо тўқ қоринга қироат билан Қуръон ўқиш ёки 
югуриш, ишлаш каби ҳаракатлар юрак ва жигарга зарар беради. Шу са
-
бабдан ҳофиз ва имомлар орасида юрак касалликлари кўп учрайди. 
Демак, бу ишларнинг таомдан камида 1,5-2 соат кейин қилиниши 
мақсадга мувофиқ бўлади.
Жигардаги ҳаво йўлларининг торайишига боғлиқ равишда инсон
-
ларнинг нафас олинишини қийинлаштирадиган сурункали обструктив 
ўпка касаллигининг пайдо бўлишига энг катта сабаб сигарет чекишдир. 
Чекилган ҳар бир сигарет бутун бошли бир саноатдир. Бу саноат айни 
пайтда 4 минг турли кимёвий моддани ишлаб чиқаради. Бу кимёвий мод
-
далар орасида мутагенлар, токсинлар, тахминан 60 турли канцероген ва 
шунга ўхшаш моддалар бор. Буларнинг тахминан 20% тўғридан-тўғри 
жигар ва қонга, 80% атроф муҳитга ва кишиларга зарар беради.
Буруннинг тиқилиб қолиши ҳам томоқдаги муртак безларнинг 
(гландаларнинг) шишиши, тана ҳароратининг ошиши ёки теридаги 
қичишмалар касалликларга барҳам беришда фойдалидир. 
Масалан,бурун тешикларининг тўлиб қолиши симпатик ва пара
-
симпатик нерв тизимлари орасидаги мувозанатни таъминлайди. Бурун 
тўлган пайт уни кимёвий моддалар билан очишга уриниш - мувозанатни 
бузишдир. 
Пиёз суви, седана ёғи, аччиқ қовун ёғи ва суви каби табиий очувчилар 
эса қувват мувозанатсизлигига бархам беришда фойдалидир. Тиқилган 
буруннинг бир тешигини ёпиб, бошқаси билан нафас олиб чиқариш, 
қисқа пайт ичида қувват мувозанатини таъминлайди ва бурун тиқилиши 
тез ўтиб кетади.
Пишлоқ сут ва сут махсулотларини ҳаддан ортиқча истеъмол 
қилганлар (қон гуруҳи “А” ва хусусан “0” бўлганлар), буларни бошқа та
-
омлар билан аралаш еганлар, печенье, чипс ва шу каби тайёр таомларни 
ёқтирадиганлар, тозалаш ва кир ювишда хлорли ва кислотали восита
-
лар ишлатадиганлар, сочлари жонсиз ва сийрак бўлганлар ва ҳар қандай 
ўпка касаллигини бошидан ўтказганлар ўпкаларини тозалашлари керак.