Narzullayeva zilola samadovna

XV. O’ZBEKISTONRESPUBLIKASIMILLIYOLIMPIYAQO’MITASI
O’zbekistonRespublikasiMilliyOlimpiyaqo’mitasi 1992 yil 21 yanvardaToshkentshaxridachaqirilgan — konferensiyasiqaroribilantashkiltopgan, 1993 yilsentyabroyidaXOQning 101 sessiyasidatasdiqlangan. O’zbekistonRespublikasiMOQtarkibida 127 kishiva 11 tafaxriya’zobor. MOQningbirinchiprezidentiO. }&Nazirov, vitseprezidentlariS. S. Ro’ziyev, I. P. Baraban, boshkotibiprof. A. Q. Hamroqulovbo’lgan. 1994 yiliO. I. Nazirovsog’lig’itufayliprezidentliklavozimidaniste’fogachiqdivaS. S. Ro’ziyev (Davlatsportqo’mitasiraisi) MOQprezidentietibsaylandi.

MOQningmanzili: O’zbekistonRespublikasipoytaxti — Toshkentshahri.

MOQmaqsaddari: Olimpiyaharakativahavaskorlarsportinirivojlantirishhamdahimoyaqilishgayordamberish: RespublikamizsportchilariningOlimpiyao’yinlaridaishtiroketishinita’minlash; Respublikamizvabutundunyosportchilario’rtasidagido’stlikaloqalarinirivojlantirganhamdamustahkamlaganholdaolimpizmg’oyalariruhidasportningrivojlanishinirag’batlantiribvayo’naltiribturish. MOQushbumaqsadlargaerishishuchunxususiyshaxslaryokixukumattashkilotlaribilanolimpiyaharakatitalablarivaqoidalarigaasoslanganholdahamkorlikqilishimumkin.

MOQo’zamaliyfaoliyatidaolimpiyaxartiyasigamuvofiqishlabchiqilganustavga (uMOKdingrasmiyqoidalari, tushuntirishlarvayo’riqnomanio’zichigaoladi) amalqiladi.

MOQ — bumuntazamfaoliyatko’rsatuvchihukumattashkilotidir.

MOQningOliyorganiboshassambleyabo’lib, uodatda, biryildakamidabirmartachaqiriladi. FavquloddaassambleyaprezidenttomonidanyokiMOQa’zolariningyozmailtimosigako’rachaqirilishimumkin.

AssambleyalarorasidagidavrichidadavlatimizdaolimpiyaharakatigarahbarlikqilishMOQijroiyaqo’mitasitomonidanamalgaoshiriladi. Uningtarkibigaprezident, 3 vitseprezidentlar, boshkotib, boshdirektorva 7 a’zokiradi. Ular 4 yilmuddatgasaylanadi.

MOQtopshirig’igako’raijroiyaqo’mitaqo’yidagimajburiyatlarnibajaradi: MOQassambleyalariningkuntartibinitayyorlaydi: olimpiyaqoidalarivanizomlari, Boshassambleyaqarorlariningbajarilishinita’minlaydi, belgilangantartibdaMOQtarkibigasaylashuchunshaxslarhamdatashkilotlarnitavsiyaetadi, MOQmoliyaviyahvoliuchunjavobgarbo’ladi, yillikhisobottaqdimetadi, ma’muriyishhamdaarxivningsaqpanishiuchunjavobgarbo’ladi.

PrezidentMOQustavidabelgilanganayrimhollarda, agarvaziyatMOQyokiuningijroiyaqo’mitasiunibajarishgaimkonbermasa, shaxsano’ziqarorchiqarishiyokichoraqo’llashimumkin. UshbuqarorlarkeyinchalikMOQningnavbatdagiassambleyasidatasdiqlanadi.

MOKdaolimpiyaharakati, olimpiyao’yinlarigatayyorgarlikvaundaishtiroketish, shuningdek, MOQfaoliyatmasalalaribo’yichatavsiyaishlabchiqadigankomissiyalarto’ziladi (hozirgipaytdaular 10 ta).

XVI. O’ZBEKISTONRESPUBLIKASIMILLIYOLIMPIYAQO’MITASININGBIRINCHIPREZIDENTI
O’zbekistonmustaqilligie’lonqilinishibilanijtimoiysohadaboshqarishto’zilmasinidinamiko’zgartirishimkoniyatitug’ildi. Bumamlakatimizdagitubdanijtimoiy, iqtisodiyislohotlarhamdauningjahonhamjamiyatiga, jumladan, sporthamjamiyatigaintegratsiyasisababliyo’zagakeldi.

Jismoniytarbiyavasportoldigaqo’yilganvazifalarnihaletishuchunO’zbekistondaolimpiyaharakatiniboshqarishbo’yichatashkilottuzishzarurbo’libqoldi. SHuningdek, butashkilotXalqaroolimpiyaqo’mitasitomonidantanolinishilozimedi. O’zbekistonRespublikasiMilliyOlimpiyaqo’mitasi (MOQ) aynanshundaytashkilotbo’ldi.

MOQnituzishvatasdiqlashjarayonidaO’zbekistonRespublikasiDavlatjismoniytarbiyavasportqo’mitasiraisihamdaO’zbekistonMOQbirinchiprezidentiObidNazirovichNazirovkattahissaqo’shdi.

U 24 yoshida, yirikmusobaqadaishtiroketaturib, sobiqIttifoqsportustasime’yorinibajaradi, keyinchalik «Mexnatrezervlari» MSKbirinchiligi, kasabauyushmalarispartakiadalaridaqatnashadivabirnechaborgoliblikniqo’lgakiritadi.

Sportgabo’lganmuhabbatuningkelajagini, kasbinianiqlabberdi: uO’zbekistonDavlatjismoniytarbiyainstitutigao’qishgakirdi. Oliyo’quvyurtinitugatgach, O. Nazirovpedagogikfaoliyatbilanshug’ullandivakattanatijalargaerishdi — u 60 danortiqsportustalarihamdaxalqarotoifadagisportustalarinitarbiyalabvoyaga yetkazdi.

Uningo’quvchilariorasidataniqlisportchilar, O’zbekiston, sobiqIttifoqtermajamoalaria’zolari, sobiqIttifoqtashqarisidahammashhurbo’lgansportchilar: Qo’ldoshAsraqulov — sobiqIttifoqsovrindori; SalimAbduvaliyev — «Mehnatrezervlari» MSKchempioni, xalqaromusobaqalarsovrindori, hozirdaesaO’zbekistonerkin, yunonrumkurashiassotsiatsiyasiprezidenti; MahamatMahbubov — sobiqIttifoq, «Mehnatrezervlari» MSKningko’pkarrasovrindori, O’zbekistonchempioni, hozirdaichkiishlarorganlariboshqarmasiboshlig’m, VladimirKim, HabibullaMirzaraximov, Sa’dullaMamajonov, SHuhratUsmonov, SamandarNasimov, RespublikaerkinkurashfederatsiyasiprezidentiXusnitdinNazirovvaboshqalarbor. Hozirgipaytdaularrespublikadajismoniytarbiyavasportniyanadarivojlantirishdafaolishtiroketmoqsalar.

O. Nazirovningsermahsulmexnatirahbariyattomonidanmunosibtaqsirlanib, 1983 yiliyundauO’zbekistondahizmatqo’rsatgantrenerunvonigasazovorbo’ldi.

O. NazirovO’zbekiston «Mexnatrezervlari» KSJraisi (19741984 yy., 19861990 yy.); O’zbekistonRespublikasiDavlatjismoniytarbiyavasportqo’mitasiraisio’rinbosari (1984—1985 yy.), so’ngraraisi (19901992 yy.), 1992 yiloktyabroyidan 1994 yilapreloyigacha — O’zbekistonMilliyolimpiyaqo’mitasiprezidentietibtayinlangan. BuyillardauningbevositarahbarligiostidaO’zbekistonsportchilarinixalqaromusobaqalargahamdaBarselonadagiOlimpiyao’yinlarigatayyorlashvaundaishtiroketishamalgaoshirildi.

SSSRparchalangandanso’ng, sobiqIttifoqrespublikalaridaMOQnitashkiletishhamdaxalqarosportharakatidavaBarselonadagi (1992 y.) Olimpiyao’yinlaridaishtiroketishuchununingXOQgaqabulqilinishizarurbo’libqoldi. SHusababliMoskvadaXOQprezidenti X. A. SamaranchhamdasobiqIttifoqrespublikalariningjismoniytarbiyaharakatirahbarlariishtirokidakengasho’tkazildi. Bu yerdaBarselonao’yinlaridaMDHBirlashganjamoatarkibidaqatnashishi, taqdirlashmarosimidaesategishlimustaqildavlatmadxiyasiniijroetishhamdabayrog’iniko’tarishto’g’risvdaqarorchiqarildi. Birvaqtningo’zidaOlimpiyaxartiyasigabinoanularniXOKdatanolishbilanMilliyolimpiyaqo’mitalarinitashkiletishto’g’risidaqarorqabulqilindi.

O’zbekistondajismoniytarbiyavasportnirivojlantirishdagiulkanxissasiuchunO. Nazirov 1983 yiliyunda «O’zbekistondahizmatko’rsatganjismoniy^tarbiyavasportxodimi», 1992 yilavgustdaesa «O’zbekistonRespublikasidahizmatko’rsatgansportchi» unvonlarigasazovorbo’ldi.

XVII. O’ZBEKISTONRESPUBLIKASIMILLIYOLIMPIYAQO’MITASININGIKKINCHIPREZIDENTI
O’zbekistonRespublikasiMilliyolimpiyaqo’mitasiningikkinchiprezidenti — O’zbekistonjismoniytarbiyavasportharakatiningyiriknamoyandasiSobirjonSobitovichRo’ziyevdir. (1953 yildatug’ilgan).

S. Ro’ziyevyoshlikyillaridanoqolimpiyasportturi — qilichbozlikbilanshug’ullangan. Musobaqalardamuvaffaqiyatbilanqatnashish, ushbusportturiningo’zigaxosxususiyatlari: tafakkurgaegabo’lish, uningnazariyasihamdaamaliyotinichuqurbilish — SobirjonniO’zbekistonDavlatjismoiytarbiyainstitutiga yetakladi. Ushbuoliyo’quvyurtinitugatgach, uqilichbozlikbo’yichamahoratlitrenergaaylandi. Keyinchalik, MOQprezidentibo’laturib, jismoniytarbiyavasportniboshqarishsohasidao’tabandligigaqaramay, utrenerlikishidanvozkechmadi. CHunkibuuninguchunhayotiningajralmasqismi, ma’muriyishdanamaliy, sevimliishigao’tishvositasiedi. Aynanshunarsaungasportformasinisaqdabturishga, qilichbozliksirlarivasan’atiniyoshavlodgaberishgaimkonyaratdi.

S. S. Ro’ziyevO’zbekistonvasobiqIttifoqtermajamoasia’zosisifatidasharaflisportyo’linibosibo’tgan. Uniolimpiyadunyosiyaxshitaniydi, uikkimartaMonrealvaMoskvadagiOlimpiyao’yinlaridaishtiroketgan. MoskvadagiOlimpiadadarapiramusobaqalaridajamoahisobidakumushmedalsovrindoribo’lgan. Uuchkarrajahonchempioni (1972, 1974, 1976 yy.), ikkimartaButunjahontalabalaruniversiadasichempioni (1974, 1977 yy.), ikkimartaDjovanninivaMartiniKubogisohibibo’lgan. SHuyillardaubirnechaborO’zbekistonhamdasobiqIttifoqspartakiadalari, chempionatlarivaKuboklarichempionibo’lgan. 1980 yidsasportdagiyutuqlariuchunu «SSSRdahizmatko’rsatgantrener» unvonigasazovorbo’lgan.

SobirjonRo’ziyevningsportdagiulkanyutuqlari, uningyuksakma’naviyati, ziyoliligivasportgasadoqatihardoimdavlatrahbarlaridiqqatinijalbqilibkelaredi. Sportfaoliyatiyakunidaujismoniytarbiyavasportnirivojlantirishbo’yichadavlathamdajamoatishlar^igateztezjalbqilinaboshladi: 1992 yilavgustdaO’zbekistonRespublikasiDavlatjismoniytarbiyavasportqo’mitasiraisi, 1994 yil 8 apreldanMilliyOlimpiyaqo’mitabiprezidentibo’ddi. UMOQgarahbarlikqilganyillardamamlakatimizolimpiyaharakatikattamuvaffaqiyatlargaerishdi, SobirjonSobitovichesaXalqaroOlimpiyaqo’mitasie’tiborigatushib, 1998 yidsaXOQningkumushordenibilantaqdirlandi. S. S. Ro’ziyevrahbarligiostidaO’zbekistonMOQolimpiyasportturlarinirivojlantirishbilancheklanibqolmadi. S. S. Ro’ziyevo’ziningtashkilotchilikkrbiliyativaolimpiyaharakatibo’yichabilimlariniO’zbekistondaolimpiyag’oyalarinikengtarqatish, o’quvchilaro’rtasidaolimpiyata’limotinijoriyetishgayo’naltirdi. 1994 yildanbuyonO’zbekistondaolimpiyaharakatimuammolarigabag’ishlanganilmiyamaliykonferensiyamuntazamo’tkazibkelinadi. 1996 yiddauningrahbarligiostidaolimpiyaharakatinio’rganuvchilaruchunbirinchio’quvqo’llanmanashrqilindi. 1998 yildauningma’ro’zasi «YOshlar — fan — olimpizm» xalqaroforumidajahonningyirikolimlaridiqqatigahavolaetildivauolimpizmmuammolarinio’rganuvchiolimlarningyuqoribahosigasazovorbo’ldi. S. S. Ro’ziyevO’zbekistonOlimpiyashonshuxratimo’zeyivaMarkaziyOsiyoo’yinlarinitashkiletishda, O’zbekistonMOQrahbarligiostidaToshkentdaolimpiyasportturlaribo’yichamutaxassislaruchunxalqaroseminarlarnio’tkazishda, sportchilarniyozgivaqishkiOlimpiyao’yinlarihamdaOsiyoo’yinlarigatayyorlashda, Toshkentdabirinchiyirikxalqaroforum — OsiyodavlatlariMOQlariboshkotiblariningkengashini (aprel, 1999 y.) o’tkazishdakattahizmatlarqiddi.

HozirgikundaSobirjonSobitovichRo’ziyevturlixalqarosporttashkilotlaridamuvaffaqiyatliishlabkelmoqda. Uxalqarokinovatelevideniyefederatsiyalaria’zosihamdaOsiyoOlimpiyakengashiqo’mitasiningmoliyaviymasalalarbo’yichaa’zosisifatidaolimpizmg’oyalarinirivojlantirishgayordambermoqda. Ushbutashkilotlarvajahonningolimpiyatashkilotlariforumlariishidagio’ziningishtirokiniuo’zfaoliyatiningasosiymaqsadi — O’zbekistondajiyemoniytarbiyanirivojlantirishhamdamamlakatimiznixalqarosportmaydonlaridamuvaffaqiyatbilannamoyonqilishgabag’ishlaydi.
XVIII. O’ZBEKISTONSPORTCHILARININGOSIYOO’YINLARIDAGIISHTIROKITO’G’RISIDA
Osiyoqit’asidaengyirikvaommaviymusobaqalardanbiri — buOsiyoo’yinlaribo’lib, O’zbekistonRespublikasimustaqilbo’lgandanso’ngbusporto’iinlardafaolishtiroketaboshladi.

chO’zbekistonbirinchibor, 1994 yiliXirosimadabo’libo’tgan XII Osiyoo’yinlaridaqatnashdi. Bumamlakatimizsportharakatitarixidao’chmasizqoldirdi. O’zbekistonsportchilari, Osiyoo’yinlaridabirinchiborqatnashayotib, 41 tamedal (10 taoltin, 11 takumush, 20 tabronza) sohibibo’dsilar, umumjamoahisobidaesaishtiroketgan 32 tamamlakatichidafaxrlibeshinchio’rinniegalladilar. Ta’kidlashjoizki, Osiyoo’yinlaritarixi 1949 yildaDexlidaOsiyoo’yinlariFederatsiyasining (AGF) tashkilqilinishidanboishanadi. O’shapaytlardaAfg’oniston, Birma, Hindiston, PokistonvaFilippindavlatlarifederatsiyatashabbuskorlarivata’sischilaribo’lganbo’lsa, kechroqboshqamamlakatlarhamqo’shildivaularningsoni 20 taga yetdi. HozirgipaytdafederatsiyagaOsiyoqitasidan 44 davlat, jumladan, MarkaziyOsiyomintaqasidan 5 tamustaqildavlatlar (O’zbekiston, Qozog’iston, Turkmaniston, Qirg’iziston, Tojikiston) kirgan.

I Osiyoo’yinlari 1951 yilmartdaDehlida (Hindiston) bo’libo’tgan. O’shadavrdanberi 13 tao’yino’tkazilgan. Osiyoo’yinlariham 4 yildabirmarta, Olimpiyao’yinlarqsan 2 yilo’tgandanso’ngo’tkaziladi. O’yinlardaOsiyomamlakatlarininghavaskorsportchilariqatnashishimumkin.

O’yindasturivaishtirokchilarsonimuntazamkengayibbormoqsa. XII Osiyoo’yinlaridasportchilar 34 tasportturibo’yichamusobaqalardaqatnashdi, ishtirokchilarsoniesa 7300 tasportchinitashkiletdi. Ushbuo’yinlarda 337 tamedallarkomplektiuchunkurasholibborildi. XIII o’yinlarda 44 tasportturi

bo’yichamusobaqalaro’tkazildivabunda 6 mingdanziyodqit’aningengkuchlisportchilari 379 taoltin, kumushva 478 tabronzamedallariuchunkurasholibbordilar.

RespublikamizsportchilariBangkokdao’tkazilgan XIII Osiyoo’yinlarida 23 tasportturibo’yichamusobaqalashib, 6 taoltin, 22 takumush, 12 tabronza, umumiyhisobda 40 tamedallariniqo’lgakiritdilar.

Bunatijalarqitaning 44 mamlakatiorasida 10o’rinniegallashgaimkonberdi.
Osiyoo’yinlari

O’yinlar	Shahar	Davlat	O’tkazilganyili
I o’yinlar	Dehli	Hindiston	1951
II o’yinlar	Manila	Filippin	1954
III o’yinlar	Tokio	YAponiya	1958
IV o’yinlar	Jakarta	Indoneziya	1962
V o’yinlar	Bangkok	Tailand	1966
VI o’yinlar	Bangkok	Tailand	1970
VII o’yinlar	Tehron	Eron	1974
VIII o’yinlar	Bangkok	Tailand	1978
IX o’yinlar	Dehli	Hindiston	1982
X o’yinlar	Seul	JanubiyKoreya	1986
XI o’yinlar	Beyjing	Xitoy	1990
XII o’yinlar	Xirosima	YAponiya	1994
XIII o’yinlar	Bangkok	Tailand	1998

XIX. O’ZBEKISTONRESPUBLIKASIOLIMPIYAAKADEMIYASI
Xalqaroolimpiyaakademiyasi (XOA) 1961 yildatashkilqilingan. Buolimpiyaharakatig’oyalari, jismoniytarbiyahamdasportnazariyasivaamaliyotinio’rganishhamdatarg’ibqilishbo’yichaixtisoslashganmuassasabo’lib, XOQrahbarligiostidaharakatqiladiHamdaGretsiya (YUnoniston), MOQtomonidanmoliyaviyta’minlanadi. XOAmanzili — Olimpiyadir. Ujahondavlatlarining 74 taolimpiyaakademiyalarinitanolgan. UningfaoliyatiXOQningmaxsuskomissiyasitomonidanboshqaribboriladivanazoratqilinadi.

XOAharyilihaftaliksessiyalartashkilqilibturadi. Ularningdasturidanfalsafavasportningmafkuraviymuammolari, olimpiyaharakatitarixi, sporttrenirovkasivajismoniytarbiyaningnazariyhamdausuliymasalalaribo’yichama’ro’zalarhamdaseminarlarjoyolgan.

UshbusessiyalargaMOQ yetakchiolimlar, trenerlar, jismoniytarbiyao’qituvchilari, talabalar, aspirantlar, sportchilarni — umumiysoni 4000 danziyodkishilarniyuboradi.

1987 yil 18 fevraldanboshlabsobiqIttifoqolimpiyaakademiyasi, uningrahbarligidaesaO’zbekistonolimpiyaakademiyasitashkilqilingan.

O’zbekistonmustaqillikniqo’lgakiritgandanso’ng 1993 yil 18 apreldaO’zbekistonRespublikasiOlimpiyaakademiyasitashkiletidsi. O’zROaprezidentiprof. A. Q. Hamroqulovvauningijroiyadirektoridots. B. S. Radjapovtarkibidagidelegatsiya 1994 yildaOlimpiyadabo’libo’tganXOAningsessiyasidaishtiroketdi.

O’zROaning 12 kishidaniboratijroiyaqo’mitasitarkibiga yetakchiolimlar, o’qituvchilar, trenerlarvaolimpiyaharakatiarboblarikiritilgan.

O’zROaustavdaaytilishicha, O’zRMOQrahbarligiostidaharakatqiladiganko’ngillijamoattashkilotihisoblanadi.

HozirdaRespublikaOlimpiyaakademiyasigaO’zbekistonDavlatjismoniytarbiyainstituti, fiziologiyakafedrasimudiri, professorAbduhamidQodirxonovichHamroqulovrahbarlikqilmoqsa.

O’zbekistonRespublikasiOamaqsadlariolimpizm, olimpiyaharakativaOlimpiyao’yinlarininginsonparvarqadriyatlaritamoyillarivag’oyalarinio’rganish, tarqatish, ommalashtirishhamdakeyinchalikrivojlantirishdaniborat. O’zROaningdolzarbvazifasibo’libmamlakatimizaholisiolimpiyata’limotiningtashkiliyvailmiyusuliyasoslariniyaratish, mintaqaviyOlimpiyaakademiyalaribilanaloqalaro’rnatishhisoblanadi.
XXI. YUNESKONINGJISMONIYTARBIYAVASPORTXALQAROXARTIYASI

HozirgizamondaOlimpiyaxartiyasixalqarosportharakatidaenge’tiborlihuquqmanbaihisoblanadi. Uningnazariyqoidalari, tarixdatekshirilgan, tajribadano’tganhamda sivilizatsiyatarixidasportmaqominianiqlashdaetalon (andoza) sifatidaqabulqilingan. SHudavr. ichidaOlimpiyaxartiyasi, XOQvaboshqaxalqarosporttashkilotlarisabablijismoniytarbiyavasportkishilarhayotiyfaoliyatitizimigaqo’shadiganhissasinimuhimdarajadaoshirdi, aholininghammaqatlamlarihamdabutunijtimoiyinstitutlaririvojlantirishningzarurtarkibiyqismigaaylandi. Ekologikinqirozvailmiytexniktaraqqiyotsharoitlaridaularinsoniyatnihamdaalohidaharbirinsonnisaqlabqolishomiligaaylandi. BusharoitlardaOlimpiyaxartiyasiningnazariyqoidalarigazamontalabigamoso’zgartirishlarnikiritishzaruriyatitug’ildi. Ushbuxartiyaningyaratilganligiga 100 yiloshganligisababli, yeraholisihamdahammadavlatlarhukumatlarinifuqarolarjismoniytarbiyasixususiyati, tamoyillari, sharoitlarigahamdasportnirivojlantirishgayo’naltirishmaqsadigao’zgartirishlarkiritiddi. BundayyangilanganhujjatBirlashganMillatlarTashkilotifaoliyatidoirasidayaratildi.

BizningdavlatimizdaXalqaroOlimpiyaqo’mitasiningOlimpiyaxartiyasinijismoniytarbiyavasportsohasidagihuquqmanbaisifatidayaxshibiladilarvaundanmuvaffaqiyatlifoydalanadilar. Lekin, afsuski, 1978 yil 21 noyabrdata’lim, fanvamadaniyatmuammolaridoirasidaBirlashganMillatlarTashkilotitomonidanqabulqilinganjismoniytarbiyavasportxalqaroxartiyasidabayonetilganhuquqiyqoidalardanto’laligichafoydalanilayotganiyo’q. Ushbuobro’lixalqarotashkilotfaoliyatimasalalarningkengdoirasiniqamraboladi: savodsizlikniyo’qotish, ta’limsohasidakamsitilishbilankurashish, yoshlarnitinchlikvaxalqaroo’zaromunosabatlarruhidatarbiyalash, milliymadaniyatlar, yoshlarningjismoniytarbiyasivasportinirivojlantirishmuammolarinio’rganish. YOshlarjismoniytarbiyasivasportnirivojlantirishmasalasijismoniytarbiyahamdasportXalqaroxartiyasigaasosanamalgaoshirilmoqsa. BundaYUNESKOshundayqonundankelibchiqadiki, insonhuquqlarideklaratsiyasidaqaydetilganinsonhuquqlariniamalgaoshirish, ko’pjihatdanxarbirerkakvaharbirayolningo’zjismoniy, intellektualvama’naviyqobshshyatlarinierkinrivojlantirishhamdasaqlashimkoniyatigabog’liq, shungamuvofiqharbirkishiningjismoniytarbiyavasportbilanshug’ullanishita’minlanishihamdakafolatlanishilozim.

Jismoniytarbiya, Xalqaroxartiyasikirishqismivao’ntamoddadaniborat. Kirishqismidaxalqarosportvajismoniytarbiyatizimiqurilishlozimbo’lganmuhimtamoyillaro’rinolgan. Ulardanquyidagilarnikeltiramiz:

— jismoniytarbiyavasportfaqatginajismoniytarbiyahamdasog’liqnisaqlashbilancheklanmaydi, ushuningdek, insonningto’liqvahartomonlamarivojlanishigayordamberadi;

— jismoniytarbiyavasportasosiyinsoniyqadriyatlarni (ularxalqlarningto’liqrivojlanishigaasosbo’libhizmatqiladi) o’rnatishmaqsadidao’ziningtarbiyaviyta’sirinikuchaytirishilozim;

— jismoniytarbiyavasportxalqlaro’rtasidagisingarialohidakishilaro’rtasidahamyaqinlashishga, shuningdek, beg’arazmusobaqalashish, insonlarningbirdamligihamdado’stlashishgayordamberishgaintilishizarur;

— jismoniytarbiyavasportinsoniyattaraqqiyotigahizmatqilishi, uningrivojlanishigayordamberishi, xukumatlar, tegishlinodavlattashkilotlari, maorifxodimlari, oilalarvaalohidashaxslarnixalqaroxartiyagaamalqilishgaundashi, unikengyoyishihamdaqo’llashilozim.

«Jismoniytarbiyavasportbilanshug’ullanish — harbirinsonningasosiyhuquqi», debnomlanganmoddadata’kidlanishicha, harbirkishio’zdavlatiningsportan’analarigamuvofiqo’ziningjismoniyholatiniyaxshilashhamdao’zqobiliyatlarigayarashasportnatijalarigaerishishmaqsadidajismoniytarbiyavasportdaqatnashishiuchunhammaimkoniyatlargaegabo’lishizarur.

2moddajudamuhimahamiyatgaega. Undabelgilanishicha, jismoniytarbiyavasportta’limhamdamadaniyatningengmuhimjihatisifatida, yoshlarniijtimoiyhayotda, ya’nijamiyatgaqo’shilishigayordamberishilozim. So’ngyanadamuhimko’rsatmakeltiriladi: «jismoniytarbrshvasportbilanmuntazamshug’ullanishumumiyo’zluksizhamdademokratikta’limdoirasidabutunhayotdavomidata’minlanishizarur».

Boshqamoddalardajismoniytarbiyavasportsohasigataalluqlibirqatormuhimqoidalarbayonqilinadi. Ularjahonmamlakatlariningqonunchiligidao’z

aksinitopishilozim:

— jismoniytarbiyavasportdasturlarialohidashaxslarhamdajamiyattalablarigajavobberishilo

zim;

— jismoniytarbiyavasportsohasidata’limberish, kadrlarbilanta’minlashhamdaboshqarishyuqorimalakalixodimlargatopshirilishizarur;

— jismoniytarbiyavasportuchuntegishliinventarhamdaasbobanjomlarkerak;

— ilmiytadqiqotlarjismoniytarbiyavasportnirivojlantirishningzarurelementihisoblanadi;

— jismoniytarbiyavasportto’g’risidaaxborotlarhamdahujjatlarnito’plash, takdimetishvakengtarqatishbirinchidarajaliishhisoblanadi;

— ommaviyaxborotvositalarijismoniytarbiyavasportgaijobiyta’sirko’rsatishilozim;

— milliytashkshyutlarjismoniytarbiyavasportdabirinchidarajaliahamiyatgaega;

— xalqarohamkorlikjismoniytarbiyavasportninghartomonlamahamdamo’tadilravishdarivojlanishshartlaridanbirihisoblanadi. Umustahkamtinchliknisaqlashhamdaushlabturish, o’zarohukumatvado’stlikmunosabatlarinimustahkamlashgayordamberadi, xalqaromuammolarnihaletishuchunqulaymu

hityaratadi.

XOQOlimpiyaxartiyasig’oyalariXalqaroxartiyadatakrorlanishigaqaramasdan, YUNESKOXalqaroxartiyasikishilikjamiyatirivojlanishininghozirgibosqichidajismoniytarbiyavasportningxalqarorivojlanishiningmuhimahamiyatiniochibberadi.

Birinchidan, Xalqaroxartiyajahonmamlakatlaridajismoniytarbiyavasportsohasidaqonunchilikningrivojlanishigaturtkibo’ldi. Upaydobo’lishibilanYUnoniston, Fransiya, AQSHvaboshqadavlatlardajismoniytarbiyavasportto’g’risidabirinchiqonunlarqabulqilindi.

Ikkinchidan, uningqoidalariqabulqilinayotganqonunlargaasosbo’libhizmatqildi. O’zbekistonRespublikasining «Jismoniytarbiyavasportto’g’risida»giQonuniniyaratishdahamjismoniytarbiyavasportxalqaroxartiyasimazmunihisobgaolingan.

Uchinchidan, ko’ribchiqilayotganhujjatjismoniytarbiyavasportningijtimoiymohiyatimuammosinio’rganishdamuhimnazariymanbahisoblanadi. Undailg’orinsontafakkuriningkishilarhamdajahon sivilizatsiyasirivojlanishidajismoniytarbiyavasportningyuksakahamiyatito’g’risidagiizlanishinatijasidahosilbo’lganchuqurg’oyalaro’zaksinitopgan.