Narzullayeva zilola samadovna

XXII. O’ZBEKISTONDAJISMONIYTARBIYAVASPORTNINGRIVOJLANISHIDAGIYANGIBOSQICH
1999 yil 27 maydaO’zbekistonVazirlarMahkamasijismoniytarbiyavasportnnigkelajakdagitaqdiriuchunmuhimbo’lgan «O’zbekistondajismoniytarbiyavasportniyanadarivojlantirishchoratadbirlarito’g’risida»giQarorniqabulqiddi. Ushbuqarorningahamiyatishundaniboratki, jismoniytarbiya — sportsohasidagihammasub’ektlarfaoliyatinidavlatimizningyangisiyosiyhamdaijtimoiyiqgisodiysharoitlargamoslashtirish, shuasosidaavvalgitotalitarto’zimnuqsonlaridanqutilishdir.

BuO’zbekistonjismoniytarbiyavasportiningo’zrivojlanishidasifatjihatdanyangibosqichgakirganlininianglatadi.

MustaqilO’zbekistonimizo’zsuverenitetiningbirinchikunlaridanoqjismoniytarbiyavasportningrivojlanishgamilliytaraqqiyotgayordamberuvchiomilsifatidakattae’tiborqaratdi. Aynanshumaqsadlardajismoniytarbiyavasportfaoliyatidagio’zgarishlarjamiyatimizningyangiiqtisodiyhamdasiyosiysharoitlarigamoslashishigaqaratildi, ya’nisotsialistikasosdagijismoniytarbiyavasporttizimidanuningbozoriqtisodiyotiasoslariga, jismoniytarbiyavasportningtotalitartizimdandemokratiktizimgao’tishiamalgaoshiriddi. Davlatimizmustaqildebe’lonqilingandanboshlab, yarimyildanso’ngO’zbekistonRespublikasining «Jismoniytarbiyavasportto’g’risida»giQonuniqabulqilindi, so’ngrajudamuhimmuammolarastasekinhaletilaboshlandi: «Sog’lomavloduchun» ustuvordavlatsiyosati; futbol, tennis, kurashnirivojlantirishto’g’risidagiqarorlar; yirikxalqarosportforumlariningo’tkazilishi; milliykurashningxalqaromiqyosgachiqishi — Xalqarokurashassotsiatsiyasiningto’zilishihamdaushbusportturibo’yichaToshkentdabirinchijahonchempionatiningzafaronao’tkazilishi; O’zRMOQningto’zshshshi, mustaqiljamoasifatidadavlatimizsportchilariningOlimpiyao’yinlaridaishtiroketishivah.k.

Manashundaymuhimishlaramalgaoshirilganligigaqaramasdan, yangahukumatqarorio’ziningkengmiqyosligi, yangiligi, tubdanamalgaoshirilishi, dolzarbligibilanajralibturadi. Bu, shubhasiztarixiyqaror, chunkiuvatanimizsportitarixidayangibosqichniochibberadi.

Birinchidan, jismoniytarbiyavasportningxuquqiyasoslariniyanadarivojlantirishnikeskinoldingaolibchiqadi. Qaror «Jismoniytarbiyavasportto’g’risida»giQonunningyangatahririniishlabchiqishninazardatutadi. Buunidavlatimizningyangisiyosiy, ijtimoiyvaiqgisodiysharoitlarigamoslashtirishdeganidir. Kdrorningushbuqismibajaribbo’lindi. 2000 yilmayoyidaOliyMajlis, O’zbekistonRespublikasi «Jismoniytarbiyavasportto’g’risida»giQonuniningyangitaxririniqabulqildi. Undaquyidagivazifalarqo’yiladi: qonuniyme’yoriyhujjatlarniishlabchiqishvadavlat, jamoathamdaxususiyjismoniytarbiyasporttashkilotlaritomonidanungaamalqilish; sportsog’lomlashtirishklubito’g’risidaginamunaviyqoidalarnitasdiqlash; professionalsportligalari, assotsiatsiyalarhamdaklublarningfaoliyatko’rsatishsharoitlarinitartibgasoluvchime’yoriyhujjatlarpaketiniishlabchiqishvatasdiqpash; sportchilarvaklublaro’rtasidashartnomalartuzish.

Ikkinchidan, qarorjismoniytarbiyavasportnita’limhamdasog’liqnisaqiashtizimidagatubdano’zgarishlarjarayonigaqo’shibyuboradi. «Kadrlartayyorlashmilliydasturi» bilanharakatlarningmuvofiqlashtirilishijismoniytarbiyavasportbo’yichayuqorimalakalikadrlarnitayyorlashsifatiniyaxshilashninazardatutadi, ya’ni: trenerlarnitayyorlashdaNDPIahamiyatinioshirish, menejment, marketing,milliysportturlari, DJTbo’yichamutaxassislarnitayyorlashgakirishishlozim; viloyatuniversitetlarivapedegogikainstitutlariningjismoniytarbiyafakultetlari, maktabgachajismoniytarbiyabo’yichamutaxassislarnitayyorlashuchundavlatstavdartlariniishlabchiqishlarihamdabundaymutaxassislarnitayyorlashgakirishishlarizarur; Davlatsportqo’mitasimutaxassislarningmalakasinioshirish, qaytatayyorlash, attestatsiyalashhamdastajirovkao’tashtiziminiyaratishbo’yichamuhimishlarniamalgaoshirishkerak; Nukus, Namangan, Farg’ona, Qarshi, Buxoro, Navoiy, Termiz, Urganch, Jizzax, Gulistonshaharlaridaolimpiyao’rinbosarlarikollejlarinitashkilqilishyo’liorqaliularningtarmog’inikengaytirishborasidabirqatorishlarniamalgaoshirishlozim.

Jismoniytarbiyavasporttashkilotlariharakatlarining «O’zbekistonRespublikasisog’liqnisaqlashtiziminiislohqilishdavlatdasturito’g’risida»giFarmonibilanmuvofiqlashtiruvchijismoniytarbiyavasportningsog’liqnisaqpashtizimigayanadachuqurroqqo’shilibborishininazardatutadi. Bundaaholio’rtasidasog’lomturmushtarzinishakllantirish; «Sog’lomavloduchun» dasturiniamalgaoshirish, haryilgidispanserizatsiyavako’riqsano’tkazishniamaliyotgatatbiqetish; aholihammaqatlamlariningjismoniyrivojlanishholatidarajasinitekshirish; termajamoalarimiztayyorgarliginitibbiyjihatdanta’minlash; tibbiyjismoniytarbiyadispanserlari, tibbiynazoratkabinetlarihamdajismoniytarbiyatiklanishmarkazlaritarmoqlarinikengaytirish; korxonalar, muassasalarvatashkilotlardayagonasalomatlikhizmatini (usog’liqnisaqlash, mehnatnimuhofazaqilishhamdajismoniytarbiyamutaxassislarinibirlashtiradi) yaratish.

Uchinchidan, qarorbutunjismoniytarbiyasportharakatinijadallashtirishxususiyatigaegabo’lganbirqatormuhimmasalalarnihaletadi. Ushbuyangikiritilganqo’shimchalarningba’zilaridato’xtalibo’tamiz: — jahonningyiriksportdavlatlaridajismoniytarbiyavasportnitashkilqilishningklublishakliengasosiyshaklsifatidarivojlanadi. Ikkitaturdagiklublarrivojlanaboshlaydi — sportklublari («Paxtakor» kabi) vaaholiturliqatlaminisog’lomlashtirishuchunmo’ljallangan, jismoniyitarbiyasog’lomlashtirishklublari;

— mahallamillatnisog’lomlashtirishgao’zxissasiniqo’shadi. O’zbekistonfuqarolarjamiyatiningushbushaklisamaradorliginihayotningo’ziko’rsatdihamdauningbundayolijanobishlarga, ya’nimillatnisog’lomlashtirishtadbirlarigaqo’shilishijismoniytarbiyasog’lomlashtirishharakatigakattakuchbag’ishlaydi;

— uchtadarajadagi «Alpomish» va «Barchinoy» maxsustestlariningkiritilishio’zbeksporttaqsiriuchunkattaahamiyatgaega. Aholiningkundalikturmushigamaxsustestlarningjoriyetilishijismoniytarbiyavasportninghammabo’g’inlarida, jismoniytarbiyasportfaoliyatininghammasub’ektlaridaishlarniboshlabyuborishgaimkonberadi. «Alpomish» va «Barchinoy» me’yorlarinitopshirishgatayyorgarlikko’rishhamdatopshirishbo’yichaishlarnimillatniyanadajismoniyrivojlantirishningmuhimomilisifatidako’ribchiqishlozim. Ushbutestlarningkiritilishiaholiturliqatlamlariningjismoniytayyorgarligihamdasalomatligidarajasinianiqlashgayordamberadi;

— 2000 yildanjamiyatimizhayotidajismoniyrivojlanishvasalomatliktantanasikunisifatidaumumxalq «Sportbayrami»nijoriyetish. Ushbubayramorqalisog’lomturmushtarziniharbirO’zbekistonfuqarosiuchunobro’lihamdae’tiborlidarajagako’tarishgaimkonyaratiladi;

— talabalarsportharakatibirpaytlarasossizyo’qqilinganedivabizjahontalabalarisportharakatddanchetdaqolibketdik. Qarorbuholatgachekqo’yadi. YAngi «Talaba» debnomlangantalabalarjamiyatinitashkiletishhamdauningasosidajahontalabalarsportigaqo’shilishlozim;

— «Kollejsporti» harakatinitashkilqilishbo’yichamuhimvazifaoldimizdaturibdi. Buharakatakademiklitseylarvakasbhunarkollejlaritalabalariningjahonandozalaridarajasidajismoniyrivojlanishinita’minlashizarur;

— jamoalarimizningsporttayyorgarliginioshirishgaqaratilganmuhimyangilik — bu «YAngiobod» va «Bildirsoy» sportbazalaridayozgihamdaqishki

sporxturlaribo’yicha.olimpiyachilarnitayyorlashmarkazlarigabo’lganzamonaviytalablarnihisobgaolganholdaolimpiyao’quvtrenirovkamarkazlariniyaratish;

— milliysportturlari, musobaqalarivao’yinlariniqaytatiklashbo’yichako’pyillardavomidaishlarolibborilmoqsa: SHahrisabzshaxridabolalaro’smirlarsportmaktabibilanRespublika «Kurashnirivojlantirish» markaziochilmoqsa; IppodrombazasidaRespublikaMilliysportturlarinirivojlantirishmarkazitashkilqilindi. Jismoniytarbiyasportfaoliyatiningushbuyo’nalishlaribo’yichaxalqfestivallariniamaliyotgajoriyetishmilliysportturlari, musobaqalarivao’yinlarinirivojlantirishuchunkattaahamiyatgaega. Festivallartumanlar, viloyatlardahamdaikkiyildabirmartarespublikadao’tkaziladi.

Qarorqabulqilinishijismoniytarbiyavasporttizimiuchunmamlakatimizaholisinijismoniytarbiyavasportvositalariyordamidasog’lomlashtirishbo’yichamuhimdavlatvazifasinihaletishdayangiturtki bo’ddi.

XULOSA
2000yilmayoyidaO’zbekistondayangisportsahifasiochildi — birinchibortalabalarningmajmualisportmusobaqalari «Universiada — 2000» o’tkazildi. O’zbekiston Respublikasi PrezidentiI.

I. A. Karimov talabalar startlari qatnashchilariga iliq so’zlar bilanmurojaatqilib, quyidagifikrlarnibildirdi: «Vatanimizvaxalqimizningdunyodagishuhratinitoboraorttirishdasportningahamiyatibeqiyosdir. Buhaqiqatnio’zbekyoshlariningko’psonliyirikmiqyosdagimusobaqalardagig’alabalaritasdiqlaydi.

Sportnafaqatjismoniy, balkima’naviybarkamollikkaerishishdaengmuhimomilhisoblanadi. Uirodanichiniqtiradi, oldingaqo’yilganmaqsadsariqat’iyborishga, qiyinchiliklarnimatonatbilan yengibo’tishgao’rgatadi, g’alabagabo’lganqatiyishonchni, faxrlanishhissinitarbiyalaydi.

Sizninghammalaringizda, yigitvaqizlarimizda, sportchiyoshlardamenxalqimizumidyuldo’zlari, ertangikunishonchihamdatayanchiniko’raman» («Xalqso’zi», 2000 y., 23 may).

Ushbuso’zlarningma’nosinichuquranglabko’ring. Ularsizni, hurmatlio’quvchi, ruxlantirsinvasportzallari, stadionlarihamdasuvhavzalariga yetaklasin. Sportsizninghayotingizdaishonchliyo’ldosh, hammahayotiyvazifalarnihaletishusulibo’lsin.

Mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sportini rivojlantirish sohasida tubdan o’zgarishlar amalga oshirilmoqda. Davlatimiz jismoniy tarbiya va sportning kelajak avlodni sog’lom qilib tarbiyalashdagi o’rnini hisobga olib sport ishlarini yanada takomillashtirish, uning zamon talablari darajasida o’quv va moddiy-texnik bazasini yaratish hamda aholining sportga bo’lgan qiziqishini oshirish yulida maksadli davlat miqyosidagi tadbirlar ishlab chiqilib hayotga tadbiq etilmoqda .

Jismoniy tarbiya ta’lim standarti “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning 4-12 bandiga asosan barcha ta’lim muassasalari o’quvchilarining salomatligini saqlash, jismoniy ko’nikma va malakalarni mustahkamlash, shu bilan bir vaqtda jismoniy rivojlantirishdan iborat.

FOYDALANILGANADABIYOTLARRO’YXATI

1. 
   “Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasining Qonuni // Xalq so’zi.- 2000 - 28 may.
   
2. 
   “Ta’lim to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasining Qonuni. //Turkiston gazetasi.-1997. - 1oktyabr.
   
3. 
   “O’zbekistonda jismoniy tarbiyava sportni rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qonuni //Xalq so’zi.- 1999. - 27 may.
   
4. 
   “O’zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasining tashkil etish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qonuni //Xalq so’zi.- 2002. - 31oktyabr.
   
5. 
   “Sog’lom avlod uchun ordenini ta’sis qilish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni //O’zbekiston ovozi. - 1993. - 5mart.
   
6. 
   “Bolalar va o’quvchi yoshlarni jismoniy tarbiyalash” O’zbekiston Respublikasining Konsepsiyasi //Ma’rifat. - 1992. - B. 43-48.
   
7. 
   Karimov I.A. Barkamol avlod O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. - T: O’zbekiston, 1991. - B. 26.
   
8. 
   KarimovI.A. O’zbekiston-kelajagibuyukdavlat. - T.: O’zbekiston, 1992. - B. 62.
   
9. 
   KarimovI.A. O’zbekistonningo’zistiqlolvataraqqiyotyo’li. - T.: O’zbekiston,1992. - B. 78.
   
10. 
    AbdullayevA, XonkeldiyevSH. Jismoniytarbiyanazariyasivauslubiyati. - T.: O’zDJTI, 2005. - B. 231.
    
11. 
    AyrapetyansL.R, PulatovA.A. Nauchno-texnologicheskiyeosnovы podgotovkiyunыx sportsmenov na nachalnom etape obucheniya //Fan sportga. - Toshkent, 2005. - №1. - B 6.
    
12. 
    Alabin V.G, Alabin A.V, Bizin V.P. Mnogoletnyaya trenirovka yunыx sportsmenov: Ucheb. posobiye. - Xarkov: Osnova, 1993. - S. 244.
    
13. 
    AtoyevA.K, NosirovM. Jismoniytarbiyavashaxsningaxloqiytarbiyasi. - T., 1993. - B. 143.
    
14. 
    Bernshteyn N.A.O lovkosti i yee razvitii. - M.: FiS, 1991. - S. 288.
    
15. 
    BogdanovG.P. Tempы vozrastnogo razvitiya raznыx dvigatelnыx kachestv u shkolnikov //Problemы zdorovya, fizicheskogo razvitiya i bezopasnosti detey i uchasheysya molodeji Severa. - Muramansk, 1993. - S. 69-70.
    
16. 
    BogdanovG.P. Fizicheskiye nagruzki pri razvitiye vыnoslivosti i bыstrotы v bege //Fizicheskaya kultura v shkole. - Moskva, 1987. - №8. - S. 15-21.
    
17. 
    BoltayevZ.B, KipchokovB., TuychiyevS. Tarbiyaning vazifasi bolalar va o’smirlar jismoniy tayyorgarligining muhim tarkibiy qismi//Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalari: Oliy ta’lim muassasalari ilmiy-nazariy anjumani materiallari. - T., 2008. - B. 21.
    
18. 
    BompaT. Podgotovkayunыxchempionov: Piyer. sangl. - M.: Astrel, AST, 2003. - S. 260.
    
19. 
    Bondarchuk A. yeshe raz o sportivnoy forme//Legkaya atletika. - Moskva, 1991. - №1. - S. 11-13.
    
20. 
    Verxoshanskiy YU.V. Osnovы spetsialnoy podgotovki sportsmenov. - M.: FiS,2002. -S. 332.
    
21. 
    Volkov L.V. Sportivnaya podgotovka detey i podrostkov. - K.: Veja, 1998. -S. 191.
    
22. 
    Volkov L.V. Teoriya i metodika detskogo i yunosheskogo sporta. -K.: Olimpiyskaya literatura, 2002. -S. 293.
    
23. 
    Volkov L.V., Romashov A.V. Predsorevnovatelnaya podgotovka: Ucheb. posobiye. - Smolensk, 1991. - S. 107.
    
24. 
    Volkov N.I. Bioximiya: UchebnikdlyaIFK. - M.: FiS, 1986. - S. 89-92.
    
25. 
    Volkov N.I. Rekordы vыnoslivosti: proshloye, nastoyasheye, budusheye //Teoriya i praktika fizicheskoy kulturы. - Moskva, 1994. - №10. - S. 65.
    
26. 
    Vrublevskiy ye.P. Osobennosti podgotovki sportsmenok v skorostno-silovыx vidax legkoy atletiki //Teoriya i praktika fizicheskoy kulturы. - Moskva, 2005. - №7.- S. 60-63.
    
27. 
    Goncharova O.V. Yosh sportchilarning jismoniy qobiliyatlarini rivojlantirish. T.: O’zDJTI, 2005. - B. 171.
    
28. 
    GrachevO.K. Fizicheskayakultura: Ucheb.posobiye /Pod. red. dotsenta ye.V.Xarlamova. - M.: IKS - Mart, 2005. - S. 464. - (Seriya«Uchebnыykurs»).
    
29. 
    Guba V.P. Osnovы raspoznavaniya rannego sportivnogo talanta. Ucheb. posobiye dlya VUZov. - M.: Terra-sport, 2003. - S. 206.
    
30. 
    Guba V.P., Nikitushkin V.G., Kvashuk P.V. Individualnыe osobennosti yunыx sportsmenov. - Smolensk, 1997. - S. 219.
    
31. 
    Gujalovskiy A.A. Osnovы teorii i metodiki fizicheskoy kulturы. - M.: FiS, 1986. - S. 366.
    
32. 
    Detskaya legkaya atletika: Programma: Prakticheskoye rukovodstvo dlya organizatorov zanyatiy. - M.: Terra-sport, Olimpiya Press, 2002. - S. 72.
    
33. 
    Eremenko I.A. Postroyeniye sportivnoy trenirovki begunov- bareristov na etape nachalnoy sportivnoy spetsializatsii v gruppovoy individualnoy podgotovke: Avtoref. diss….kand. ped. nauk. - M., 1996. - S. 19.
    
34. 
    JeleznyakYU.D., PetrovP.K. Osnovы nauchno-metodicheskoy deyatelnosti v fizicheskoy culture i sporte: Ucheb. posobiyedlyaVUZov. - M.: Akademiya, 2002. - S. 264.
    
35. 
    JilkiA.I., KuzminV.S., Sidorchuk ye.V. Legkayaatletika: Ucheb.posobiyedlyaVUZov.-M.:Akademiya, 2003. - S. 464.
    
36. 
    Zaporojanov V.A. Kompleksnыy kontrol v sovremennom sporte //Teoriya i praktika fizichesoy kulturы. - Moskva, 1982. - №2. - S. 41-43.
    
37. 
    Zatsiorskiy V.M. Fizicheskiye kachestva sportsmena.- 2-eizd. - M.: FiS, 1970. - S. 31.
    
38. 
    IvankovCH.T. Teoreticheskiye osnovы metodiki fizicheskogo vospitaniya. - M.: Insan, 2000. - S. 352.
    
39. 
    IvanovV.S. Osnovы matematicheskoy statistiki: Ucheb. posobiye dlya IFK. - M: FiS, 1990. - S. 280.
    
40. 
    Ivochkin V.V. Normativnыe trebovaniya k mnogoletney podgotovke yunыx begunov na sredniye distansii //Legkayaatletika. - M., 1990. - S. 31-38.
    
41. 
    Ivochkin V.V. Postroyeniye uchebnыx programm dlya uchashixsya sportivnыx shkol //Postroyeniye trenirovki po godam obucheniya v sport shkolax: Tez. dokl. Vsesoyuzn. nauchno-prakticheskoykonfensii. - M., 1987. - S 23-25.
    
42. 
    Ippolitov YU.A., CHeburayev V.S. Metodicheskiye osnovы sovershenstvovaniya sportivnыx uprajneniy posredstvom optimizatsii ix xarakteristik //Teoriya i praktika fizicheskoy kulturы. - Moskva, 1998. - №10. - S. 23-25.
    
43. 
    Isayev A.A. Olimpiyskaya pedagogika: opыt modelirovaniya psixologo-pedagogicheskix texnologiy detsko-yunosheskogo sporta. - M.: FiS, 1998. - S. 240.
    
44. 
    Karpman V.L. Serdechno-sosudistaya sistema i transport kisloroda pri mыshechnoy rabote: Leksiya. - M., 1985. - S. 31.
    
45. 
    Kerimov F.A. Sport soxasidagi ilmiy tadqiqotlar. - T.: Zar qalam, 2004. - B. 334.
    
46. 
    KerimovF.A., UmarovM.N. Sportda prognozlashtirish va modellashtirish. - T.:O’zDJTI, 2005.- B. 279.
    
47. 
    Kim V.V., Matveyev YU.I. Vibrodozimetricheskiy kontrol v fizicheskix uprajneniyax sportsmena: Metod. posobiye. - M., 1990. - S. 48.
    
48. 
    KorenbergV.B. Nadyojnostresheniyadvigatelnыx zadach //Teoriya i praktika fizicheskoy kulturы. - Moskva, 1997. - №10. - S. 18-23.
    
49. 
    Kravchuk A.I. Fizicheskoye vospitaniye detey rannego i doshkolnogo vozrasta: Monografiya. - Novosibirsk: Izd-vo NGPU, 1998. - S. 136.
    
50. 
    Kulakov V.N. Postroyeniye godichnogo sikla trenirovki yunыx begunov na sredniye distansii //Legkayaatletika. - M., 1990. - S. 61-70.
    
51. 
    Kulikov L.M. Upravleniye sportivnoy trenirovkoy: sistemnost, adaptatsiya, zdorove: Avtoref. diss…. ped. nauk. - M., 1996. - S. 48.
    
52. 
    Kuramshin YU.F. Metodы obucheniya dvigatelnыm deystviyami razvitiya fizicheskix kachestv: Teoriya i texnologiya primeneniya: Ucheb. posobiye. - SPb., 1998. - S. 58.
    
53. 
    KurbanovSH., SeytxalilovE.A. Natsionalnaya programma popodgotov kekadrov: Vliyaniyenarazvitiyeobshestva. - T., 1999. - S. 103.
    
54. 
    Kuris V.N. Teoriya i metodika obucheniya prыjkam na dorojke. -T., 1994. - S. 405.
    
55. 
    Legkayaatletika: Programmadlyadetsko-yunosheskixsportivnыx shkol. - M., 1971. - S. 25.
    
56. 
    Leonenko I. Formula vыnoslivosti //Legkaya atletika. - Moskva, 1979. - №9. - S. 11.
    
57. 
    Linets M. Vozrastnыe zakonomernosti stanovleniya i soxraneniya sportivnogo masterstva v bege na sredniye distansii //Legkaya atletika. - Moskva, 1990. - №9. - S. 80.
    
58. 
    Loktev S.A. Legkaya atletika v detskom i podrostkovom vozraste: Prakticheskoye. rukovodstvo dlya trenera. - M.: Sovetskiy sport, 2007. - S. 402.
    
59. 
    Loktev S.A. Ostorojno deti! //Legkaya atletika. - Moskva, 1991. - №12. - S. 9-12.
    
60. 
    Lyax V.I. Koordinatsionnыe sposobnosti shkolnikov //Teoriya i praktika fizicheskoy kulturы. - Moskva, 2000. - №1. - S. 24.
    
61. 
    Lyax V.I. Sovershenstvovaniye spetsificheskix koordinatsionnыx sposobnostey //Fizicheskaya kultura v shkole. - Moskva, 2001. - №2. - S. 7-14.
    
62. 
    Lyax V.I. Testы o fizicheskom vospitanii shkolnikov: Posobiye dlya uchitelya. - M: AST, 1998. - S. 272.
    
63. 
    Makarov A.N. Legkaya atletika. - M.: Prosvyasheniye, 1990.- 205s.
    
64. 
    Malkov ye. Smena pokoleniy //Legkaya atletika. - Moskva, 1991. - №2. - S. 27.
    
65. 
    MalsevaI.G.Strukturafizicheskoynagruzkiprivospitaniivыnoslivostiudetey 6-letnogovozrasta: Avtoref.diss….ped.kand.nauk. -Omsk, 1989. -S. 20.
    
66. 
    Matveyev L.P. Obshaya teoriya sporta: Uchebnik. - M., 1997. - S. 387.
    
67. 
    Matveyev L.P. Osnovы obshey teorii sporta i sistemы podgotovki sportsmenov: Ucheb. posobiye. - K., 1999. - S. 317.
    
68. 
    Matveyev L.P. Teoriya i metodika fizicheskoy kulturы: Uchebnik dlya IFK. - M., 1991. - S. 543.
    
69. 
    Matveyev L.P. Etot mnogolikiy, vosxishayushiy i vozmushayushiy sport //Fizkultura v shkole. - Moskva, 1999. - №1. - S. 40-44.