Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

«Obodonchilikka yaraydigan biron qarich yerning ham zoye bo„lishini ravo 
ko„rmasdi»
. 

---

461 
Tarix bu ko„hna dunyoda o„tgan ko„p jahongirlarni biladi. Ularning aksariyati 
faqat buzgan. Amir Temurning ulardan farqi shundaki, u umr bo„yi bunyodkorlik 
bilan mashg„ul bo„lgan. 
Uning 
«Qay bir joydan bir g„isht olsam, o„rniga o„n g„isht qo„ydirdim, bir 
daraxt kestirsam, o„rniga o„nta ko„chat ektirdim»
, degan so„zlari fikrimizning 
dalilidir. 
Eng muhimi, mazkur qurilishlar geografiyasi birgina Turkiston bilan chegaralanib 
qolgan emas. Buning isboti sifatida Sohibqiron qadami yetgan joylardagi tarixiy 
obidalarni eslashning o„zi kifoya. 
Amir Temur Movarounnahr va Xurosonning shahar va qishloqlarida, hatto Janubiy 
Ozarbayjon va Kobul kabi uzoq yerlarda ham obodonlik ishlarini olib borgan, 
sug„orish inshootlarini qurdirgan. 
Shu ma‟noda men buyuk bobomizdan qolgan har bir tarixiy yodgorlikni, u qayerda 
joylashgan bo„lmasin, xalqlarni bir-biriga bog„lab turuvchi beqiyos vosita, deb 
bilaman. 
Bir o„ylab ko„raylik. Ahmad Yassaviy maqbarasi qurilganiga olti asr bo„ldi. Shu 
vaqt ichida bu maskan dunyoning turli burchaklaridan kelgan minglab-millionlab 
ziyoratchilarni ma‟naviy jihatdan birlashtirib, ezgulikka da‟vat etib kelmoqda. 
«Agar bizning qudratimizni bilmoqchi bo„lsangiz, qurgan binolarimizga 
boqing»
, deganda Amir Temur, eng avvalo, o„z xalqiga, kelajak avlodlariga murojaat 
qilgan, desak yangilishmagan bo„lamiz. 
To„rtinchidan
, har qanday jamiyat taraqqiyotini ilm-ma‟rifatsiz tasavvur qilib 
bo„lmaydi. Buni teran anglagan Sohibqiron hokimiyatga kelishi bilan chiqargan 
dastlabki farmonlarini madrasalar barpo etish, ilm toliblariga nafaqalar tayinlash bilan 
bog„lagan. Qaysi bir shaharga tashrif buyurmasin, Amir Temur eng avvalo o„sha 
yerlik olim-u fozillar bilan uchrashar, ular bilan suhbat qurar, turli mavzularda 
bahslashar edi. 
Tarix, tibbiyot, matematika, astronomiya, me‟morchilik sohalarida yuksak 
salohiyatga ega Amir Temur uchun bu tabiiy hol edi. Mazkur fazilat Sohibqironning 
avlodlari – ayniqsa, Mirzo Ulug„bekka o„tgani – shubhasiz. Mirzo Ulug„bekning 
davlat arbobi bo„lish bilan bir qatorda buyuk olim darajasiga yetishishida bobosi Amir 
Temurning ta‟siri benihoya katta bo„lgan. U Ulug„bekdagi noyob iste‟dodni 
boshdanoq payqab, safarlarda ham yonida olib yurib, dunyoning mashhur olimlari 
tarbiyasidan bahramand etgan.