Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

birinchidan
, 
viloyatlarda oliy universitet ta‟limini tashkil etish, bu joylarda ilmiy-ma‟rifiy ishlarni 
rivojlantirishga, eng olis va chekka shaharlarni madaniy-ma‟rifiy markazga 
aylantirishga asos bo„ldi. Ilmiy va ma‟rifiy ishlar xalq hayotiga tobora chuqurroq kirib 
bora boshladi. Bu mamlakat aholisi ongi va dunyoqarashini kengaytirishda katta 
ahamiyat kasb etdi. Bevosita mehnat jarayoni bilan bog„liq odamlar endi ilmiy 
yangiliklardan doimo va o„z vaqtida xabardor bo„lib bordilar. Yangidan-yangi ilmiy-
texnikaviy ishlanmalar, ixtirolar yaratilgan joyida tezroq ishlab chiqarishga joriy 
etilish imkonlari vujudga keldi. 
Ikkinchidan
, O„zbekiston tarixiy-jug„rofiy jihatdan xilma-xil sharoit va iqlimga 
ega bo„lgan mamlakat. Buning ustiga, turli hudud xalqlari umumiy tarixga ega 
bo„lgani bilan ruhiyati, yashash tarzi, voqelikka munosabati, uni idrok etish jihatidan 
ozmi-ko„pmi farqlanadi. Bu hol bir viloyatning o„zida ham turli ko„rinishlarda ko„zga 

---

418 
tashlanadi. Ana shunday mamlakatda har bir hududning o„ziga xos jihatlarini hisobga 
olmaslik mumkin emas edi. 
Xususan, qadimiy Xorazm mashhur matematiklari, astronomlari, tarixchilari va 
davlat arboblari bilan, Farg„ona vodiysi esa dunyo tan olgan shoir-u adiblari bilan 
mashhurdir. Uzoq davom etgan mustamlakachilik, haddan tashqari markazlashtirish 
natijasida markazdan uzoqda yashaydigan aholining ilmiy-madaniy saviyasi ancha 
orqada qoldi. Bu mamlakat ishlab chiqarishiga, iqtisod va umuman taraqqiyotiga 
kuchli salbiy ta‟sir ko„rsatdi. 
Ana shu salbiy oqibatlarni zudlik bilan bartaraf etish uchun ham joylarda universal 
ta‟lim tizimini joriy etish hayot taqozosiga aylandi. 
Uchinchidan
, viloyat universitetlarining tashkil etilishi hayot bilan ilmning, 
nazariya bilan amaliyotning yaqinlashuviga katta yordam berdi. 
Hozirgi kunda ilm-u fan sohasida ham raqobat muhiti hayotiy zarurat bo„lib qoldi. 
Busiz esa taraqqiyot bo„lmaydi. Ilm-fandagi raqobat yangi-yangi fikr va g„oyalarga 
turtki beradi, kishi dunyoqarashini kengaytiradi. Qaysi universitet o„z ixtirolari, ilmiy 
xulosa va ishlanmalari bilan nom chiqarsa, o„sha universitetning nufuz va e‟tibori 
osha boradi.