Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

«qurolli majoro keskinlashgan taqdirda chegaralarni tan olmasdan, 
qo„shni davlatlar hududiga yopirilib kirishga tayyor turgan qochoqlar 
muammosi vujudga keladi. Odatda, bu oqimda chegara orqali non va boshpana 
topishnigina emas, balki odamlarning qalbiga yangi g„ulg„ula solishni 
istaydiganlar ham kirib keladi»
. 
Bu muammoning ikki juda muhim tomoni bor. 
Birinchidan
, Prezident I.Karimov 
ta‟kidlaganidek, o„zaro nizolar, mojarolar, to„qnashuvlar va qurolli qirg„inlardan azob 
chekkan va natijada o„z uyini, boshpanasini, qadrdon go„shasini tashlab ketishga 
majbur bo„lgan jabrdiyda qochoqlar bilan birga badniyat, odamlarni junbishga 
keltiradigan, o„z xatti-harakati, gap-so„zlari, g„ayriinsoniy mafkurasi bilan muqim va 
tinch yashayotgan aholini sarosimaga soladigan, ularga tahdid qiladigan odamlar ham 
chegaradan o„tib, kirib keladilar. Bu tinch va barqaror hayot kechirayotgan boshqa bir 
mamlakatda hayot izmini o„zgartirish tahlikani kuchaytirish va shu yo„l bilan 
taraqqiyotga g„ov bo„lishga olib keladi. 
Ikkinchidan
kutilmaganda mamlakat hududiga kirib kelgan och va yupun odamlar 
taqdiriga befarq qarab bo„lmaydi. Natijada tinch aholining moddiy, ma‟naviy va 

---

259 
ijtimoiy hayotiga zarar keltiradigan omillar vujudga keladi. Bu eng avvalo iqtisod 
bilan, moddiy ne‟matlar bilan bog„liq bo„lgan, qochoqlarni kundalik oziq-ovqat bilan 
ta‟minlash, yashash sharoitini yaratish, turli yuqumli kasalliklarning oldini olish 
maqsadida ularning sanitariya holatini nazorat qilish va tibbiy xizmat ko„rsatish 
muammolarini keltirib chiqardi. Bunday holat ayni endigina taraqqiyot yo„liga chiqib 
olayotgan mamlakatlarda mavjud tabiiy qiyinchiliklar ustiga juda katta kutilmagan 
qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. 
Afg„oniston va Tojikistondagi mojarolarning bunday uzoqqa cho„zilib 
ketayotganini, muammolarning chigallashib, tobora jiddiy tus olib borayotganini ayni 
ana shu mamlakatlar aholisi dastlab unchalik ham baholay olmadilar. Buning ustiga 
ayni ana shu mamlakatlardagi mavjud vaziyat orqali nafaqat ularda, umuman Yer 
yuzida, boshqa mintaqalarda ham yangidan-yangi muammolar vujudga kelgan, jinoiy 
unsurlar ko„paygan edi. Jumladan, narkotik moddalar bilan shug„ullanish, xalqaro 
terrorizm va qurol-yaroq kontrabandasi jiddiy tarzda avj ola boshladi. Bu nafaqat ayni 
ana shu ikki mamlakatning, balki butun dunyo xalqlarining hayotiga tahdiddir. Zotan, 
Prezident I. Karimov iborasi bilan aytganda, dunyodagi mavjud narkotik 
moddalarning 75 foizi faqat Afg„onistonda yetishtirilayotganligi, uning 90 foizi 
Yevropaga tarqatilayotganligining o„zi ayanchli emasmi? Sharq-u G„arb muno-
sabatlarini, Mag„rib-u Mashriq o„rtasidagi juda katta madaniy, ma‟naviy, iqtisodiy, 
siyosiy aloqalarni kuchaytirish o„rniga insoniyat zotiga qiron keltiruvchi zahri qotilni 
umumjahon bozorining noyob mahsulotiga aylantirish va shu yo„l bilan jahon 
xalqlarini tanazzulga keltirishdan dahshatliroq narsa yo„q. 
O„zbekiston rahbari bu muammoni umumjahon taqdiriga daxldor masala sifatida 
ko„taradi.