Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

 
Jaloliddin Manguberdi tavalludining 800 yilligiga bag„ishlangan tantanali 
marosimda so„zlangan nutq 
Assalomu alaykum, aziz, vatandoshlar! 
Qadrli mehmonlar! 
Xonimlar va janoblar! 
Avvalo, barchangizni qadimiy va muqaddas Xorazm zaminida turib, Vatan 
ozodligi uchun jon fido qilgan buyuk ajdodimiz Jaloliddin Manguberdi tavalludining 
800 yilligi bilan muborakbod etaman. 
Vatanimizning ko„pming yillik tarixi el-yurtimizni bosqinchi, yovuz kuchlardan 
himoya qilish, millatimizning erkinligi va or-nomusini asrash yo„lidagi buyuk 
voqealarni, bu kurashlarda jasorat va mardlik ko„rsatgan buyuk shaxslarning 
nomlarini asrlar davomida o„zining yorqin xotirasida saqlab kelmoqda. 
Jaloliddin Manguberdi – ona yurt himoyachisi, jasur sarkarda va davlat arbobi, 
xalqimizning Spitamen, Muqanna, Najmiddin Kubro, Amir Temur singari tarixda 
o„chmas iz qoldirgan milliy qahramonidir. 
Jaloliddin Manguberdi – bor-yo„g„i o„ttiz ikki yillik qisqa hayoti davomida el-u 
yurt uchun, xalq ozodligi uchun so„nmas xizmat qilishga ulgurgan ulug„ ajdodimizdir. 
Aziz do„stlar! 
Jaloliddin Manguberdining beqiyos jasoratini anglash uchun, avvalo, shu 
davrlarning mashaqqatli va beshafqat sahifalarini o„zimizga tasavvur qilib ko„raylik. 
Shu paytgacha hech qaysi davlat, hech qaysi el bas kelolmagan, Xitoy va bepoyon 
Sibir yerlaridan boshlab bugungi Kaspiy va Qora dengiz bo„ylarigacha bo„lgan 
o„lkalarni zabt etgan, yo„lida uchragan shahar-qishloqlarni yondirgan, dahshati 
o„zidan oldin yetib, ne-ne shoh-u shahanshohlar, amir-u sultonlar, sarkardalar 
yuragiga vahima solgan Chingizxon lashkarining Xorazm ustiga balo-qazoday 
yopirilib kelayotganini ko„z oldingizga keltiring. 
Bir tomondan, boy-badavlat, ikkinchi tomondan, parokanda bo„lib yotgan 
yurtimizning o„sha paytdagi ahvolini ham bir o„zingizga tasavvur qilib ko„ring. 
Chingizxon shunday bir mash‟um kuch ediki, dunyodagi manaman degan qancha 
zotlar uning qarshisida tiz cho„kib, qullug„ qilib yashashga tayyor edi. 
Muhammad Xorazmshoh atrofidagi ko„plab beklar ham yov qo„liga taslim 
bo„lishni afzal ko„rganlarida, Jaloliddin bu fikrga qarshi chiqib, o„zining beqiyos 
jasorati va qat‟iyatini namoyon etdi. Shu paytgacha mag„lubiyatga uchramagan 
mo„g„ul lashkariga qarshi o„n bir yil muttasil jang qildi. Va g„animlarga shunday 
qaqshatqich zarbalar berdiki, hatto Chingizxonday makkor va beshafqat, dunyoning 
yarmini zabt etgan fotih ham unga tan berishga majbur bo„ldi. 

---

482 
Aytinglar, aziz do„stlar, ana shunday qaltis vaziyatda o„zi kabi fidoyi, botir 
insonlarni jipslashtirib, Xorazm zaminini toptashga shay turgan yovuz dushmanga 
qarshi chiqish uchun odamda qanday jur‟at, qanday yurak, qanday iroda, qanchalar 
baquvvat imon-e‟tiqod bo„lishi kerak? 
Aytinglar, buning uchun insonda Vatanga muhabbat, el-u yurtga sadoqat, fidoyilik, 
ozodlikka intilish tuyg„usi nechog„li bo„lishi kerak? 
Qani, aytinglar, do„stlarim, qadrdonlarim, oldindan o„zini qurbon bo„lishini 
bilaturib, lekin Vatan uchun, uning or-nomusi, uning tarixi va istiqboli uchun, 
zimmasiga shunday og„ir qismatni olgan zotlarni tarixda ko„p uchratish mumkinmi? 
Aminman, bunday shijoatli va mard o„g„lonni dunyoga keltirgan, voyaga 
yetkazgan xalq har qancha hurmat-ehtiromga, har qancha tasannolarga munosibdir. 
Hurmatli mehmonlar! 
Qadrli do„stlar! 
Sulton Jaloliddin Manguberdi o„z elining baxt-u saodati uchun hayot-mamot 
janglarida jon fido etdi. Lekin dunyoda hech qanday xayrli ish beiz ketmaydi. Millat 
ruhi, odamzodning ozodlik sari intilishi abadiydir. 
Oradan bir asr o„tib, sohibqiron Amir Temur Jaloliddin Manguberdi boshlagan 
ozodlik kurashini yangi sharoit va ulkan miqyoslarda davom ettirdi. Ona yurtimizni 
bosqinchilardan xalos qilib, markazlashgan qudratli davlat barpo etdi. 
Muhtaram jamoat! 
Jaloliddin Manguberdining hayot yo„lini tahlil qiladigan, o„sha tarixiy voqealarga 
bugungi kun ko„zi bilan qarab baho beradigan bo„lsak, ular bizni mana shunday tabiiy 
va ibratli saboq xulosalarni chaqirishga undaydi.