Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

6+2 guruhining uchrashuvi 
1999-yil, 19-20-iyul kunlari Toshkentda Afg„oniston muammosini hal qilish 
bo„yicha «6+2» guruhining navbatdagi uchrashuvi bo„lib o„tdi. Bu guruhga 
Afg„oniston bilan chegaradosh olti davlat – Eron, Xitoy, Pokiston, Tojikiston, 
Turkmaniston hamda O„zbekiston, shuningdek, Amerika Qo„shma Shtatlari va 
Rossiya kiradi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti rahbarligida tashkil etilgan mazkur 
anjumanda O„zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov nutq so„zladi. 
Afg„onistondagi bugungi vaziyat ayni vaqtda nafaqat mazkur mamlakatning, balki 
unga qo„shni davlatlarning, qolaversa, butun xalqaro jamoatchilikning muammosiga 
aylangan. Negaki, bugun bu tuproqda davom etayotgan urush balosi bilan birga, 
narkotik moddalar va qurol-yaroq kontrabandasi, diniy ekstremizm va fanatizm, 
terrorchilik xavfi mintaqadagi barcha davlatlarga, binobarin yalpi xavfsizlikka jiddiy 
tahdid solayapti. «6+2» guruhining Toshkent uchrashuvi mazkur mojaroni tinch yo„l 
bilan hal etish choralarini topishga xizmat qiladi. 
Uchrashuvda so„zga chiqqan BMT Bosh kotibining Afg„oniston bo„yicha o„sha 
paytdagi maxsus vakili L.Braximi BMT O„zbekistonning ushbu mojaroni hal etish 

---

260 
borasidagi sa‟y-harakatlarini yuksak baholashini ta‟kidladi. U BMTning o„sha 
paytdagi Bosh kotibi Kofi Annanning «6+2» guruhining Toshkent uchrashuvini 
qo„llab-quvvatlab, Prezident Islom Karimov nomiga yo„llagan maktubini o„qib 
eshittirdi. 
Ta‟kidlash kerakki, «6+2» guruhining tashkil topishi, uning uchrashuvlarini 
muntazam tashkil etish o„z-o„zidan bo„layotgan ish emas. U nihoyatda mashaqqatli va 
og„ir mehnat mahsulidir. Xususan, bu jarayonda O„zbekiston hukumatining salmoqli 
hissasi bor. Negaki, Afg„onistonda tinchlik va barqarorlik o„rnatilishi mamlakatimiz, 
qolaversa, butun mintaqa xavfsizligini ta‟minlash uchun sharoit yaratadi. Xavfsizlik 
va barqarorlik esa taraqqiyotning eng muhim shartidir. 
Shu boisdan O„zbekiston Prezidenti Islom Karimov 1993-yilda BMT Bosh 
Assambleyasining 48-sessiyasida so„zlagan nutqida Afg„oniston muammosiga jahon 
hamjamiyatining e‟tiborini qaratib, bu masalaning nechog„li jiddiy ekanini alohida 
ta‟kidlagan edi. BMT Bosh Assambleyasining 1995-yilda bo„lib o„tgan 50-sessiyasida 
esa davlatimiz rahbari Afg„oniston muammosini bartaraf etish borasida qator amaliy 
takliflarni ilgari surdi. Xususan, bu davlatga qurol-yaroq kiritishni qat‟iy taqiqlash 
zarurligini alohida qayd etdi. 
Shuningdek, Islom Karimov boshqa ko„plab xalqaro anjumanlarda, turli davlatlar 
rahbarlari bilan muzokaralarda mintaqa xavfsizligini mustahkamlash, buning uchun 
eng avvalo, Afg„oniston mojarosini tinch yo„l bilan bartaraf etish zarurligini 
takrorlashdan charchamaydi. 
Zero, Afg„onistondagi urush nafaqat bizga yoinki mintaqamizga, balki xalqaro 
xavfsizlikka, hatto insoniyat kelajagiga jiddiy xavf tug„dirayotgani sir emas. Ya‟ni, 
bugun mazkur muammo faqatgina qurolli harakatlar bilangina bog„liq emas, balki bu 
tuproqda ulkan miqdorda narkotik moddalar va qurol-yaroq kontrabandasi avj 
olayotgani, terrorchilik va diniy ekstremizm unsurlari urchib borayotgani ham jahon 
ahlini haqli ravishda tashvishga solayotgani tabiiy. 
1997-yili O„zbekiston Prezidenti Afg„onistonga chegaradosh olti mamlakat va 
AQSH hamda Rossiya ishtirokida muloqot guruhi tashkil etish tashabbusini ilgari 
surdi. Oradan ko„p o„tmay, bu tashabbus hayotda o„z in‟ikosini topdi. «6+2» guruhi 
tashkil etildi. Uning birinchi uchrashuvi 1997-yil 16-oktabrda Nyu-Yorkda bo„lib 
o„tgan edi. 
Toshkent anjumanida ishtirokchilar Afg„oniston mojarosini tinch yo„l bilan hal 
etish chora-tadbirlari xususida o„z fikr-mulohazalarini bayon qildilar. Afg„onistonning 
ichki muammolarini bartaraf etishda tashqi kuchlarning aralashuviga chek qo„yish, 
o„zaro nifoqdagi tomonlar o„rtasida to„g„ridan-to„g„ri muzokaralarni boshlash 
zarurligi ta‟kidlandi. 
Anjuman nihoyasida «Afg„onistondagi mojaroni tinch yo„l bilan bartaraf etishning 
asosiy tamoyillari to„g„risida»gi Toshkent Deklaratsiyasi imzolandi. 
Uchrashuv yakunida mahalliy va xorijiy ommaviy axborot vositalari vakillari 
uchun matbuot anjumani bo„ldi. Unda L.Braximi «6+2» guruhi uchrashuvining 
bevosita Afg„oniston joylashgan mintaqa – O„zbekistonda o„tayotgani muhim 

---

261 
ahamiyat kasb etajagini ta‟kidladi. Yana bir e‟tiborga molik tomoni shundaki, 
Toshkent uchrashuvida Afg„onistondagi ikki asosiy guruh «Tolibon» harakati hamda 
Afg„oniston Birlashgan fronti vakillari ilk bor bir stol atrofiga yig„ildi. Shuningdek, 
qabul qilingan Toshkent Deklaratsiyasi Afg„onistonda tinchlik o„rnatish yo„lidagi 
zalvorli qadam bo„lganini qayd etdi. BMT Bosh kotibining Afg„oniston bo„yicha 
maxsus vakili mazkur Deklaratsiya uzoq vaqt mobaynida ishlab chiqilgan va o„zida 
Afg„oniston zaminida tinchlik o„rnatishning asosiy tamoyillarini jamlash bilan birga, 
endilikda «6+2» guruhi a‟zolarining nuqtayi nazari va qarashlarini umumlashtiradigan
muhim hujjat sifatida ham amal qilishini aytdi. 
Darhaqiqat, Toshkent Deklaratsiyasining qabul qilinishi katta ahamiyatga ega. U 
«6+2» guruhiga a‟zo davlatlar hamda Afg„onistonda nizolashayotgan tomonlar uchun 
tinchlikka eltuvchi xarita vazifasini bajarishga qaratilgan. Matbuot anjumanida 
ta‟kidlandiki, Deklaratsiya so„nggi manzil emas. U «Tolibon» bilan Birlashgan front 
o„rtasida, shuningdek, ular bilan «6+2» guruhi a‟zolari o„rtasida to„g„ridan-to„g„ri 
muloqot yo„lga qo„yilishiga va Afg„onistonda tinchlik o„rnatish jarayoni izchil davom 
etishiga umid uyg„otdi.