Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

«Biz ittifoq va 
respublikalarning vazifalarini, burchlarini va o„zaro majburiyatlarini aniq-

---

25 
ravshan belgilab qo„yish, respublikalar mustaqilligini har jihatdan 
mustahkamlash tarafdorimiz»,
– deb ta‟kidladi. Oradan biroz o„tgandan so„ng – 
O„zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining 1990-yil 23-martidagi Plenumida u 
O„zbekistonning iqtisodiy mustaqillikka erishishning asosiy yo„llarini ko„rsatib: 
«Siyosiy sistemani yangilash masalalarini O„zbekistonning iqtisodiy mustaqilligi 
muammolaridan ajralgan holda qarash mumkin emas. Bizda bunday 
mustaqillik uchun shart-sharoit bor»,
– degan fikrni bildiradi. 
Darhaqiqat, 1980-yillarning oxirlaridan boshlab respublikada iqtisodiy va siyosiy 
suverenitet uchun qadam-baqadam chora-tadbirlar ko„rildi. Masalan, O„zbekiston 
SSR Oliy Soveti 1989-yil 25-noyabrida bo„lgan «O„zbekiston SSRni iqtisodiy va 
sotsial rivojlantirishning 1990-yilgi Davlat plani to„g„risida»gi masalani muhokama 
qilar ekan, respublikaning iqtisodiy mustaqilligiga oid muhim tadbirlarni belgiladi. 
«1990-yilga mo„ljallangan plan, – deb ta‟kidlanadi sessiyada, – respublikaning o„z-
o„zini mablag„ bilan ta‟minlash prinsiplariga o„tish arafasida uning iqtisodiy 
mustaqilligini kengaytirish talablarini hisobga olgan holda tuzilgan edi... Eng asosiysi 
respublikaning sharoiti, o„ziga xos xususiyati, an‟anaviy marosimlari va manbalaridan 
kelib chiqqan holda territorial xo„jalik hisobining o„z konsepsiyasini ishlab 
chiqishdir». 
Sessiya 1990-yil plani budjet loyihalarida hukumatning o„zlashtirilgan kapital 
mablag„lari sotsial ehtiyojlarga sarf qilinishini qonunan to„g„ri va asosli deb hisobladi 
hamda «respublikaning suvereniteti ayni shunda yaqqol ko„rinadi», – deb ta‟kidladi. 
Sessiyada respublikaning iqtisodiy mustaqilligini ta‟minlashga qaratilgan 
quyidagicha qaror qabul qilindi: 
«1990-yilda sovet va xo„jalik organlari, ilmiy muassasalar ishining muhim 
yo„nalishi respublikani o„z-o„zini boshqarish va o„z-o„zini mablag„ bilan ta‟minlash 
prinsipiga o„tishga tayyorlash yuzasidan amaliy tadbirlarni ishlab chiqishdan iborat, 
deb hisoblansin. 
O„zbekiston SSR Ministrlar Soveti bu ish jarayonida ijtimoiy ishlab chiqarishning 
real resurslarini hamda amal qilish imkoniyatlari – strukturani tubdan 
takomillashtirish va uning ilmiy-texnikaviy hamda tashkiliy darajasini oshirish 
imkoniyatlarini har tomonlama qarab chiqsin... amalga oshirilayotgan siyosiy sistema 
islohotini, ishlab chiqarish munosabatlarini takomillashtirishni hisobga olgan holda 
respublikaning iqtisodiy suverenitetini kengaytirishning asosiy yo„llarini belgilasin». 
1990-yil 23-martida O„zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining Plenumi 
bo„ldi. Unda O„zbekiston SSRning siyosiy suvereniteti masalalariga oid 
muammolarni tahlil etishga va konsepsiyalarini ishlab chiqishga jiddiy e‟tibor berildi. 
Plenum yangilanayotgan siyosiy tizimda respublika Kompartiyasining o„rni va 
mavqei, uning davlat hokimiyati idoralari va jamoat tashkilotlari bilan o„zaro 
munosabati prinsiplari to„g„risidagi masalalarini muhokama qilib, buyruqbozlikdan, 
ma‟muriyatchilikdan voz kechish lozimligini uqtirdi. Shu bilan birga Plenum 
respublika siyosiy tizimi to„g„risidagi masalani ko„rib chiqishni hayot taqozo 
qilayotganligini ko„rsatib, real hokimiyat O„zbekiston Kompartiyasidan, uning barcha 

---

26 
darajalaridagi komitetlaridan xalq deputatlari Sovetlariga berilishi bilan bog„liq 
barcha qiyinchiliklarni yengib o„tishlari lozimligini ta‟kidlab, yuzaga kelgan 
vaziyatda O„zbekiston SSR Prezidenti lavozimini ta‟sis etish muhim ahamiyat kasb 
etadi», – deb ta‟kidladi. 
O„zbekistonda