Namunaviy masalalar

Namunaviy masalalar.

1-masala. Quydagi elementlar orasidagi bog`ning qutbliligi ortib borish tartibini toping.

1) xlor – ftor; 2) brom – ftor;
3) yod – ftor ; 4) brom – xlor;
5) yod – xlor; 6) yod – brom.
Yechish: Elementlar orasidagi bog`ning qutbliligini aniqlash uchun elementlarning nisbiy elektromanfiylik (n.e.m.) qiymati farqi qanchalik katta bo`lsa, bog` shunchalik qutbli bo`ladi.
Demak, 1) Cl F 2) Br F
2,83 – 4,1 = 1,27 2,74 – 4,1 = 1,36
3) J F 4) Br Cl
2,21 – 4,1 = 1,86 2,74 – 2,83 = 0,09
5) J Cl 6) J Br
2,21 – 2,83 = 0,62 2,21 – 2,74 = 0,53
Javob: 4, 6, 5, 1, 2, 3


2-masala. Suvning qaynash temperaturasi undagi kislorod atomiga o`xshash elementlar gidridlari – vodorod sulfid, vodorod selenid va vodorod telluridlarning qaynash temperaturasidan yuqori ekanligi qanday izohlash mumkun?
Javob: Kislorod guruhidagi elementlarning vodorodli birikmalari quyidagicha H<sub>2</sub>O, H<sub>2</sub>S, H<sub>2</sub>Se, H<sub>2</sub>Te. Keltirilgan moddalar ichida H<sub>2</sub>O molekulalari orasida kuchli vodorod bog`lanish mavjud bo`lganligi sababli yuqori temperaturada qaynaydi.
3-masala. Ammoniy xloridda qanday turdagi bog`lar mavjud?
Yechishi: NH₄ Cl molekulasining struktura formulasini yozamiz.


H +
:
H N H a) Ammoniy kationida nuqta – nuqta bog` Donor – akseptor
bog`lanish hisoblanadi.
H
b ) H N H
: 3 – 2,1 = 0,9 bu elektromanfiylik qiymati farqi.
H N H
H
Elektromanfiylik qiymati farqi:

0 – 0,4 0,4 – 1,8 1,8≤

Qutbsiz Qutbli Ion

kovalent bog`lanish kovalent bog`lanish bog`lanish
Demak, qutbli kovalent bog`lanish.
c) NH₄Cl dissotsilanganda NH⁺₄ kationi va Cl^- anioniga parchalanadi.
Javob: 4 ta Kovalent, 1 ta donor akseptor va 1 ta ion.


4-masala. Alyuminiy pirofosfat molekulasida σ – va π – bog`lar sonini aniqlang.
Yechish: Alyuminiy pirofosfat molekulasida σ va π bog`larni aniqlash uchun, uning struktura formulasini yozish kerak.
Al₄(P₂O₇)₃

O O‌
‌ ‌║ ‌║

O P O P O
Al O O Al
‌ ‌ ‌‌
O O
O ║ ║ O
P O P
O O
O O
Al O ║ ║ O Al
P O P
O O

formuladagi barcha yakka bog`lar σ-bog` ni tashkil etadi, qo`sh bog`ning 1 tasi σ, 1 ta π-bog` hisoblanadi.

Javob: 36 σ : 6 π.

5-masala. H₂O va [H₃O]⁺ lar uchun quyidagi qaysi xususiyat(lar) umumiy?

1) markaziy atomning gibridlanishi; 2) markaziy atomning oksidlanish darajasi;
3) fazoviy strukturasi; 4) markaziy atomning valentligi.

∙∙
Yechishi: H₂O va [H₃O]⁺
1 . H∙―∙O∙―∙H 4 juft elektondan π-bog`lan sonini ayirsak 4 – 0 = 4 s¹p³


∙∙
H∙―∙O∙―∙H 4 – 0 = 4 s¹p³

2. 
   H₂O da kislorodning valentligi II ga, [H₃O]⁺ ionida esa III ga teng.
   
3. 
   H₂O va H₃O⁺ da kislorodning oksidlanish darajasi -2 ga teng.
   
4. 
   Fazoviy tuzilishi.
   

O H
H H
H O H har xil
Javob: 1; 2