Namunalar va ko‟rsatmalar mavzu: Asosiy makroiqtisodiy kо‘rsatkichlar va ularni hisoblash

Mavzu:
Pulga talab funksiyai.
Pul taklifi. Pul bozorida muvozanat
 
Masalalarni yechilishi bо‘yicha namunalar
 
1-masala
Tijorat bankining pul zahiralari 250 mln. pul birligini tashkil etadi. Depozitlar 980 mln. 
pul birligiga teng. Majburiy zahiralar meyori 20 %ni tashkil etadi. Agar bank ssuda 
berish uchun ortiqcha zahiralardan foydalanishga qaror qilsa, pul taklifi 
qanday о„zgarishi mumkin?
Yechish:
Majburiy zahiralar meyori – 20 % da majburiy zahiralar summasi quyidagini tashkil 
etadi: 980 x 0,2 = 196 (mln. pul birligi).
Ortiqcha zahiralar: 250 – 196 = 54 (mln. pul birligi).
Agar ulardan ssuda berish uchun foydalanilsa, u holda, qо„shimcha pul taklifi quyidagini 
tashkil etadi:
,
bu yerda, 
– qо„shimcha pul taklifi;
– tijorat bankining ortiqcha zahiralari;
– bank multiplikatori, u quyidagi formula bо„yicha topiladi: 
,
bu yerda, – majburiy zahiralar meyori. Bundan:
= 270 (mln. pul birligi).
 
 

---

20 
2-masala
Majburiy zahiralar meyori 20 %ga teng. Tijorat banki ortiqcha zahira sifatida 
depozitlar summasidan yana 5 %ga ega. Depozitlar miqdori 20 000 ni tashkil etadi. 
Bank ssuda berish uchun qanday maksimal summadan foydalanishi mumkin?
Yechish:
Majburiy zahiralar miqdori: 20 000 x 0,2 = 4 000 ni tashkil etadi.
Ortiqcha zahiralar: 20 000 x 0,05 = 1 000 ga teng.
Pul zahiralari: 4 000 + 1 000 = 5 000 ga teng.
Agar zahiralar 5 000 ni tashkil etsa, u holda bank qolgan mablag„lardan ssuda 
berish uchun foydalanishi mumkin: 20 000 – 5 000 = 15 000.
 
3-masala
Iqtisodiyotdagi pul bazasi 300, majburiy zahiralar 130, pul massasi 960, 
depozitlar 790 ni tashkil etadi. Bu ma‟lumotlar asosida pul multiplikatorini toping.
Yechish:
Pul multiplikatori quyidagicha aniqlanadi:
m
m
=
:
bu yerda, cr (deponentlash koeffitsiyenti) va rr (zahiralash meyori) noma‟lum.
rr = cr = 
Masala shartiga kо„ra, R = 130, D = 790, MB = 300, M = 960.
Bunda:
rr = 130 : 790 = 0,16
M
s
= C + D C = 960 – 790 = 170
Cr = C : D= 170 : 790 = 0,215
m
m
= (0,215 + 1) : (0,215 + 0,16) = 3,2.
4-masala
Iqtisodiyotda pul bazasi 200 mln. sо„mga teng. Deponentlash koeffitsiyenti 
0,8. Majburiy zahira meyori 20%. Real pul qoldig„iga talab quyidagi tenglama orqali 
ifodalanadi: M
d
=0,4Y – 50r, daromad hajmi Y = 800. narxlar darajasi P = 4. 
Muvozanatli foiz stavkasini toping.
Yechish:
Masala shartiga kо„ra:
MB = 200, cr = 0,8, rr = 0,2, P = 4, Y = 800.
m
m
=
: (0,8 + 1):(0,8 + 0,2) = 1,8
M
s 
= MB x m
m
= 200 x 1,8 = 360.
Narx darajasini hisobga olgan holda, real pul taklifi
M
s
= 360 : 4 = 90.
Muvozanat nuqtasida M
s
= M
d
, ya‟ni:
90 = 0,4 x 800 – 50 r r = 4,6%.