Namazın Adabı Merhum İmam Humeyni (r a)

Beşinci Bölüm

Kur’an’ın kıraatinin adaplarından biri de kalp huzurudur. Bu kitapta kalp huzurunu, ibadetlerin mutlak adabında zikrettiğimiz için yeniden açıklamanın gereği yoktur. Kur’an kıraatinin önemli adabından biri de tefekkürdür. Tefekkürden maksat ise ayet-i şerifelerden maksadı ve hedefi araştırmaktır. Çünkü Kur’an’ın maksadı bizzat bu nuranî sahifenin de belirttiği gibi esenlik yollarına hidayet etmek, zulmetin tüm mertebelerinden nur alemine çıkarmak ve doğru yola iletmektir. İnsan, ayet-i şerifeler üzerinde tefekkür sayesinde, mülk güçlerine ait olan en düşük mertebesinden, selim kalbin hakikati olan son aşamasına kadar tüm esenlik mertbelerini –Ehl-i Beyt’ten nakledilen yoruma göre ise Hakk’ı, Hak’tan gayrisinin olmayacağı bir şekilde mülakat etmeyi-² elde etmelidir. Mülkiye ve melekutiye güçlerinin esenliği, Kur’an okuyan kimsenin yitiği olmalıdır, bu semavi kitapta insanın yitirdiği şey mevcuttur ve insan tefekkür ederek onu elde etmelidir. İnsani güçler böylece şeytanın tasarrufundan salim olur, selamet yolunu elde eder ve uygulamaya geçirirse, hasıl olan her esenlik mertebesinde bir zulmetten kurtulur ve ister istemez ilahi parıldayan nur onda tecelli eder, böylece evveli tabiat aleminin zulmetleri olan zulmetlerin tümünden, tüm boyutlarıyla ve kesrete teveccühten ibaret olan zulmetin en sonundan bütün boyutlarıyla kurtulur, mutlak nur kalbinde tecelli eder, bu makamda rabbin yolu olan dosdoğru insanların yoluna hidayet olur: “Şüphesiz Rabbim doğru yol üzeredir.”¹

Kur’an-ı Şerif’te tefekküre davet ve tefekkürü övmek bir çok yerde mevcuttur. Nitekim Allah-u Teala şöyle buyurmuştur: “Sana da, insanlara gönderileni açıklayasın diye Kur’an’ı indirdik. Belki düşünürler.”²

Bu ayet-i kerimede tefekkür hakkında büyük bir övgü vardır. Zira, semavi büyük kitabın ve nuranî büyük sahifenin nüzul hedefi, tefekkür ihtimali olarak taktir edilmiştir. Bu da tefekküre gösterilen şiddetli itinadandır. Bu yüzden tefekkür ihtimali bile, böylesine büyük bir yüceliğe sebep olmuştur. Başka bir ayette ise şöyle buyurulmaktadır: “Sen onlara bu kıssayı anlat, belki üzerinde düşünürler.”³ Bu türden veya buna yakın ayetler oldukça mevcuttur. Tefekkür hakkında bir çok rivayetler de nakledilmiştir. Nitekim son Peygamber’in (s.a.a) “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelmesinde akıl sahiplerine şüphesiz deliller vardır.”⁴ ayeti nazil olduğunda şöyle buyurduğu nakledilmiştir: “Bunu okuduğu halde hakkında tefekkür etmeyen kimseye eyvahlar olsun.” ⁵

Bu konuda başlıca mesele insanın övülmüş tefekkürün hangisi olduğunu anlamasıdır. Yoksa Kur’an ve hadiste tefekkürün övüldüğü hususunda hiçbir şüphe yoktur. Tefekkür hakkında en iyi tabir ise hacı Abdullah Ensari’nin (kuddise sırruhu) buyurduğu şu ifadedir: “Bil ki şüphesiz tefekkür maksat ve neticeye –ki nihayeti onun kemalidir- ulaşmak için basiretin –ki kalp gözüdür- arayış içinde olmasıdır. Açıkça bilindiği gibi maksat ise ilmî ve amelî kemal ile hasıl olan mutlak saadettir.”

O halde insan ilahi kitabın ayet-i şerifelerinde, kıssa ve hikayelerinde, saadetten ibaret olan maksadı ve insanî sonucu elde etmelidir ve saadete, mutlak esenliğe, nur alemine ve doğru yola ulaşmaktan ibaret olduğu için de insan Kur’an-ı Şerif’ten esenlik yollarını, mutlak nurun madenini ve doğru yolu talep etmelidir. Nitekim önceki ayet-i şerifede de buna işaret edilmişti. Kur’an okuyan kimse hedefe ulaşınca da onu elde etmek hususunda basiret sahibi olur, kendisine Kur’an’dan istifade etme yolu açılır, Hakk’ın rahmet kapıları yüzüne açılır. Böylece kısa, ama aziz ömrünü ve kendi saadetini elde etme sermayesini, risaletin hedefi olmayan işlerde harcamaz, önemli bir işte gereksiz konuşmalardan sakınır.

Bir müddet kalp gözünü bu hedefe diker ve diğer işlerden sarf-ı nazar ederse, kalp gözü açılır, keskinleşir, Kur’an’da tefekkür, nefis için sıradan bir iş haline gelir, istifade yolları açılır, şimdiye kadar açık olmayan kapılar yüzüne açılır, ve Kur’an’dan asla elde etmediği konuları ve öğretileri elde eder. Böylece de Kur’an’ın bütün kalbi hastalıkların şifası olduğunu anlar. Bu durumda ise “Kur’an’dan iman edenlere rahmet ve şifa olan şeyler indiriyoruz. O, zalimlerin ise sadece kaybını artırır”¹ ayet-i şerifesinin anlamını ve Müminlerin Emiri’nin (a.s) “Kur’an’ı öğreniniz, şüphesiz Kur’an kalplerin baharıdır. Kur’an’ın nurundan şifa arayınız. Şüphesiz Kur’an gönüllerin şifasıdır.”² sözünün anlamını idrak eder, Kur’an-ı Şerif’ten sadece cismani hastalıklarının şifasını talep etmez, asıl hedefini Kur’an’ın da hedefi olan ruhani hastalıkların şifası olarak karar kılar. Kur’an, cismani hastalıkların şifası olmak için nazil olmamıştır. Gerçi cismani hastalıkların şifası da Kur’an ile hasıl olur. Nitekim peygamberler (a.s) de her ne kadar şifa verseler de cismani şifa için gelmemişlerdir. Onlar nefislerin doktorları, kalp ve ruhların şifa vericisi idiler.