Namangan muxandislik-pedagogika

Yo’l asosida elektr yuritmani boshqarish. Agar mexanizmning biror elementi qaytar-ilgarilanma harakat qilsa dvigatel reversiga (teskari aylanishiga) avtomatik signal berish uchun yo’l uzgichlari Yu1 va Yu2 o’rnatiladi. Yo’l uzgichi ishlamay qolganida mexanizmni harakatlanuvchi elementi harakati cheklovchi uzgichlar U1 yoki U2 orqali chegaralanadi, ya'ni ular yordamida dvigatel elektr tarmoqdan uziladi. 11-5 rasmda elektr yuritmani yo’l asosida boshqarish sxemasi keltirilgan.
Rasm 11-5. Yo’l asosida elektr yuritmani boshqarish sxemasi.

11.3. Elektr yuritmalarni boshqarish sxemalari
O’zgarmas tok dvigatelini boshqarish. O’zgarmas tok dvigatelini EYuK asosida ishga tushirish va
dinamik tormozlashni boshqarish sxemasi rasm 11-6 da keltirilgan. Sxemada dinamik tormozlashni
amalga oshirish uchun rezistor (R2) ko’zda tutilgan. Uni ulanishi va uzilishi tormozlash kontaktorini (TK)
TK2 kontakti bilan amalga oshiriladi, UTD ishga tushirish EYuK asosida amalga oshiriladi, buning uchun
sxemada tezlashtirish kontaktori (TK) va ishga tushirish rezistori R1 bor. UTD ni ishga tushirish va uni
ishlash jarayonida tormozlash kontaktori (TK) liniya kontaktorini (K) K2 ajratuvchi kontakti bilan
uziladi.
Rasm 11-6 . O’zgarmas tok dvigatelining ishga tushirish va dinamik
tormozlashni boshqarish sxemasi.
Tormozlash to’xtatish knopkasini bosish orqali amalga
oshiriladi. Kontaktor K da elektr ta'minoti yo’qoladi, K1 kontakti
bilan UTD elektr tarmog’idan ajratadi va K2 ajratuvchi kontakti bilan
tormozlash kontaktori zanjirini tutashtiradi. Tormozlash kontaktori
(TK) ishga tushadi va TK2 kontakti bilan UTD ga dinamik
tormozlash rezistorini R2 ulaydi.
Dinamik tormozlash jarayoni UTD dagi EYuK tormozlash
kontaktori (TK) yakorini qo’yib yuborish kuchlanishidan
kamayganida tugaydi, bunda TK uziladi va sxema boshlang’ich
xolatga qaytadi.