Наманган мущандислик-педагогика институти

жойлаштирилади. Яшиклар ва қутилар контейнерларга жойлаштирилиб, девордан 70 см 
узоқдаги штабелларга қўйиб чиқилади. Ҳар бир штабел ораси 110 см бўлиши керак. 
Контейнерлар бўлмаса қуруқ маҳсулотлар стеллажларда сақланади.
Омборхонадаги термометр ва психрометрлар 1,3–1,5 метр баландликда ўрнатилади. 
Омборхонадаги ҳавонинг нисбий намлиги 70 % дан ошмаслиги керак. Температураси эса 
0°–10°С атрофида бўлиши керак, агар маҳсулот юқори ҳароратда (25°–30°С) сақланса 
қорайиб қолади. Бу ишларни, албатта, мутахассислар бажариши лозим. Сақлаш 
хоналарида кемирувчиларга қарши кураш фақат махсус механик ѐрдамида олиб борилади. 
Заҳарли дорилар ишлатилиш ман этилади. 
3. Зараркунандаларга қарши кураш ва қуритилган маҳсулотларни ташиш. 
Зараркунандаларни қуритишдан олдин ѐки қуритиш пайтида ҳар хил йўллар билан 
йўқотиш мумкин. Зараркунанда ўзи ҳалок бўлса ҳам унинг тухуми тирик қолади. Ундан 
ташқари, хоналар олдинги чиқиндилардан тозаланмаса ҳам зараркунандаларнинг 

---

кўпайишига сабаб бўлади. Зараркунандаларга қарши курашда асосан турли фумигантлар 
билан дудлатиб, дезинфекция қилиш қўлланилади. Қоида бўйича сифатли дудланса, 
зараркунанда ва уларнинг тухумлари тўла ҳалок бўлади.
Энг яхшиси, аланга олмайдиган, фақат аччиқ заҳарли тутун берадиган 
фумигантлардан сульфит ангидриди, дихлорэтанга хлорли углерод қўшилса, яхши 
ҳисобланади. Бу фумигантларни дудлатиш вақтида ҳаво ҳарорати 10
0
С –20
0
С бўлиши 
керак.
Агар бу усул ѐрдам бермаса, у ҳолда зараркунандаларни йўқотиш учун юқори 
ҳарорат таъсирида (85
0
С–95
0
С) махсус қуритиш мосламалари билан 10–15 дақиқа ишлов 
берилади. Қуритилган маҳсулот юқори ҳароратдаги муҳитда узоқ сақланса, унинг ранги 
қора тусга киради. Юқори намлик оқибатида уларнинг таркибида зараркунандалар 
кўпайишидан ташқари микроорганизмлар таъсири остида пих бойлаб, чириш ҳоллари 
юзага келади. Яхши қуримаган мевани узоқ сақлаб бўлмайди, чунки у тезда моғорлайди, 
натижада истеъмоллик қиймати пасаяди. Ҳаддан ташқари қуриб кетган меваларнинг 
ранги хиралашади, таъми бузилади, витаминлари камаяди. Намлиги бир хил бўлиши учун 
қуритилган маҳсулот омборда 10–12 кун сақлаб турилади. Бу муддат ўтгандан кейин 
мевалар сифати бўйича навларга ажратилади, турли аралашмалардан тозаланади ва 
зараркунандалардан муҳофаза қилиш мақсадида идишларга жойланади.
Қуруқ маҳсулотларни ҳамма турдаги транспортлар билан қопларда, фанерли 
барабанларда, яшик ва контейнерларда ташиш мумкин. Ташиш даврида ҳавонинг 
намлигини алоҳида эътиборга олиш керак. 
Бундан ташқари ташиш даврида ѐмғирдан, қордан, тўғридан-тўғри тушадиган қуѐш 
нуридан ва об-ҳавонинг кескин ўзгаришидан сақланиш зарур.