Наманган мущандислик-педагогика институти

 
2.Қуритиш майдонини қуритишга тайѐрлаш. 
 
Қуритиш учун жой тайёрлаш. Мeва-узумқуритишда ишлатиладиган анжомлар, 
матeриаллар ва моддалар. Бунинг учун қуйидаги қои-даларга риоя қилиш лозим: 
­ қуритиш манзили фермадан камида 5 км узоқликда, серқат-нов йўллардан олисроқ 
бўлгани маъқул; 
­ бир тонна қуритиладиган маҳсулот учун 4 тонна сув керак бўлади.
Қуритиш манзиллари боғ ва токзорларга яқин жойда бўлади. Майдончалар яхши 
шиббаланган ҳамда офтоб тушадиган бўлиши лозим. Майдонча сер самонли лой билан 
суваб қўйилгани маъқул. Майдон сатҳи қуритиладиган сабзавот ва меванинг тури, ҳажми, 
ҳар бир квадрат метрга тушадиган миқдори ҳамда об-ҳаво шароитига боғлиқ. Іаво иссиқ 
ва қуруқ туманларда кичикроқ, нам ва салқинроқ жойларда каттароқ майдонча қурилиши 
лозим. Іар бир квадрат метрга тилимлаб кесилган олмадан 3–5 кг, бутунлигича 
қуритиладиган нокдан 14–16 кг, иккига ѐки тўртга бўлинган нок 10–12, олхўридан 14–16, 
олча ѐки гилосдан 8–10, иккига бўлинган ўрик ѐки шафтолидан 10–12, узумдан 12–14 кг 
қуритса бўлади. Тилимлаб кесилган олма ўрта ҳисобда 4–8, иккига ажратилган шафтоли 
7–12, иккига ѐки тўртга бўлинган нок 8–20, ишқор эритмаси билан ишлов берилгани 10–
12 ва дори-ланмагани 30 кун, олча 7–13, дориланмаган узум 20–25, ишқор билан ишлов 
берилган узум эса 5–8 кунда тайѐр бўлади.
Майдонлардаги сўкчаклар шарқдан ғарбга қаратиб ўрнатилади. Ҳўл мева сўкчакларга 
ҳар икки томонига қия ҳолда қўйилади. Ҳар икки сўкчак орасидаги эни 0,8 метрли 
йўлакча қолдирилади, ишлар механизаöиялаштирилганида бу оралиқнинг эни 1,5 метр 
бўлади. Майдончада хом ашѐни қабул қилиш, вақтинча сақлаш, навларга ажратиш, 
тўғраш, паднисларга жойлаш ва сояки усулида қуритиш учун бостирмалар қурилади. Сув 
тиндирилади. Бундан ташқари қуритиш манзилида меваларни тўғраш ва навларга ажра-
тиш учун столлар, тарози, бочка, қозон бўлиши лозим. Шунингдек, манзилда челаклар, 
саватлар, пичоқлар, курси, ѐқилғи, дудлаш учун олтингугурт ѐки темир баллонларда тайѐр 
сулüфит ан-гидрид мавжуд бўлиши керак. Қуритиш майдончасида дудлаш ка-мералари ва 
тайѐр маҳсулотни вақтинча сақлайдиган омборлар ҳам бўлади. Мева, узум ва сабзавотлар 

---

тахтадан ясалган махсус паднисларда қуритилади. Уларнинг сатҳи 60–90 см, уч тарафига 
баландлиги 5 см ли юпқа тахтача қўйилади.
Қуритиш жойида сабзавот ва меваларни сулüфид ангидрид билан ишлов бериш учун 
майдонча ажратилади. Ушбу мақсадда кўчма кутилардан фойдаланса бўлади. Дудлатиш 
қутисининг узунлиги 105–110 см, эни 105–110 см ва баландлиги 95–110 смли фанердан 
ясалади. Аслида ҳар бир камеранинг узунлиги 3,5 м, баландлиги 2,5 м келадиган икки 
хонадан иборат, ҳажми 27–30 кубметр бўлади. Мева ва узумни қайноқ ишқор эритмасига 
ботириб олиш учун ўчоқлар қурилиб, уларга ҳар бири 300–400 литр сув сиғадиган иккита 
чўян қозон ўрнатилади. Бу қозонлар галма-гал ишлатиб турилади.
100 тонна мева ва узумни қуритиш учун ўрта ҳисобда қуйида-гилар бўлиши лозим: