Наманган мущандислик-педагогика институти

саклаши деб юритилади. Бу параметр х (кг/кг) ѐки d (г/кг) билан белгиланади. Ҳавонинг 
нам сақлаши қуйидаги нисбатлар орқали то-пилади:
m
сб


сб

 
x = —— = ——
m
кх


кх

 
 

---

бу ерда m
сб
— нам ҳавонинг берилган ҳажмидаги сув буғлари массаси, кг; m
кх 
— нам 
ҳавонинг берилган ҳажмидаги абсолют қуруқ ҳавонинг мас-саси, кг; 

кх
— абсолют қуруқ 
ҳавонинг зичлиги, кг/м
3
.
Нам ҳавонинг энтальпияси J (Ж/кг қуруқ ҳаво) қуруқ ҳаво эн-тальпияси билан шу нам 
ҳавода бўлган сув буғининг энтальпияси йиғиндисига тенг:
 J = с
кх
t = хі
ўб 
бу ерда с
кх 
— қуруқ ҳавонинг солиштирма иссиқлик сиғими, (Ж/кг·К); t—ҳаво 
температураси, °С; і
ўб
—ўта қиздирилган буғнинг энтальпияси, Ж/кг. 
Ўта қиздирилган буғнинг энтальпияси і
ўб
(Ж/кг) термодинамикада қуйидаги тенглама 
орқали топилади: 
 і
ўб =
 r Қ с
б
t, 
бу ерда r қ 0°С даги буғнинг энтальпияси, r = 2493·10
3
Ж/кг; с
б
— буғнинг солиштирма 
иссиқлик сиғими, с
б
=1,97·10
3
Ж/(кг·К). 
Агар қуруқ ҳавонинг солиштирма иссиқлик сиғими 1000 Ж/(кг·К) деб олинса, у ҳолда 
тенгламани қуйидагича ѐзиш мумкин:
J = 1000t = x(2493 Қ 1,97t)·10
3 
Ж/кг қуруқ ҳаво. 
Демак, нам ҳавонинг иссиқлик улуши (энтальпияси) нам сақлаш х ва ҳарорат t га 
боғлиқ бўлиб, нам ҳаво таркибида бўлган қуруқ ҳавонинг 1 кг миқдорига нисбатан 
олинади. 
Сабзавот ва меваларни қуритишда улардаги мавжуд намликнинг катта миқдори 
йўқотилади. Ҳужайралардаги шарбат қуввати ва осматик босими бир неча марта ортиб, 
натижада микроорганизмларнинг ривожланиши мумкин бўлмай қолади. Ферментларнинг 
инактивланиши натижасида биокимѐвий жараѐнлар тўхтаб, маҳсулот консерваланган 
ҳолга келади. Қуритилган сабзавот ва меваларнинг ҳўл мева ҳамда консерваланган 
маҳсулотларга нисбатан афзаллиги шундаки, уни ташиш кам харж, чунки асосан қуруқ 
моддалар ташилади.