Namangan muhandislik-texnologiya instituti

Paxtaning ifloslanganligi haqida
Ishlovga berilayotgan chigitli paxtada katta va kichiq iflosliklar va mineral (ma’dan) qo’shilmalar mavjud bo’ladi.

Iflosliklar paxtaning barg, shoxga, band, poya, gulband, ko’rak,chanoq, kabi qismlari, ituzum, pechak, g’umay, kabi yovvoyi o’simliklarning turli qismlari, xullas xor-xasdan iborat bo’ladi. Ma’dan qo’shilmalar tuproq, chang, qum va toshlardan, va ba’zan metall parchalaridan iborat bo’ladi.

Iflosliklarni yirik va mayda turlarga bo’lishi shartli bo’lib, 8 mm dan katta o’lchamli qo’shilmalar yirik ifloslik hisoblanadi.

Paxtaning ifloslanganligi miqdor jihatidan va sifat jihatidan tavsiflanadi.

Ifloslanganlikni miqdoriy baholash paxtadagi xor-xas va mineral qo’shilmalarning umumiy miqdorini aniqlashga asoslanadi.

Ifloslanganlikli sifat jihatidan baholashda xor-xas zarralarning o’lchamlari va ularning tola bilan bog’lanishiga hamda mo’rtligiga e’tibor beriladi. Bunda o’lchamidan qat’iy nazar qurigan barg kabi tozalash uchun mexanik ta’sir ko’rsatilganda tobora maydalanib tolalar bilan bog’lanishi kuchayadigan mo’rt xor-xaslar ayniqsa havfli hisoblanadi. Ularni aktiv ifloslik, maydalanib aktivlashmaydiganlarni passiv ifloslik ham deb ataladi.

Yirik iflosliklar odatda paxta bo’laklarining sirtlarida joylashib tolalar bilan bo’sh bog’langan bo’ladi va nisbatan oson ajraydi.

Mayda iflosliklar qo’shimcha paxta bo’laklarini ichiga kirib borib tolalar bilan kuchli bog’lanadi. Shuning uchun ularni , ayniqsa mayda iflosliklarni ajratish uchun anchagina zarbiy va silkitish ta’sirotlarini qo’llashga to’g’ri keladi. SHunda ham ularning eng maydalari tola ichida qolib ketadi va faqat yigiruv ishlab chiqarishda kardli va taroqli tarash jarayonlaridagina to’la ajratib olinadi.