Namangan muhandislik-texnologiya instituti

Qoplama xosil bo‘lishining fizik kimyoviy asoslari 

Lok  bo‘yok  materiallariga  qo‘yiladigan  asosiy  talablardan  biri  qattiq 

qoplama  shakllanishi  ya’ni,  qoplama  xosil  kiluvchiga  moyillik.  Qoplama  xosil 

bo‘lish  davrida  o‘tayotgan  xususiyatlari  qoplama  xosil  qiluvchi  moddaning 

tabiatiga bog‘liq. Turli xil qoplama xosil qiluvchi sistemalarga tegishli materiallar 

bir xil bo‘lmagan qoplama shakllantiriladi. 

Qoplama  xosil  qiluvchi  materiallarning  suyuq  yoki  qovushqoq  oquvchan 

xolatdan qattiq xolatga o‘tib podlojka xosil qilish jarayonidir. 

Lok  bo’yoq  materiallarning  qoplama  xosil  qilish  ko‘pincha  fizik  jarayonlar 

natijasida  sodir  bo‘ladi.  Erituvchilarning  uchib  chiqishi,  suyuqlanmani  sovushi, 

suvsizlanishi, eritmalardan koagulyatsiya natijasida qoplama shakllanishi mumkin, 

ba’zi  materiallar  asosan  olegomerlar  va  monomerlar  polimerlanish  yoki 

polikondensatsiyalash  kimyoviy  jarayonlar  natijasida,  ko‘pincha  ketma-ket  sodir 

bo‘ladigan  fizikaviy  va  kimyoviy  jarayonlar  natijasida  material  qovushqoqligini 

asta-sekin  o‘sishi  natijasida  qoplama  xosil  bo‘lishiga  olib  keladi.  Material  suyuq 

bo‘lsa, u xolda jaryonda ma’lum bosqichda qovushqoq oquvchan bo‘ladi. So‘ngra 

yuqori  elastik  xolatda  va  nixoyatda  qattiq  shishasimon  jism  xossalariga  ega 

bo’ladi.  Lok  va  bo’yoqlarda  foydalanishning  ko‘p  asrlik  tarixida    ularni  yuzaga 

surkalishning  turli  xil  usullari  kelib  chiqadi.  Dastavval  faqat  qo‘lda  bo‘yash 

usullaridan foydalanilardi. 

Lok-bo’yoq  materiallaridan  foydalanishning  masshtabi  o‘sishi  va  ularning 

assortimenti kengayishi bilan surkash usullari xam takomillashib bormoqda. Bunda 

asosiy  e’tibor  jarayonlarni  mexanizatsiyalash  va  avtomatlashtirish  imkoniyati, 

mexnat  unumdorligini  oshirish  material  sarfini  kamaytirish,  qoplama  sifatini 

yaxshilashga qaratilgan. Mavjud usullari to‘plami xar qanday suyuq va kukunli lok 

bo’yoq maxsulotlarini uzluksiz va davriy ravishda buyumlar sirtiga xar xil shakl va 

o‘lchamdagi obektlardagi surkash imkonini beradi. 

---

13