Namangan muhandislik-qurilish

Transport oqimining asosiy grafigi
to’g’risida tushuncha
Yo’l harakatining qonuniyatlarini tahlil qilishda, shuningdek, harakatni
boshqarishning amaliy masalalarini yechishda transport oqimi tavsiflarining o’zaro
ta’sirida foydalanish kerak bo’ladi.
Bir turdagi avtomobillardan iborat bo’lgan transport oqimi bitta polosadan
harakatlansa, unda harakat miqdori «N», tezlik «V» va zichlik «d» orasidagi o’zaro

---

bog’liqlikni quyidagi transport oqimining asosiy grafigida ko’rsatish mumkin.
Transport oqimining asosiy diagrammasidan ko’rinadiki, transport oqimining
zichligi oshgan sari uni tezligi kamayadi va q
max
qiymatga erishganda V*0 bo’ladi.
Bunday holatni zatorturib qolish (tirbandlik) deyiladi.
Harakat miqdori avvaliga zichlik oshishi bilan orta boradi va  ma’lum «q»
qiymatidan so’ng N
max
 ga erishadi, so’ngra esa «q» orta borgan sari «N» kamayib
boradi N
max
 qiymati polosaning o’tkazish qobiliyatini ko’rsatadi.
Diagrammaning koordinata boshidan tangens buochagi ostida o’tkazilgan
chiziq oqimning o’rtacha tezligini va bu o’rtacha tezlikdagi harakat oqimining
miqdorini ko’rsatadi.
Transport oqimi asosiy diagrammasining koordinata boshidan Na*f(g)
egriligiga qarab o’tkazilgan har qanday radius vektor orqali transport oqimining
ma’lum harakat miqdoridagi o’rtacha tezliginiV
0
 aniqlashi mumkin.
( )
a
tg
q
q
N
V
a
=
=
0
(2.11)
Keltirilgan formulaning tahlilidan ma’lum bo’ladiki, transport oqimining
zichligi ortishi bilan uning tezligi pasayib boradi. Yuqori qiymatdagi tezlik faqat
kichik darajadagi zichlikda, ya’ni erkin harakatdagi transport oqimida ta’minlanadi.