Namangan muhandislik qurilish

13.3.b-rasm. Sinash-tormozlash qurilmasini sxemasi: 
1-boshqarish ko’tisi, 2-reostat, 3- toroz mexanizmi, 4-muvozanatlash 
mashinasi, 5- kardanli uzatmaning to’sqichi, 6-kardanli uzatma, 7-sinaladigan 
dvigatel, 8-elektr manbasi. 

---

94 
Asinxronli - balansir elektr tormozlash mashinasining (13.3-rasm, b) rotor 
vali statyor g’ilofi 7 da joylashgan ikkita podshibnik 6 da aylanadi. Statyor ikkita 
ustunli tayanch 4 va 9 ga osib kuyilgan. Elektr tormozlash mashinasi statyor va 
rotordan tuzilgan bo’lib, statyorning ichki tomonidagi chuqurchalarga uch fazali 
sim o’rami joylashgan bo’lib, u rubilnik 11 bilan ulangan. Rubilnik yordamida 
tokninng uch fazali simlar 12 dan olinadi.
Rotorning o’rami uch fazali bo’lib u yulduz shaklida ulangan, o’ram uchlari 
rotor xalqalari 2 bilan ulangan. SHetkalar 3 yordamida rotor o’rami suyuqlik 
reostatining elektrodlari 5 bilan ulangan. Ichki yonuv dvigatelining sovuq 
yurg’izishda elektr-mashina dvigatel rejimida ishlaydi, ya’ni dvigatelni tirsakli 
valini aylantiradi. 
Ichki yonuv dvigatelni sovuq aylantirish vaqti tugagandan keyin tirsakli 
valni aylanishini tuxtatmay turib, dvigatelni yendirish va yonilg’i berish sistemalari 
ulanadi, natijada dvigatel yurib ketadi.Yonilg’ini ko’paytirish natijasida tirsakli 
valning aylanishlar soni ortadi, bu rejimda elektr-mashinasi generator rejimida 
ishlab elektr energiya ishlab chiqaradi va uni tarmoqka uzatadi. Dvigatelga zarur 
bo’lgan rejimni yonilg’i berishni va yuklanishni o’zgartirish yo’li bilan erishiladi. 
Ichki yonuv dvigatelining yuklanishi torozi mexanizm (13.4-rasm, b) orkali 
nazorat qilinadi. Tarozi mexanizmi richaglar sistemasi 13 va 14, shkala 18, 
shesternyalar 15,16 va strelka bilan bog’langan. Rotor aylanganda ichki yonuv 
dvigatelini burovchi momentiga teng, lekin yo’nalishi teskari bo’lgan reaktiv 
moment M
R
xosil bo’lib, bu moment startyor g’ilofini teskariga 

burchakga 
buradi, reaktiv moment qancha ko’p bo’lsa starter g’ilofi shuncha ko’p burchakga 
buriladi, natijada yuklanish ham shuncha ko’p bo’ladi. Yuklanish kuchini kuch 
o’lchash strelkasi va shkala 18 yordamida aniqlanadi.