Namangan muhandislik qurilish

7.1-rasm. Sochilish magnit maydolarining sxemasi (1-darz) 
 
Magnit yordamida defektovkalash texnologiyasi quyidagilardan iborat: 
datallar avval yog’sizlantiriladi, so’ngra magnitlanadi. Magnitlash nuqson atrofida
magnit maydon tarqalishini hosil qilish uchun yetarli bo’lishi kerak, bu maydon

---

54 
magnit kukuni zarralarini tortib oladigan va tutib turadigan bo’lishi zarur. 
Magnitning uch: qutblo, tsirkulyar va kombinatlashgan usullarb mavjud. 
Qutbli magnitlashda bo’ylama magnit maydoni (detal bo’ylab) hosil qilinadi. 
Buning uchun detall magnit qutblari orasiga (7.2-rasm, a) yoki solenoidning 
magnit maydoniga joylashtiriladi (7.2-rasm, b). Qutbli magnitlash detallning 
bo’ylama o’qiga tik yoki unga nisbatan ko’pi bilan 20-25
0
C burchak hosil qilib 
jolashgan nuqsonlarni aniqlashda qo’llaniladi. 
TSirkulyar magnitlash magnit kuch chiziqlari berk kontsentrik aylanalar
tarzida joylashgan magnit maydoni hosil qiladi (7.2-rasm, b). Bu usul detalь 
bo’ylama o’qi bo’ylab yoki unga nisbatan kichik burchak hosil qilib joylashgan 
nuqsonlarni aniqlashda qo’llaniladi. 
Komninatsiyalashgan (aralash) magnitlash turli yo’nalishdagi nuqsonlarni 
aniqlashga yordamga beradi. Kombinatsiyalashgan magnitlashda detal orqali elektr 
toki o’tkazib va ayni bir vaqtda uni solenoid yohud elektromagnitning magnit 
maydoniga joylashtirib, tegishlicha tsirkulyar va bo’ylama magnit maydonlari hosil 
qilinadi (7.2-rasm, g,d). Natijaviy maydonning magnit kuch chiziqlari vint chiziq
bo’ylab detal sirtiga qarab yo’nalgan bo’ladi. 
7.2-rasm. Elektromagnitli defektoskopning sxemasi. 
 
a-solenoidda 
bo’ylamasiga 
magnitlash; 
b-elektromagnitda 
bo’ylamasiga 
magnitlash; 
v-tsirkulyar 
magnitlash; 
e, 
d-kombinatsiyalashgan 
(aralash) 
magnitlash; 1-nazorat qilingan detalь; 2-magnit kuch chiziqlari; 3-yashirin 
nuqson; 4- g’altak o’ramlari. 
Magnitlab bo’lgandan keyin detalga magnit kuchini (temir oksida) sepib 
yoki magnit kukuni bilan (1 l suyuqlikka 30-50 g) transformator moyi (50%) 
aralashmasidan iborat suspebziya surkab, nuqsonni aniqlashga kirishiladi. Nazorat
qilish tugagndan keyin, yaroqsizga chiqarilganidan tashqarilari, barcha detallar 
eng katta qiymatidan nolgacha o’zgarib turadigan o’zgaruvchan magnit maydon 

---

55 
bilan ta’sir etib, magnitsizlantiri-ladi. Magnitsizlantirish darajasi detalga po’lat 
kukun sepish yo’li bilan nazorat qilinadi. Yaxshi magnitsizlantirilgan detallar 
sirtidan kukun tushib ketishi kerek. 
M-217, PMD-3M, UMD-900, VIAM magnitli defektoskoplari magnitlash,
magnili nazorat va magnitsizlantirishning barcha turlarini o’tkazadi.