Namangan muhandislik qurilish

1. Xromlash
– xromni yeyilgan sirtlarga yotqizish jarayoni ko’pi bilan 
0,25 – 0,30 yeyilgan detallarni tiklashda shuningdek zanglashdan saklash uchun 
kullaniladi. Buni texnologik jarayoni detalni tayyorlash, xromlash, xromlangan 
detalni yuvish va unga ishlov berish, kerak bo’lsa mexanik ishlov berishdan iborat. 
Xromlash tartibi ikki qursatkichga, ya’ni tok zichligi va elektrolit xaroratiga karab 

---

90 
aniklanadi. Bu qursatkichlar nisbatini uzgartirish xrom koplamasini xossalari bilan 
farklanuvchi uch turini ya’ni xira (kulrang), yaltirok va sut rang xrom koplamasini 
xosil qilish mumkin. Bunday koplama juda kattik bo’lib, uning yeyilishga 
chidamliligi 45 markali toblangan pulatnikiga nisbatan 2 – 3 marta ortik bo’ladi. 
Ammo tayyorlash ishlarining murakkabligi, jarayonning uzok davom etishi, 0,3 ni 
ortik koplamaga erishib bo’lmasligi, tokning qup sarflanishi, xromlangan yuzani 
yomon moylanishi, bu usulni kam kullanishiga sabab bo’lmokda. 
2.Tamirlash
– bu usul xlorli elektrolitlardan yeyilishga chidamli kattik 
koplamalar xosil qilish jarayonidir. Xromlashga nisbatan 5 – 6 marta kam tok sarf 
kiladi, soatiga 0,5 mm gacha koplama xosil kiladi (10 – 15 marta katta). 1,5 mm 
gacha koplash mumkin, shu afzalliklar tufayli bu usul traktor va avtomobillar 
ta’mirida keng kullaniladi. Ta’mirlashda elektrolit sifatida oz miqdorda xlorid 
kislota qushilgan xlorli temirning suvdagi eritmasi ishlatiladi. Xlorli temir 
kontsentratsiyasi 200 – 700 gramm/litr, xlorid kislotaniki esa 1 – 3 gramm/litrni 
tashkil etadi. Temirlashda past sortli ya’ni kam uglerodli pulatdan tayyorlangan 
anodlar ishlatiladi. Jarayon davomida pulat anod eriydi. Koplamaning 
miqrokattikligi tok quchining zichligini oshishini va elektrolit xaroratini pasayishi 
bilan aniklanadi. 
3. Ruxlash
– bunda traktor va avtomobillarni ta’mirlashda, mayda 
maxkamlash detallari ruxlanib, zanglashdan ximoyalaydi. Ruxlash sulfat kislotali 
elektrolitlarda bajariladi. Ruxlash jarayonida elektroit xarorati uy xaroratiga teng 
va tok quchi zichligi 3- 5 
l/di
? bo’ladi.
4. Nikellash
– elektroit va kimyoviy nikellash, detallarni yeyilishga 
chidamliligini oshirish, zanglashdan ximoyalash va dekarativ koplama xosil 
qilishda kullanadi. Yonilgi nasoslari, gidravlik asboblarnin pulat, mis, alyumindan 
tayyorlangan detallarini ta’mirlashda bu usuldan foydalanish tavsiya etiladi. 
CHunki yukori unumli va arzonga tushadi.
5. Mislash
– yeyilgan va sikilgan bronza vtulkalarini tiklashda, elektr 
asboblari kontaktlarini ta’mirlashda va xromlash xamda nikkelashdan oldin quyi 
katlam sifatida foydalaniladi.