Namangan muhandislik qurilish

Ultratovush usulida deffektlash jihozlari. 
Ultratovush metodi ultratovush
tebranishlar (to’lqinlar)ning bir jinsli qattiq jismlarda to’g’ri chiziqli tarqalish va 
akustik qarshiligi turlicha bo’lgan muhitlar chegarasida namoyon bo’lish 
hususiyatiga asoslangan. 
7.3-rasm. Lyuminisentli defektoskopning sxemasi:
1-reflektor; 2-yorug’lik filtri; 3-simob-kvartsli lampa; 4-yuqori 
kuchlanishli transformator; 5-nazorat qilinadigan detalь; 6-nuqson 
 
7.4-rasm. Ultratovushli defektoskopning sxemasi. 
2.11-rasmda nurlatkich va tebranishlarni qabul qilgichdan 2, impulьs-lar
generator 3, kuchaytirgich 4, yoyish bloki 9 va elekron-nur trubkasi 6 dan iborat 
ultratovush defektoskopning sxemasi keltirilgan.
Nuqson bo’lmaganida electron nur trubkasining ekranida ikkita impuls: 
nurlanish 5 va detalning qarama-qarshi devorchasidan qaytish nuri impulslari 

---

56 
ko’rinadi. Nuqson 10 mavjud bo’lganida ekranda nuqsondan qaytgan oraliq 
impulьs 7 paydo bo’ladi. Ulьtratovush yordamida defektosko-piyalash 13D-7M, 
13D-10M, DUK-5B va DUK-63 defektoskoplaridan foydala-nib bajariladi. 
Kapilyar usulda nuqsonlarni aniqlash jihozlari. 
Kappilyar metod bilan
defektovkalash metodi quyidagidan iborat.
Detallning tozalangan sirtiga pulvizator yoki yumshoq mo’yqalam
yordamida bo’yovchi yoki fluoresiyalovchi suyuqlik purkaladi yoki detaleritmaga 
tushiriladi. Detal eritmada 5 daqiqa tutilgandan keyin uning sirtini latta bilan artib
yoki 0,2 MPa bosim ostida sovuq suv oqizib yuvib oshiqcha ketkaziladi. SHundan
keyin nuqsonni aniqlashga kirishiladi.
Buning uchun detal isitiladi, bu esa suyuqlikning nuqsondan tez chiqishiga 
va uning nuqson chetlari bo’yicha oqishiga yordam beradi, so’ngra ulьtrabinafsha
nurlari bilan nurlantiriladi. PRK-2, PRK-4 va PRK-7 simob-kvarts lampalari 
ulьtrabinafsha nurlarining manbai hisoblanadi, ular lyuminisent defektoskoplar
tarkibiga kiradi (2.10-rasm). Sanoat ko’chma (KD-31L, KD-32L, KD-33L 
turidagi) va muqim (LD-2, LD-3, LD-4 turidagi) defektoskoplarni chiqaradi.
Nuqsonlarni aniqlash uchun quruq kukunlardan (kaolin, bo’r va boshqalardan) va 
ularning suvdagi yoki organik erituvchilardagi suspenziyalaridan foydalanish
mumkin.